CADA ANO, segundo empeza a decaer o mes de maio, empeza a decaerme o ánimo socialdemócrata.
O venres chamei a Hugo.
—A ver que podes facer para que pagar menos na renda. Non se me apetece financiar o Valle dos Caídos. Mellor pechalo. Francisco sentiríase honrado se botasen os seus restos no Atlántico, no estanque do Imperio español.
Seica a Amancio lle pasa igual, que non se anima a pagar impostos. El tamén ten unha xente que lle mira por iso. Despois debe ler cousas feas sobre el o mesmo que outra chea de ricos. Como se a culpa fose dos ricos e non dos políticos que escriben as leis en papel de fumar para non incomodalos. Amancio non dá crédito cando o poñen podre por renovar a tecnoloxía para detectar cancros, menos cando pensa na roupa barateira que visten todos eses que lle afean que regale os seus cartos. Cando está no baño, atando o albornoz, limpa o bafo do espello e clama para si: "Apurar, cielos, pretendo, ya que me tratáis así. ¿Qué delito cometí?". Amancio tense lido e requetelido a Calderón.
Toda a escena veño de inventala porque non coñezo a Amancio. Nin sequera coñezo ricos. Sei diferenzalos porque Capote explica que se caracterizan por falar de verduras e froitas. Se vostedes atopan alguén que dá citado catro variedades de mazá é cliente preferencial do Santander ou é fruteiro.
O luns estaba lendo Plegarias atendidas (Anagrama) no Centro. Cando libro no traballo visito un café de Lugo polo que transcurra moita xente para que vexan que estou lendo. Así vou escribindo os detalles que alegrarán a miña necrolóxica. Durante un tempo, Paco Martín usaba un sombreiro elegantísimo, lustroso, como o que ten William Faulkner nesa foto na que fuma en pipa. Daquela, anunciáballe que citarei ese detalle na necro: "Eu sempre o cruzaba na Praza Maior e Paco pinzaba a copa do seu sombreiro para saudarme", pero hai uns meses que non me cadra.
Estaba lendo a Capote, dicía. "Non me preocupa o que se diga de min mentres non sexa verdade". Chegoume un whatsapp de Davide Salvado, que me ten un aire Romanov. O cantante envioume unhas fotos de como andaban remozando un horrible galpón. Decorárono con flores e pétalos ata convertelo nunha primavera consagrada de Botticelli. Davide sinalou que estaban "disimulando o deísmo". El quixera escribir ‘feísmo’, pero a min encantoume pensar nesa loita entre Deus como xerente do azar e uns superhomes de Nietzsche intervindo nun galpón para modificala.
—O Deus das Cousas Bonitas vai gañando con ese traballo voso, Davide; pero sinto tenrura polo Deus das Cousas Feas —contesteille.
O azar podería ter decidido que non acudise á libraría Lectocosmos provocándome un cólico nefrítico ou facendo estoupar a caldeira da casa,
O martes pola tarde debía presentar Todo lo demás era silencio (Suma) de Manuel de Lorenzo, pero estaba alongado no sofá lendo e non se me apetecía necesariamente. O azar podería ter decidido que non acudise á libraría Lectocosmos provocándome un cólico nefrítico ou facendo estoupar a caldeira da casa, pero se mantivo nun segundo plano, picoteando algo na cociña.
Como estaba determinado a parapetarme no sofá, collín no alto dun armario o taboeiro de güija que usamos nas xuntanzas familiares —recoméndollelo aos Franco—. Despregueino nunha mesa e pouseille un vaso invertido enriba. A miña intención era contactar con Manu e máis con Lois Caeiro, o outro presentador. Como acto literario non se me ocorría nada máis orixinal, pero debeu de cortarse algunha fibra óptica dos espíritos porque non me chegaba o sinal de Lectocosmos.
Capote estaba en zapatillas e bata de casa no meu salón. Contábame a conversa que escoitara ao fotógrafo Cecil Beaton e a Greta Garbo.
"Beaton: O que máis me doe de facerme vello é que se me encollen as par
A Garbo, tras unha pausa melancólica: Ai! Ogallá puidera dicir o mesmo!".
