Norma Graciela Moure nunca imaxinou que pór o nome dun familiar nun buscador de Internet podería levala a descubrir que a súa bisavoa é a protagonista da última película de Isabel Coixet, Elisa e Marcela, que narra a historia do primeiro matrimonio igualitario pola Igrexa.
"Isto é algo novo para min", asegura Norma (61) aínda tímida fronte á cámara, porque desde hai pouco máis dun ano sabe que a súa bisavoa, Marcela Carmen Gracia, é en realidade Marcela Gracia Ibeas, quen en 1901 rompeu esquemas na sociedade española ao lograr casar con Elisa Sánchez Loriga.
Para burlar a lei nunha época na que o matrimonio entre dúas persoas do mesmo sexo estaba aínda vetado como dereito universal, Elisa adoptou unha identidade masculina, pero o engano acabou por descubrirse.
Ambas foron perseguidas e tiveron que fuxir, primeiro a Portugal e posteriormente a Arxentina, onde se lles perdeu a pista a pesar dos esforzos da prensa da época, polo menos ata agora.
"De casualidade, o 3 de xuño do ano pasado poño no buscador de Internet o nome da miña avoa como eu a coñecía, porque quería facer a árbore genealóxica e necesitaba ter máis datos", explica Norma nunha conversación con Efe.
Ao presionar "enter" chegou a sorpresa. Ese nome aparecía en máis de cinco millóns de resultados, impulsados pola rodaxe da película, entre os que lle chamou a atención o libro do historiador Narciso de Gabriel, Elisa e Marcela. Amigas e amantes, e unha fotografía da súa antepasada; para ela, Marcela Carmen Gracia.
Tras revisar ben coas súas fillas, todas coincidiron na similitude entre esta pioneira e a imaxe amarelada que gardan da súa bisavoa, aínda que para elas a historia de Elisa e Marcela era totalmente descoñecida, "ninguén sabía nada" na súa familia.
"A miña nai foi a que me transmitiu o pouco que sei de Marcela e da miña avoa, pero todos os datos que había, papeis, etc., perdéronse nun incendio", asevera.
Recorda ademais como iso de que a súa avoa nacese en Castela "a Vella" e chegase a Arxentina con só un ano "fuxindo" e "perseguida" parecíalle "moi fantástico, moi tolo".
Norma decidiu entón escribirlle ao autor do libro, quen lle confirmou que os relatos da súa proxenitora non estaban tan afastados da realidade.
"Eu mandeille a partida de nacemento da miña nai, onde figuraba o nome da miña avoa e da miña bisavoa, a miña partida de nacemento, para que vise que fehacientemente había un lazo e que non era unha oportunista nin ninguén que quería sacar proveito, e mandeille a foto que eu tiña da miña bisavoa", relata Norma.
O enlace xa estaba feito. Logo dun ir e vir de correos electrónicos que lles permitiu profundar un pouco máis na odisea arxentina desta parella e, sobre todo, da filla de Marcela (avoa de Norma), posible detonante de toda esta historia.
Son varias as versións que existen sobre o ocorrido. Uns apuntan a que se tratou dunha verdadeira historia de amor entre dúas mulleres, outros a que foi unha relación de Marcela cun home casado e o seu posterior embarazo o que motivou esta peculiar unión, para intentar salvar "a honra" da súa amiga.
Esta última é a postura de Norma e da familia afastada que Elisa ten na provincia de Buenos Aires, con quen mantén o contacto e quen incluso axudaron a arroxar algo de luz sobre o ocorrido.
"Elisa manifestáralles que o fixeron porque ela deulle o beneplácito á miña bisavoa para estar de noiva con ese home, e ao quedar embarazada e el non facerse cargo, sentiuse responsable e xestou todo isto", di.
Para a súa bisneta, "sexa iso, ou sexa que sexa lesbiana ou bisexual, porque tivo relacións con homes e mulleres, ¿quen pode xulgar?".
O amor de Elisa e Marcela xa deu nome a unha rúa na Coruña, unha obra de teatro, exposicións, libros e, agora, tamén a unha película da man da directora catalá Isabel Coixet, o que permitiu a internacionalización desta historia que Netflix distribuirá en 190 países o próximo 7 de xuño.
Sobre o filme, esta descendente ten as súas reservas, especialmente polos comentarios que circulan na rede sobre unha persoa tan próxima para ela como Marcela.
Pero asegura que coñecer a súa verdadeira orixe só lle deu máis forzas para seguir buscando e ver ata onde Elisa e Marcela lle deixan saber.
