Blog | O Cabaret Voltaire

Unha cumbia de cando había milagres

"Os mellores cócteles de Manhattan tómanse en Lugo, son os de P. López en Campo Castelo", aseverou con gravidade Óscar L’Alba. Sabe do que fala porque foi amigo de Manolo, o cocteleiro de Sada que atendía a Nabokov no hotel de Le Mans cando o autor despedía a lectura, a Vera e a voluptuosidade
Coyote

HAI UNS DÍAS estaba tomando un cóctel con Óscar. Non me pregunten o nome nin a composición química porque sei tanto de alcoholes como de tubérculos ou de efemérides. A sesión de bebedizos acontecía no Gran Hotel de Lugo. Veñen de remozalo deliciosamente, pero deixando un carro do país aparcado no recibidor, con esa nostalxia da Paila que marca ao desertor do arado. O nostálxico da aldea intúe que, en calquera momento, vai vir o avó, xunguir unha parella de bois alaricanos e levalo.

O ferrado que máis respecto é cultivado polo editor Paco Macías, que pode estarse agachado nas reas de patacas mentres che fala por teléfono sobre as rutinas de Bukowski.
—A que non sabías, Jaure, que a súa bebida favorita era o wishky con cervexa. Definíaa como unha amante continua?

Non tiña a menor idea, Paco; nunca precisei de beber "para facer máis interesante á xente", como lle acontecía a Hemingway. Mesmo podería tomar varias botellas de auga fresca sen perder o interese nas conversas con Óscar L’Alba. A punta da que tirei para este fío de texto que levan lido é que falei ao meu amigo sobre Somoza, ese xornalista lendario que marchou de El Progreso pouco antes de eu chegar.
—Dáme unha frase e douche unha páxina.

Óscar desafioume a escribir esta páxina coa frase do embozo que encabeza esta sábana semanal. Bueno, pensei, se Richard Brautigan escribiu 48.000 palabras de La pesca de la trucha en América soamente porque estaba obsesionado con coroar un libro coa palabra mahonesa, malo será que eu non dea redactadas 1.726 a partir de "os mellores cócteles de Manhattan tómanse en Lugo. Prepáraos P. López en Campo Castelo".

Macías interpreta a modernidade que supuxo o Quiqui Bar como un desafío a unha Igrexa que se musculara naqueles anos 20 coa recuperación do casino xacobeo

Paco Macías podería discutir a afirmación de L’Alba. O editor bancaría polo Quiqui Bar, que ocupou un edificio modernista na praza de Galicia, en Santiago, entre 1926 e 1947. O editor de Positivas ten un ensaio precioso, De Quiqui Bar... a Castromil, no que fala da iniciativa que o hostaleiro Manuel Ramallo puxera andar tras varias estadías na Belle Epoque do mesmísimo París.

Macías interpreta a modernidade que supuxo o Quiqui Bar como un desafío a unha Igrexa que se musculara naqueles anos 20 coa recuperación do casino xacobeo. O novo club "non significou soamente o inicio dun ensanche, a saída dos dominios pétreos e da influencia eclesiástica e conservadora, era unha proposta urbanística, e moito máis. Supuña un sopro de alegría, unha mudanza cultural. O edificio foi ocupado por salóns de billares, dominó, tresillos... e mesmo o jazz invadiu o seu aire, converténdoo nun vento que chegaría a outros lugares de Galicia". O autor incide nese vencello entre lugar e ideoloxía cando presenta a praza de Galicia de entón como "a Galicia unida nun espazo de restaurantes, de música, sen ningún organismo oficial nin eclesiástico".

Vicente Risco empuxa o seu Stephen Dédalus —trasunto de Joyce— ao Quiqui Bar na novela Dédalus en Compostela (1929). Dédalus afirma que lle reconforta tomar café nese local "porque ten unha arquitectura odiosa". Risco retrúcalle: "Vulgar nada máis". O escritor desdóbrase para darse a razón contra o modernismo do arquitecto González Villar. O Concello acabaría concedendo a razón e a demolición ao escritor ourensán.

Richard Brautigan púxose rico con esa obra que se despedía con mahonesa, pero acabou pegándose un tiro diante da casa. Esa violencia contra el mesmo ambientada no seu fogar é un reproche contra a felicidade e a seguridade domésticas. Toda morte forzada é unha mensaxe. A Franco tivérono durante uns días entubado como un astronauta para que fose un zombi ata o 20 de novembro, no cabonado do asasinato de José Antonio. Saben de quen lles falo? Si, oh! Do que prefería a "dialéctica dos puños e as pistolas" á lóxica amable do sufraxio. A democracia difumina o factor humano, pero a ditadura atrófiao.

