Ánxel Fole odiaba ter horarios. E a obriga dos compromisos sociais. Tamén os bailes e as casas de putas. Entón que lle gustaba? Unha tertulia cos colegas, quedar pampo diante dun solpor, camiñar pola montaña. E as mulleres, si eran vistas dende lonxe. Cóntao Ángel de la Vega en Ánxel Fole, 101 anécdotas (Galaxia, 2003). Case igual que Paco del Riego, vamos. Imaxino os dous nunha sitcom compartindo piso, como Jack Lemmon e Walter Matthau en Estraña parella (Gene Saks, 1969, Filmin). Ao vixente protagonista do Día das Letras encantáballe o Nadal, co balbordo e as panxoliñas. Alguén que nace o día despois de Reis xa vén de fábrica ca marca do festeiro. De Fole non sabemos se aguantaba estoicamente estas festas ou participaba delas con certo entusiasmo.
Un pode ter certa aversión co Nadal si é o irmán de Hans Gruber, que se meteu tamén a terrorista despois de que Bruce Willis o chimpase do Nakatomi Praza cando lle deu por secuestrar, en Noiteboa e en Malo de matar —Die Hard, 1988, coñecida como La jungla de cristal— este rañaceos onde tan tranquilamente estaban de parranda. Tamén coincidiremos en que moito persoal sanitario tampouco está moi de festa por estas datas. Ademais das emerxencias por intoxicacións, accidentes —por Fin de Ano sae xente que nunca sae; debe ser a superstición de comezar o 2024, ou o que toque, emborrachándose coma afeccionados— as urxencias dos hospitais satúranse nunha caravana de plácido espanto. É cousa das ceas familiares. Non porque os convidados se poñan túzaros de máis, corra o sangue e se derrame o cava, e veñan e vaian ambulancias cas luces e as sereas acompasadas na decoración das estradas. Vexamos entón un coche que aparcou: del baixan os pais e igual os fillos, ben abrigados —xa é noitiña— e cargados cas bolsas dos galanos. Achéganse ao portal, timbran, unha voz tremelicante, unha voz de vella, pregunta quen é; responden somos nós, mamá. Entran pola porta, bicos, apertas, e cando se dispersa a fumareda dos lagostinos algo queimados —mamá xa non cociña como antes, pero a ela faille ilusión, pensan— miran para ela e din:
—Mamá, véxote fatal. Agora mesmo imos para urxencias.
E pasan o resto da noite alí, no branco do hospital sentados, ata que alguén ca bata do sergas vén con cara cansada:
—Pasar non lle pasa nada. Só que vai máis vella que hai un ano.
Xente á que nunca lle prestou o Nadal sempre houbo. Hai quen suspira "ai, é que me dá moita pena polos que xa non están" como se aqueles mesmos mortos nunca se viron nesa mesma situación, como se nunca a ninguén lle faltasen os seus. Tamén os que desexarían que todos faltasen. Outros levan mal os agasallos. Por non poder pagalos. Por non saber que regalar. Ambos son dramas reais e serios. A amargura de meterse nun centro comercial ateigado cando nin sabes, nin podes, nin queres escoller unha mostra de cariño é das peores torturas que caben nun corazón humano.
O fallo con esta xente está en que ninguén lles explicou que non hai necesidade de finxir alegría se un non a sinte, nin que deixarse levar por ela é parvo ou vergoñento. Gañou duns anos a esta parte popularidade a figura do Grinch, que é un monstro verde bastante horroroso que ten por graza non gustarlle o Nadal. Vén a funcionar como un espello daqueles que din non aturar as festas pero logo acaban aceptando porque tan animal non se pode ser todo o tempo. Polo xeral non resulta moi saudable basear a túa personalidade en estar á contra, especialmente de cousas que contan, probablemente, ca aprobación e mesmo o entusiasmo da xente á que queres. Ou que che quere a ti. Rosmar polos nenos que pasan fame e frío, polo capitalismo que destrúe as nosas vidas ou porque ninguén publica o noso poemario de mil seiscentos versos alexandrinos pode ser nobre, igual nolo pide o corpo, pero terá os meus momentos e igual outras utilidades.
As veciñas do país adornan os seus recantos. Colgan luces nas casas, das fiestras das cidades, polos valados das aldeas. A idea é que representen as estrelas dun ceo despexado (e cando escintilan, o lapso onde desaparece o brillo porque unha nube está a pasar) así que resulta curioso cando son tantas que non deixan ver o firmamento. E terán tamén un momento de acougo Fole e Del Riego na nosa ficción, nesa mesiña de apartamento de divorciados; un conta que case lle falou pola mañá á rapaza que lle gusta, o outro que case, case, escribe un poema. E brindarán e botarán unha risa pola vida como vén. E unha aperta e desexos dun bo Nadal. Dos tres, para vostedes.
