Domingo Fontán, homenaxeado no Día da Ciencia en Galicia

A Real Academia resalta o seu labor como autor do primeiro mapa topográfico da comunidade

Domingo Fontán. ADP
photo_camera Domingo Fontán. ADP

O matemático e humanista Domingo  Fontán Rodríguez será o homenaxeado este ano pola Real Academia Galega de Ciencias (RAGC) no Día da Ciencia en Galicia, polo seu labor como "autor do primeiro mapa topográfico" da comunidade que, "durante moito tempo", foi o "único" do territorio español "realizado con criterios científicos". 

Así o destacou, nun comunicado, a RAGC, que explicou que o método científico que usou Fontán para "plasmar os resultados da súa investigación", iniciada en 1816, foi a "triangulación  xeodésica", que xa se utilizou noutros reinos europeos con anterioridade, como no caso de Francia. 

Así mesmo, apuntou que o matemático, tras percorrer Galicia durante 17 anos para realizar as súas medicións, terminou a 'carta xeométrica' en 1834, no reinado de María Cristina de Borbón, quen a mandou imprimir, tarefa que non se concretaría ata 1845. 

A impresión dos "titánicos traballos de medición" de  Fontán, destaca a entidade académica, realizouse en París a unha escala 1:100.000, cun nivel de detalle que mostraba as 4.000 igrexas parroquiais repartidas por toda a Comunidade galega, só "superado pola cartografía vía satélite", engade, varias décadas despois. 

Así, a Academia lembrou que o mapa foi evocado nas obras de Cunqueiro, Otero  Pedrayo e Castelao, e que con el "comezou unha nova etapa na cartografía española", caracterizada polo "rigor científico" e pola "introdución do sistema métrico decimal", manifesta a RAGC. 

Ademais, sinalou que dos exemplares orixinais consérvanse, entre outros, o de Otero Pedrayo, no Pazo-Museo de Trasalba, en Amoeiro; o do Pazo de Tor, en Monforte; e varios no Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense.

A SÚA FORMACIÓN. Domingo  Fontán naceu na localidade pontevedresa de Portas o 17 de abril de 1788 e faleceu o 24 de outubro de 1866 no balneario de Cuntis, tras acudir para aliviar a cistose aguda que padecía. Os seus restos descansan desde hai 30 anos no Panteón de Galegos Ilustres. 

A alma máter do seu "polifacético e prolífico" legado, tal e como apuntou a  RAGC, foi a  Universidade de Santiago de Compostela (USC), onde se formou en matemáticas, xeografía, astronomía e meteoroloxía, ao que se sumaron múltiples disciplinas posteriormente. 

A Academia sinalou que as súas inquietudes intelectuais xurdiron nos veráns que Fontán pasou en Noia co seu tío, párroco da localidade. Alí, a través do contacto cos sacerdotes emigrados de Francia durante a Revolución de 1789, aprendeu inglés e francés.

Formado en filosofía, artes, leis, ciencias exactas e teoloxía, Fontán empezou a súa carreira como docente na USC, con 23 anos de idade, como substituto nas cátedras de Retórica e Belas Artes, así como de Lóxica e Metafísica. Máis tarde, tamén obtería a titularidade en Elementos Matemáticos e Física Experimental. 

Este proceso de "acumulación de coñecemento multidisciplinar", segundo comentou a Academia, tivo un punto de inflexión nas clases de matemáticas impartidas por José Rodríguez González, coñecido como "o matemático de Bermés" —parroquia de Lalín— ás que  Fontán asistiu. Este profesor foi quen o inspirou na idea de realizar a  triangulación  xeodésica de Galicia. 

Comentarios