Deixei a Truman coa palabra envelenada na boca para ir falar de Todo lo demás era silencio. Xa lles dixen a semana pasada que é magnífica; non vou repetilo para evitarme que pensen que o autor é amigo meu.
Somos tan amigos que confía no meu criterio coas letras, aínda que nunca o faría coas armas nin coa güija nin coas ultramáquinas de Amancio. O ano pasado colleu un tren paciente en Ourense, onde vive, e a Lugo, onde vivo. Quería contarme un proxecto de novela. Afora chovía e nos bares aínda non empezara a hora das tapas. Leveino á casa para recluílo na cociña —fun despectivo con el como se fose o azar— e deixei que falase. Estiven en silencio porque non hai nada máis perfecto que o silencio e un, na arte, aspira a perfección.
Nin sequera o convidara a sacar a gabardina, florida de pingas de auga, pero non pareceu importarlle porque quitou das entrañas da prenda un portafolios de cartón azul. Apartou a goma xaspeada que a pechaba e despregou un plano sobre a mesa ampla. Como eu miraba o mapa en sentido inverso soamente recoñecín a Liña Maginot que tenderon os franceses en 1928, tras a primeira matanza mundial en paralelo á Liña Sigfrido dos alemáns. Cando estaba buscando marcas da batalla de Verdún, Manuel de Lorenzo informoume de que todo aquilo era un organigrama para armar unha novela que pensaba escribir: personaxes, estrutura, escenas, lugares e un arco narrativo que ben lucería de cabo a cabo na catedral de Ourense.
Durante unha hora escoitei a fascinante vida dunha galega que viviu Europa hai un século. A protagonista era real. Os personaxes, as escenas, o arco —xa o dixen— soaban espectaculares na súa cabeza. Manu sabe contar de xeito que esqueces de que está fumando na cociña da túa casa, onde ti vas comer un par de horas máis tarde.
—Ben, Jaure, que che parece?
—Unha merda.
Abríronselle os ollos como a Naruto. Temín que se precipitase a chorar. O seu plan de batalla non tiña fallo. Erguínme da cadeira; el, tamén. Abrazámonos nun lugar neutro, nun Check Point Charlie que improvisamos naquela cociña. Eu deille cariño como se fose un fillo que mandaba coa Brilat para fuchicar no paradoiro de Bin Laden nunha cova de Afganistán.
—A túa idea é estupenda, Manu; pero tes que escribir sobre algo que che importe.
E todo o demáis foi silencio ata a presentación do martes pasado. Como quería demostrarlle que me lera a novela procurei vocear o final, algo que non se lle antollou unha boa iniciativa en contra do meu criterio. Eu defendo que o mínimo respecto que se pode ter cun autor é irlle a presentación merendado e coa novela lida integramente. Se non, é mellor quedar na casa probando coa güija na quenda de preguntas.
Todo lo demás era silencio está guiada polo idea do azar, polo que no acto inclinámonos a falar de determinismo, libre albedrío, a traxedia camusiana de sufrir e física cuántica como elemento anarquizador do propio azar.
Xa de perdido, un día entrei no seu despacho para propoñer que Manuel de Lorenzo escribise sobre ciencia neste suplemento.
Lois Caeiro é o noso exdirector, continúa sendo un descreído do destino e foi a persoa que propulsou Táboa Redonda. A miña especialidade é arquivar no Limbo dos Xustos as obrigas que me provocan preguiza, pero Lois turrou durante meses ata cumprir a súa teima.
Xa de perdido, un día entrei no seu despacho para propoñer que Manuel de Lorenzo escribise sobre ciencia neste suplemento. Caeiro desconfiou e, como alternativa, propuxo varios nomes de expertos. Eu non quería un sabio, quería un divulgador.
—De Lorenzo xa ten unha páxina, non pode escribir o periódico —advertiume deixando caer o final da frase, que era o xeito de remarcarche que, contra a súa decisión, non cabía recurso.
Deixei pasar dous anos e volvín entrar no seu despacho.
—Claro! Como non vai escribir Manuel de Lorenzo sobre física? Se a explica moi ben!