"Un belo morrer honra toda unha vida", dicía D’Annunzio; pero os franquistas roubaron esa dignidade ao mesmísimo Franco. Ás veces fantasío con que el e Hitler tivesen sido bos pintores. Os seus últimos anos poderían ser mellores para os demáis. Pouco antes de finar Dalí erguíase para debuxar cabalos e Sorolla facíase atar pinceis nos pulsos para poder traballar en cadros. Máis luz, pedía Goethe. Pero Franco pintaba a súa sinatura en penas de morte sen estar certo sequera de que aqueles cinco críos fanáticos mataran a alguén.

Pode sabelo calquera que teña visitado a inmensa pailanada herreriana que erixiu con nome de wenstern decadente: El Valle de los Caídos

Nin un sátrapa como o ferrolán pode escapar á ditadura da efeméride, temos un fetichismo cos números que deberiamos consultar cun especialista. Supoño que o propio Franco estaría de acordo con soportar a prórroga cruel e artificial da súa vida porque era megalómano. Pode sabelo calquera que teña visitado a inmensa pailanada herreriana que erixiu con nome de wenstern decadente: El Valle de los Caídos. É peor que deixar un carro no atrio interior dun hotel como se quedara alí esquecido pola morte.

"A cavar mi tumba ya me apaño solo/ ya me apaño solo/ y me sobra ayuda", canta Víctor Coyote en Cumbia del milagro, o adianto do novo álbum. As ambicións funerarias do artista de Tui son ben máis sensatas que as do Generalísimo, o xeneral superlativo.

Víctor Coyote non reclama para si a contención das hordas marxistas, a anulación dos velenos masónicos ou a imposición do proceder católico en España. Soamente pide que se lle recoñeza como nigromante da fusión o rock e a música latina. A reclamación non pode facela máis humildemente. Escribiu un relato, La patente latina, no que imaxina en 2036 un vellote asentado nun asilo para pobres chamado Víctor que observa no televisor como Santiago Auserón recibe un premio como creador do rock latino. O homenaxeado cala nos agradecementos que descubriu a fórmula nun concerto de Los Coyotes no Rockola. Los Coyotes foron a primeira banda de Víctor Coyote, coa que asinou o disco Las calientes noches del barrio, en 1987. O 2036 será o centenario da colleita vermella, pero dubido de que teña relación con esa efeméride.

Coyote está por quitar un disco nesta tempada de chuvias, non dei sabido cando. A urxencia é secundaria para el porque paga o piso en Madrid facendo ilustración. O tudense é un artista plural porque tamén rodou tres documentais: Contrabando, Só concertinas e Siñor Afranio, ou como rispei das gadoupas da morte. Antón Alonso Ríos, Siñor Afranio, era mestre en Tomiño cando a asonada franquista. Escapoulle á Gran Farsante —como din en Francia—, é dicir, a un balazo veloz e limpo de garantía xudicial, vivindo como esmoleiro polo sur de Galicia. Luis Tosar, que se fixo pasar por Afranio para a rodaxe, en 2008, observaba que debía de ser moi difícil para un mestre e orador ter que reprimirse para falar o menos posible.

Non me contestou, supoño que andaba ultimando na Coruña a estrea da versión teatral de Fariña, baseada na crónica narcotrágica de Nacho Carretero

Víctor Coyote canta que «solo la muerte tiene el camino fácil». Francisco Franco ignorábao. Moitas preocupacións e senvivires pasou para facilitar a morte de 200.000 españois nos seus corenta anos como Rei Sol.
A vida debe abrirse paso entre dores e sangue. O martes chamei a Marcos Pereiro, o ardebullo que fai fotografías marabillosas, para pedirlle unhas imaxes da actriz María Vázquez na película Trote. Non me contestou, supoño que andaba ultimando na Coruña a estrea da versión teatral de Fariña, baseada na crónica narcotrágica de Nacho Carretero. A ese libro soamente lle falta un musical protagonizado por Oubiña. Mandei un wathsapp ao director de Trote, Xacio Baño.
—É complicado. Ando no Materno acabando de ser pai.

Eu acabei de ser pai por segunda vez hai trece anos, pero podo acordar vivamente de como nos entregaron aquel coello rosáceo que déramos en chamar Antón sen acompañalo dun libro de instrucións. Mira, Xacio, a paternidade é un obradoiro sen mestre que debes improvisar e no que nunca recibes a licenciatura.

A vida é un ciclo que remata. O fascismo é unha enerxía escura que nin se crea nin se destrúe, senón que se transforma, como estamos vendo estes días nos que a ultradereita resucita na húmida cova de Betania no que estaba sepultada para encher pavillóns. O Goberno central optou por airear o cadáver de Franco cunha dignidade que non merecía e que supuxo unha desconsideración cara aos que non puideron asomar a cabeza entre 1939 e 1975. Sentíanse volubles de ilusións, vulnerables na utopía e firmes na frustración.

Comentarios