Opinión

Cronos e os libros

Unha librería fronte ao paso do tempo. Así se pode condensar o libro ilustrado Dende 1880, unha fermosa e intelixente reflexión sobre ese devir cronolóxico a cargo de Pietro Gotusso que acadou o Premio Internacional Compostela para álbums ilustrados e que edita Kalandraka.

AQUEL ANO bisiesto de 1880 comezaba a construción do Canal de Panamá e a luz eléctrica iluminou Broadway por primeira vez. No ano 2020 as librerías están baixo ameaza e unha pandemia asola á humanidade, ao tempo que novas formas de comunicación e as lecturas dixitais fan perigar todo o que ten que ver co libro. Entre esas datas 140 anos contemplaron a vida do ser humano na que se considera a época máis chea de avances e cambios na súa historia, pola contra, tamén se sufriron as guerras máis duras e cun maior número de vítimas, asistindo á nosa capacidade de autodestrución.

Dende 1880 acadou o XIII Premio Internacional Compostela para Álbumes Ilustrados 2020. O seu autor, Pietro Gottuso (Verona, 1987), compón unha serie de imaxes puramente visuais, isto é, sen o apoio da palabra, que constrúe así todo un percorrido por ese periodo de tempo que vai dende finais do século XIX ata o noso tempo actual, sinxelamente reflectido cun personaxe que leva posto un tapabocas.

Décadas que pasan ante nós, como ante a testemuña dunha librería que é referencia permanente de cada escena, baixo a atenta mirada do deus Cronos esculpido na pedra do edificio que serve de fondo a todas esas páxinas. Páxinas dobres que forman a perspectiva dunha rúa italiana ante a que comprobamos os cambios na moda das vestimentas dos diferentes personaxes que a recorren como nun paseo pola historia no que pasamos das carruaxes de cabalos ao automóbil, dos sombreiros de copa ás gorras con viseira, dos escaparates dunha galería de arte con obras de Modigliani ao escaparate dun establecemento para conectarte a internet.

Un devir temporal marabillosamente ideado en base a un debuxo firme que recolle de xeito emocionante esa vida que ocorre nunha cidade que podía ser calquera cidade de Europa, na que se rexistra o paso dos anos cos cambios na paisaxe urbana, as transformacións sociais, os enfrontamentos bélicos. Un audaz resumo, baseado no «poder comunicativo da imaxe», unha das teimas deste autor que deste xeito brillante debuta na ilustración e no que a librería sempre está aí, cos seus andeis máis ou menos cheos en función do momento que se está a vivir.

Chegan os móbiles, internet, e a librería, por primeira vez en todo o libro non está, tras resistir guerras e tempos convulsos semellou sucumbir

As súas fiestras funcionan como unha sorte de ollos que asisten, orgullosos as veces, con medos e dúbidas noutras ocasións, a como se comporta o ser humano en cada un dos rexistros temporais que se amosan nun percorrido que sorprende pola contundencia do expresado con tan poucos elementos. Os felices anos 20 cunha elegante moza á espera de que a recollan para ir a bailar, a galería de arte cunha obra surrealista de Magritte, un músico que vai a actuar a algún clube de jazz e a librería ateigada de libros, o fascismo coa rúa deserta, apenas dous soldados, uns cristais rotos e unha sombra que asexa dende o interior da librería baleira. Os anos 60 cun home camiñando vestido á moda hippy, unha tenda de electrodomésticos reflexo da nova vida urbana e consumista, fronte á que a xente se achega a ver nunha televisión como o hombre pon o pé sobre a Lúa. E así chegamos aos nosos días, sempre con todas esas escenas suspendidas no aire, contidas en canto a súa expresividade, como se todo se rexistrase nun segundo ao que se chega case por azar.

Chegan os móbiles, internet, e a librería, por primeira vez en todo o libro non está, tras resistir guerras e tempos convulsos semellou sucumbir ao noso pretendido progreso, a eses mozos que quedan para falar nun café con dous ordenadores ante eles, coa nosa mirada ensimismada no móbil, con ese tapabocas que simboliza o medo e a nosa destrución colectiva se non mudamos os nosos hábitos e a relación coa contorna, e todo iso mentres ao portal que está a carón da que era a nosa librería protagonista chega un repartidor cunha caixa, ao mellor, paradoxalmente, contendo libros.

A pantasma do pasado despídese de nos cunha inclinación do seu chapeu deixándonos este álbum de nós mesmos cheo de imaxes, si, pero tamén de instantes para deternos a pensar na nosa propia historia, na nosa relación co noso tempo e coa nosa contorna máis próxima, e, sobre todo, coa cultura como o único apoio fiel ao que somos e ao que podemos ser, e ao que non deberiamos renunciar nunca.

Comentarios