TODAS AS FAMILIAS destrozadas se parecen. A familia Panero tiña un mecanismo retardado de implosión. Morreu o pai, Leopoldo María, un cervantes da Cruzada Nacional, en 1962 e a familia rebentou. A nai, Felicidad Blanc; os fillos escritores, Juan Luis e Leopoldo, e o fillo pródigo, Michi: todos saíron despedidos en cachos polo cosmos. O pasamento do Rei Lear toleounos, borrou aquela luz de Sirio á que se dirixían os catro tratando de ser o favorito para o poeta castrense e alcohólico. Felicidad morreu de exasperación ante o lume que prenderan os rapaces na casa. Juan Luis cumpriu o seu destino burocrático con rigor formal: levouno un cancro. Michi combinou a longa enfermidade nun cóctel cunha diabete, pero o lóstrego que o deitou foi un infarto. Atopárono morto no Brieshead familiar, a casa de Astorga, aos 52. Demasiado cedo e demasiado gastado para facer o cadáver bonito que reclamaban os punks retranqueiros. Leopoldo Panero, o fillo, extingiuse en 2014 como un cigarro fumado desquiciadamente nun psiquiátrico.
Tras esa colisión de estrelas negras non pensei en que puidesen atoparse restos dunha familia Panero en todo o universo, pero sentiuse un escuro rumor noutro extremo da galaxia. O sinal sonoro procedía de cinco curmáns do pai, os García Panero, que reclamaban os refugallos económicos de Leopoldo junior. A Audiencia Provincial de Las Palmas deulles a razón o luns cunha sentenza que semellaba o derradeiro poema de Panero, o pai: "Ha muerto acribillado por los besos de sus hijos,/ absuelto por los ojos más dulcemente azules/ y con el corazón más tranquilo que otros días/ el poeta Leopoldo Panero,/ que nació en la ciudad de Astorga/ y maduró su vida bajo el silencio de una encina./ Que amó mucho,/ bebió mucho y ahora,/ vendados sus ojos,/ espera la resurrección de la carne/ aquí, bajo esta piedra".
Os curmáns ruidosos deberían saber que, tras a desaparición do poeta templario nos anos 60, a súa muller —que desempeñaba a beleza e a maternidade por todo oficio cotizante— mirou aos fillos (20, 14, 10 anos), chorou os sete chorares e quitou á rúa cadros, mobles e libros para entregarllos ao primeiro poxador. Pero os García Panero ergueron a voz e a documentación nos tribunais para monetizar a memoria, a poesía e a admiración dos lectores polo fillo do seu curmán, polo tolo que ingresara nas agradables As Palmas para non volver sentir o arrepío xeado de Astorga, a cidade na que Napoléon decidiu regresar a París e a emperatriz Xosefina aquel 31 de decembro de 1808 no que nin a cheminea nin o coñac lle devolvían o acougo.
Ignoro a fortuna que os litigantes fantasíaban con arrepañar para terse adentrado no lodazal xudicial coa intención de herdar a Leopoldo, o fillo; pero vai ser unha ínfima comparada coa gloria que acadou.
Deberían terlle preguntado ao poeta en vida. Deberían terlle feito un deses comentarios para preguntar aos moribundos polo seu patrimonio dun xeito que parece improvisado. Panero sabía que gañaba pouco con cada libro, pero era tan ambicioso que nos últimos anos publicaba poemarios como se fosen concertos veraniegos da Panorama.
En 2003 veu a Lugo porque a "prestixiosa editorial" Scío lanzara o seu orixinal Buena nueva del desastre. O escritor descoñecía se a editorial era prestixiosa ou non, pero as cuestións eran o adianto, a fórmula para o cobro de dereitos e a moeda dos soños que é a lírica.
Tampouco andaba escaso de narcisismo. Fun entrevistalo ao hotel Méndez Núñez acompañado dun fotógrafo. Mirounos con conmiseración e preguntou ao seu editor cando chegaba "la prensa". Non houbo máis prensa que nós os dous, unha cantidade que lle pareceu exigua.
O poeta estaba sentado nunha sala do hotel lucense, que daquela tiña decoración tan acolledora como o despacho de Churchill e tan solemne como a tribuna parlamentaria de Cánovas. Panero sentara nunha cadeira de brazos pesada e marrón. A súa delgadez afundíao tanto que soamente se lle vían a cara enxoita e o brazo de arame co que esgrimir un cigarro. Logo de sentar nós quitou os mocasíns negros. Mira os calcetíns e musitou unha excusa: "Tengo el infierno de Dante en el pie derecho".
O seu discurso continou cara a poesía. Largou algo en alemán. Quedou mirando para a parede amnésica. Chuchou unha calada e aclarou: "Es Rilke". Despois recitou de memoria en francés. "Mallarmé, claro", observou con ollos afundidos de negro maquillado como un ario. Miroume como se eu fose quen de continuar o poema. Concedeume uns segundos para que o intentase antes de decepcionalo. Calou o desprezo fumeteando de novo. O seu monólogo era tan elevado como aleatorio. "Me gusta Mallarmé porque es un poeta científico, muy técnico. Me interesan mucho las rimas y el ritmo".
Non admitiu preguntas. "Los periodistas sóis ratas que molestan a las ratas en el inmenso albañal que es la vida". Cando vivía o pai, el era o culpable do seu horror cotián; cando vivía a nai, ela era a culpable; cando morreron, a vida pasou a ser directamente a criminal. "El símbolo de mi existencia es un sapo", díxome sen deixarme sequera quitarlle o plástico á miña entrevista sen estrear. Non calou: "El ‘yo’ no existe. Si existiese, las personas irían por la calle hablando solas. Estarían locas. Yo hablo solo por la calle; pero non es por locura, es por soledad".
Cando cansou de falar, fixo un xesto delicado ao editor para que nos botase. Baixando as escaleiras pensei en que el necesitaba toda aquela soberbia para combatir a súa orfandade no psiquiátrico. A familia remota logrou aliviarlle a soedade o pasado luns nos xulgados. Catro anos tarde.
