O caso Quer reabre o cisma do xurado popular: voz do pobo ou aberración?

O consenso parece imposible entre a cidadanía, avogados e xuíces e incluso entre gobernos
El Chicle, detenido por la Guardia Civil. AGN
photo_camera O Chicle, detido pola Garda Civil. AGN

De sentido común para uns e un dislate para outros. Poucos asuntos hai que susciten máis debate que a pertinencia do tribunal popular na Xustiza, unha figura que en España nin sequera puxo de acordo aos profesionais da xudicatura cando está a piques de cumprir as súas vodas de prata. E se de portas dos xulgados cara adentro non hai consenso, tampouco cabe esperalo na rúa, onde estes días partidarios e detractores airean as súas diferenzas ante o inminente comezo do xuízo do ano en Galicia: o do crime de Diana Quer.

Non son poucos os que sosteñen que o acusado, José Enrique Abuín Gey ‘O Chicle', terá diante a un xurado contaminado polos ríos de tinta que se verteron sobre el desde que foi detido hai case dous anos, o tempo que outros moitos levan esperando que un home que matou e supostamente violou a unha moza de 18 anos reciba un castigo sen paliativos por parte do pobo, desexando incluso formar eles parte do tribunal.

O argumento destes últimos, os partidarios, é que facer á cidadanía partícipe da xustiza é a culminación da democracia e que todo veciño, a pesar de non ter estudos de Dereito, está en condicións de saber se un acusado é culpable ou inocente tras escoitar ao fiscal, ver as probas e sendo, ademais, asesorado polo maxistrado que preside o tribunal. Os opositores esgrimen, con todo, que o xurado deixa de ser democracia cando os nomes e apelidos do acusado poidan condicionar o resto da súa vida, como ocorre, din, co Chicle.

O consenso parece, pois, lonxe entre a cidadanía, os profesionais da xustiza e tamén entre os gobernos, aínda que máis por tradición que por debate actual. E é que o tribunal popular é sacro en Estados Unidos mentres que Francia sempre o rexeitou. Dacabalo está España, que xunto a outros países como Italia o instaurou só para os delitos máis graves, como asasinatos ou violacións, e establece que o veredicto debe de ser razoado e supervisado dun xuíz, non como no país norteamericano.

PERCORRIDO EN ESPAÑA

En España a historia do tribunal popular non arrincou ata 1996, aínda que xa se aprobou o seu uso na Constitución de 1978. Estivera presente nalgún xuízo durante a Segunda República, aínda que apenas hai datos respecto diso.

Nos seus 23 anos de vida democráticos estivo presente en 5.000 xuízos, entre os que se contan os casos máis mediáticos da crónica negra nacional: o parricidio de Moraña, o de Pioz, o do pequeno Gabriel, o de Rocío Wanninkhof e o de Asunta. Foi rexeitado nos casos de Marta do Castelo e Alcásser, en dúas decisións que xeraron polémica no seu día.

A FAVOR E EN CONTRA

¿Non hai risco en que acodes sen coñecementos de Dereito emitan un veredicto? "Iso sería considerar ao pobo español menor de idade. Case todo o mundo ten a noción do que é xusto, o que é bo e malo. Hai que ter en conta que no proceso de composición do xurado hai un filtro: só poden formar parte del nove persoas que saiban ler e escribir e estean no uso dos seus dereitos civís. Logo de escoitar ao avogado defensor, ás acusacións e ver as probas só teñen que decidir se o sospeitoso é culpable ou inocente. é un criterio que pode emitir calquera español leigo en Dereito", explica con convencemento Jesús Verdugo, exdecano do Colexio de Avogados de Valladolid e letrado cunha ampla traxectoria.

"¿Prefires que che opere un médico ou un taxista asesorado por un médico? De igual modo pregunto: ¿prefires que che axuice un xuíz ou un zapateiro, un comercial e un panadeiro aos que dá in dicaciones un xuíz?". Con estes interrogantes o avogado vigués Antonio Salceda pon en cuestión a figura do tribunal popular, a cal considera que fomenta a "xustiza de patíbulo" porque "é o máis similar, no século XXI, a levar a un acusado á praza do pobo a darlle un escarnio público". "O xurado son nove persoas que chegan contaminadas, con sede de vinganza alimentada polo que viron nos medios, porque son casos coñecidos", observa o letrado, que alerta de que "a Xustiza non debe de ser ejemplarizante, senón obxectiva".

Dolores Vázquez, a betanceira que puxo en cuestión o xurado
Se hai un caso polo que o xurado é cuestionado ese é o de Rocío Wanninkhof, a moza asasinada en 1999 por cuxo crime foi condenada as betanceira Dolores Vázquez. O tribunal tivo claro que fora ela e estivo inxustamente ano e medio en prisión ata que se descubriu ao veradero asasino: Tony Alexander King.

Comentarios