CANDO ME falan de realidade sempre teño unha disputa. Porque a realidade só existe na realidade. Cando sae de si mesma, a realidade é outra cousa e estamos entrampados nesa persecución permanente: sería estupendo contar a realidade, pero sempre quedamos curtos. O espello non é tan grande, as palabras non son tan polisémicas. A cabeza non dá para tanto. A realidade permite que, mentres nunha canle de televisión repiten unha e outra vez todos os argumentos previos á investidura dun presidente do goberno, noutra canle estean poñendo The Wild Bunch (Grupo Salvaxe) e o espectador poida pensar que hai máis realidade na película de Peckinpah que na investidura de Sánchez.
A realidade é iso que se ve no fondo de Years and Years (BBC/HBO) e en moitos dos seus detalles. O estupendo sería dicir que esta serie británica é a combinación de Ken Loach con Black Mirror, a combinación do realismo británico con algo apocalíptico sobre o futuro que garda relación co tecnolóxico. Pero quizais sería só no adxectivo. No sustantivo, Y&Y é moito máis realismo aplicado que distopía. É moito máis unha observación dos sucedidos que unha fantasía sobre o futuro. É verdade que se adianta o calendario e que aparecen aplicadas algunhas posibilidades tecnolóxicas que hoxe son intuídas. Pero o que resulta importante na fantasía é o que ten de verosímil, o que conteña de realidade. A fantasía de Years and Years é moito menos imaxinada que proxectada. Non ten nin sequera a necesidade de ser unha proxección sobre os acontecementos. Algunhas das cousas que aventura están sucedendo baixo outras bandeiras, algunhas desas circunstancias xa sucederon e mesmo forman parte da historia recente do mundo.
O que aventura é un país asaltado por unha crise, por un cambio de goberno irrazoable e polas consecuencias de todas esas decisións que case sempre comezan polo absentismo da cidadanía. A marca da serie non é facer política ficción como en House of Cards nin explicar un futuro inmediato dominado pola tecnoloxía do control. Estas cousas están, pero non son o centro argumental. A intención vai máis alá. Como nas grandes historias do XIX, a serie de Russell T. Davies enfronta dúas liñas que van paralelas: como se move a historia e como afecta á xente normal. Esta é unha historia de xente normal, a historia dunha familia solidaria e autodestrutiva. Unha familia que semella ter boas perspectivas de vida. Hai líos, claro. Que sería dunha familia sen as liortas. Que sería das familias se as fillas lles desen en todo a razón aos pais. A familia absorbe todo o que o estado de dereito deixa abandonado, pero tamén pode ser o centro do mal. Demasiada xente, demasiado xunta, con demasiada confianza.
Pero Y&Y tampouco fala exactamente da familia. Non só.
A nosa vida cambia en función dos gobernos e das leis que promulgan. Aquela mentira oitenteira ou noventeira de que a política era algo prescindible
Hai unha crenza xeral de que as grandes decisións da política non afectan á vida cotiá. Que os gobernos poden decidir as súas cousas e nós podemos seguir a nosa vida con calma, sen cambios. Esta é a primeira mentira que ataca a serie. A nosa vida cambia en función dos gobernos e das leis que promulgan. Aquela mentira oitenteira ou noventeira de que a política era algo prescindible, un mal menor que resultaba irrelevante para o que si é importante na vida: a familia e todo iso. A mentira tivo moito éxito, como ben se pode apreciar no presente de cada día. Years & Years é unha serie política, pero non tanto por esa certa banalidade de que o persoal é político, como porque reforza a idea de que non hai nada que escape da política. Esquecer que todo é política, que a política non pode quedar nas mans dos políticos nin dos economistas, é unha invitación a que nos liquiden.
Y&Y explica como a frivolidade política da cidadanía acaba coa sociedade que esa cidadanía parece querer. Na serie ten unha forma política recoñecible, nin sequera de matiz. O debuxo das decisións políticas quizais sexa algo groso, pero o asunto aquí é ver como esas decisións afectan á xente e nese sentido a serie é a demostración de como se desmonta unha clase social, como se reducen ao medo todas as posibilidades de relación entre a cidadanía e o goberno que lle toque. Aínda que sexa legalmente elixido.
Non sei canto de progre é no Reino Unido a familia que retrata. Hai que supoñer que está cerca dunha familia media: tivo un pasado mellor, hai membros da familia que viven acomodadamente ben, hai quen vive regular. Xúntanse cada ano e repasan a vida. Teñen desgrazas porque as familias felices non teñen historia. Pero a serie avanza no tempo e deixa no pasado os espectadores. Comeza a crise e a familia, como a sociedade, comeza a deixarse tentar por esas ideas que aparentemente queren poñer solución a todo e que na práctica só pretenden facer desaparecer a sociedade. A familia recibe os golpes dun país que vai caendo e todo o que parecía seguridade vólvese imposibilidade. Xusto na narración desa familia rodeada pola crise é onde a serie é mellor. A explicación preséntase como futurista, pero é intensamente actual. O desmonte dunha sociedade é coñecido e a serie non innova, a virtude está en insistir en que ese proceso de desmonte social que moitos dan como natural é un sistema organizado, é unha revolución reaccionaria que só se completa cando exerce o poder sen contrapesos. A virtude da serie é explicar a auténtica natureza dese asunto: o Reino Unido baixo un goberno ¿populista? O adxectivo queda curto segundo a serie. A virtude da serie é saber que para falar do futuro non hai nada como explicar correctamente o presente.
