UNHA NOITE de lúa alta de aí atrás foi ideal para un desembarco. De feito, asistín a unha descarga de plenilunio na ría de Arousa. Era Fariña; a serie de Antena 3, non o libro de Nacho Carretero que a inspirou.
Na antesala, o actor Javier Rey compraba a un funcionario por unhas caixas de tabaco interpretando a Sito Miñanco como canalla en prácticas. Daquela pensei que subira moito a inflación do euro dende a Biblia, que Esaú vendera a alma por un prato de lentellas e que nos libros sagrados acontecen feitos máis marabillosos que celestinear con tabaco ao sol da lúa alta.
O mesmo día en que Bea Gondar, exalcalde do Grove, desembarcou cunha demanda no éxito de Fariña dei falado con Carretero. O xornalista apagara todas as luces do seu teléfono ante o acoso do aduaneiros informativos, pero tivo a xenerosidade de atenderme. Argumentou Fariña: "Faltaba explotar a nosa miseria, como fixeron os norteamericanos, os colombianos ou os italianos. Faltaba contar o narco galego con outra estética e outro estilo". Eu xa lles lera o narco a outros valentes, como Elisa Lois, Xosé Hermida, Perfecto Conde ou Aníbal Malvar. Foron algúns dos periodistas que arriscaron a integridade das súas pernas para contar a podredume que medraba e bailaba feliz no suroeste de Galicia. Pero ten razón Carretero: faltaba un relato global —e, sobre todo, un relato audiovisual— dese Vietnam.
Fariña, a serie que armou Ramón Campos para Antena 3, logrou que eu volvese acender o televisor. Non o facía dende o ano 1480, cando Xusto López Carril retransmitiu a derrota de Pardo de Cela na torre da Frouxeira para a Galega. Fariña somos nós contando a nosa épica, que non deixa de ser tan ambiciosa, heroica e miserable como toda épica.
A Historia lles pertence aos malvados que triunfan. Os nomes dos cen mil fillos de Carmen Avendaño que entregaron a mocidade por un pazo de Baión son ignorados. Soamente algúns sabemos quen foi Manolo, que nunca chegou a tocar a trompeta como Chet Baker. Varias veces quitou diante de min nos 80 de Compostela un pastilleiro que contiña un pó branco. "Queres bicarbonato, Jaure?". Ría compulsivamente mentres aspiraba unha raia discontinua tan longa coma a vía rápida do Salnés. Juan era o rapaz máis divertido que coñecín. Lía a Carl Sagan e a Tito Livio, pero aburría no teatro: "Non hai persecucións de coches". A última vez que o vin durmía nun esquelete dun Ford Mustang xunto o outro esquelete, un marroquí con contactos para vender radios de coche roubadas. O malo dos cemiterios non é a morte, é o silencio. Manuel e Juan atoparon na soedade o que previamente levaran a ela, como anotaba Goethe. Quedaron atrapados baixo unha lousa muda.
Juan e Manuel son notas a pé de páxina na fascinante cruzada da droga en Galicia. Os nomes que nos refresca Fariña son os de Terito, Oubiña, Charlín e, claro, Sito Miñanco. Os guionistas fan un retrato axeitado. Amosan a Terito como un mariscal de campo que é conservador e desconfiado —todos os conservadores son desconfiados—. Sabía que o futuro lle pertencía mentres non pisase fóra do mapa que delimitaba a ría de Arousa. Oubiña figura na serie como unha antoloxía de homes: alcalde pedáneo, socio do equipo de fútbol que senta ao teu carón no campo, cliente do bar que convida a toda a barra. Oubiña era un personaxe de Corín Tellado: precisaba que o quisexen por el mesmo. Agora, na súa última e inesperada faciana, reaparece como protector da honra máis recóndita da súa exmuller cunha denuncia. Outro que pretende descargar no éxito de Fariña.
Charlín figura representado como un tirano que aplica un catecismo tan particular que oscila entre a rectitude franciscana e a ira de Lucifer. Sito Miñanco é debuxado coma o faraón no curuto da pirámide, coma o home que nunca palideceu polo medo, coma o cumpridor do ritual dun rico espontáneo: coches de coleccionista infantil, chalés con escaleira aparatosa de emigrante retornado e mulleres coa saia máis curta que a cobiza. Ninguén compraba a droga a Sito, todos compraban o seu estilo de vida. Polo que leo estes días, Miñanco desafiou tamén a penuria do cárcere. Poida que na biblioteca de Alcalá Meco descubrise os versos de Carlos Oroza: "Necesito algo que no sea humano/ algo verdaderamente inocente e imposible".
O primeiro capítulo de Fariña é unha crónica da patada que lles deu Miñanco aos muros de tabaco que rodeaban a ría de Arousa. Quería ver un horizonte atlántico. Traizoamos a algúen para parecernos a el, pero Sito quixo parecerse a Terito ata o momento en que o superou. Terito era un presocrático que tomaba o sol nun xardín con piscina que fai parede medianeira coa fiscalidade. A súa estética foi de socialdemócrata con añada. Estafaba a ese Moby Dick intanxible que é Facenda para compartir a baguette cos seus adoradores, eses milleiros de arousáns que almorzaban, xantaban e ceaban pescado non vendido. A natureza humana é adoradora. Terito quedou desconcertado ao verse derrotado polo seu subordinado, como eses cans que mexan no mesmo valado sen reparar en que o tiraron anos atrás. Ao seu redor quedou o coro popular de Nabucco, o coro de escravos que se creron liberados por un benemérito delincuente, o coro dos submisos que se repetían o moito que fixo por Vilagarcía e que rezaban letanías pagás para que os seus fillos non empalidecesen coas agullas brancas. Pero son incapaces de deixar de sentir o ruído dos propios pasos, dos pasos da conciencia, esa vella tola que nunca cansa de laretar.
