Blog | O Cabaret Voltaire

O meu tío Santi levábase flores á tumba

O escritor futurista Marinetti empezou cantando "ao perigo, ao hábito da enerxía e á temeridade" e acabou durmindo coa condecoración que lle concedeu Mussolini debaixo da almofada

O MEU TÍO Santi comprou unha sepultura no cemiterio de Foz para levarse rosas brancas a si mesmo como facía un discipulo de Marinetti. Agora ninguén lle leva flores a Santiago Jaureguizar. Ler o teu nome nunha lápida impresiona. O meu tío era monárquico; pero dos lexítimos, dos que defendían a Carlos Hugo. Non lle gustaba a monarquía parlamentaria porque é ese punto medio que hai entre a democracia e cristalería de Bohemia. El dicía que o Emérito non era bo rei, que saíu o 23F co uniforme de xeneral sobre o pixama porque dubidaba se aquela madrugada continuaba reinando ou se xa podía prender o soño eterno de ser un símbolo.

Tommaso Marinetti. EPMarinetti acabou inerte e entregado a Mussolini como eses cadáveres de poetas que se atoparon nun corredor da Consellería de Cultura que fora pechado por falta de uso. O último que atoparon, seica en xaneiro, era un autor da Xeración dos 80. Termaba dun poemario inédito na man coma dun pedazo de pan reseso, cun 'que hay de lo mío' de taxidermista nos beizos. A súa ambición foi un morcego de voo curto, de voo inverso, digo citando de mala memoria a Apollinaire. O cadáver apareceu cunha carta de rei mago afogado nunha pateira, como Marat apuñalado no baño escribindo nunha lingua inventada. Na consellería esmorecen poetas e pequenos editores que nunca foron recibidos por ese conselleiro que era o seu contemporáneo.

Eles pensaron que eran heroes da nosa nación. Lacan dicía que «heroe é quen pode ser traizoado impunemente». Agora que temos heroes de verdade deixando a vida para que non morramos, e que tantos deles afogan tan novos no leite negro do amencer (Paul Celan) acordo do que lle confesou Freud a Lacan chegando a Estados Unidos: "Non saben que lles traemos a peste". Falaba da psicoanálise, que é un xeito de escapar das corentenas que inventou o psiquiatra vienés.

Unha vez fun á unha consellería, a outra ocupación. Na garita decateime de que esquecera o carnet na casa e identifiqueime coa tarxeta

Eu nunca pedín unha subvención. Non porque considere deshonroso ou avergoñante valerme dos cartos públicos, senón porque son manco para encher un impreso. Unha vez fun á unha consellería, a outra ocupación. Na garita decateime de que esquecera o carnet na casa e identifiqueime coa tarxeta Euro 6000 de Caixa Galicia. O garda non me reñeu nin se riu. Se cadra tiña un humor disparatado, seco e oculto que non percibín.

Acudía entrevistar o conselleiro de Educación Celso Currás. Era hábil coas pernas por ser cinto negro dalgunha xinmasia marcial, pero menos hábil respondendo. Deume a man severamente e contestou ás preguntas como se me puxese un selo nun documento a cada resposta. Concebía o sistema educativo coma o porto de Sebastopol no que el organizase a armada rusa. Currás tiña unha nube negra sobre a cabeza e falaba entre confuso e sumiso, entre a soberbia e a desculpa; como todos os católicos. Era educado e agonizante, con pinceladas de fatalismo ancho. Pareceume unha desas persoas convencidas de que unicamente a disciplina, e non a lóxica, pode salvalos das catástrofes.

Non quixen ser esixente con el pese a que, como vasco, teño unha memoria amarga da autoridade en xeral; sobre todo, da autoridade educativa. Son fillo do organizador da primera folga de profesores na provincia de Lugo. Había soamente dous docentes que cesaran de dar clase en toda a provincia. O meu pai, Francisco Jaureguizar, e o seu irmán Juan. O meu aita en Ribadeo, o meu tío en Lugo. Os compañeiros, mesmo os que cacareaban roxerío --leninistas, troskos e os da U-- seguiron mansamente impartindo ensino. A parella protestante tampouco atopou un concilio vaticano segundo que a secundase na reivindicación laboral. Don Honorio dixolle ao meu pai que el era sacerdote e nada lle debía ao César, soamente a Deus.

O meu pai e o meu tío eran tan conservadores e machadianos que aínda esta mañá na que escribo me sorprendo de que se entregasen ao perigo, ao hábito da enerxía e á temeridade. As autoridades franquistas ameazaron con despedilos. Catro fillos o meu pai, solteiro Juan por un sopro do corazón.

A miña avoa gardaba as fotos nun baúl do seu cuarto con resignación e escepticismo. Ao cabo houbo unha moza, alegre e forte de ánimo, que o convenceu

O meu tío Juan era lanzal, alto, escueto e dignísimo. Vestíano en La Confianza, rúa Fuencarral, coma a Cary Grant. Dúas ou tres veces ao ano mandaba a casa unha carta cunha foto. Unha rapaza de pelo lacado e colar de perlas brancas coa que había de casar. A miña avoa gardaba as fotos nun baúl do seu cuarto con resignación e escepticismo. Ao cabo houbo unha moza, alegre e forte de ánimo, que o convenceu. Antes de escoller modista e guía para os cursiños prematrimoniais, ela quixo sincerarse.

--Debo contarche unha cousa, Juan. Non ten importancia, pero, por se acaso. O meu corazón... teño un sopro. Nada que me transtorne...
Juan Jaureguizar tivo nese instante unha visión luminosa do Libro das Revelacións. Nacíanlle uns fillos débiles e pálidos. Saíu espantado daquel noivado.
As miñas compañeiras de clase dicían que don Honorio tiña o peito abombado pola castidade. O meu tío, logo, non era casto.

O único político que me deu algo semellante a unha subvención foi a conselleira Ánxela, que me financiou unha viaxe a Bos Aires, onde dei conferencias e me horroricei do logro que a desidia pode facer cunha cidade tan belamente parisina.

A AELG representa á maioría de escritores e aspirantes deste país. Eu deime de baixa cando admitiron críticos literarios. Non imaxino unha asociación de presos que admita como socios a xuíces. A Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega tivo unha iniciativa co gallo do coronavirus. Organizaron cursos para os enclaustrados? Frío, frío. Promoveron libros colectivos para subir á rede e que poidan lerse na casa? Frío, frío. Fixeron propostas fiscais para aliviar aos autónomos? Frío, frío. Pediron pasta á Xunta? Voilà.

O colectivo literario tende unha man petitoria mentres garda a outra no peito con dignidade de conde de Orgaz porque sabe que o seu rogo é a canción de Sísifo. Cesáreo e Mercedes levan case tres lustros no cargo. Son tantos anos que esqueceron o significado de 'memento mori'. Eles, que prometeron ser profetas para conducir os autores a unha terra de leite e mel... Nin unha idea nova, xa non pido unha idea orixinal. Un virus mata lexións de persoas e a asociación de escritores pide cobrar a retórica en moedas de ouro.

Hai un alto cargo que é bo amigo meu porque nunca nada lle solicitei. Unha amizade que pende dun favor é unha rendición. Dicíame a primeiros de mes:
--Jaure, sorprenderíaste dos persoeiros que me visitan para pedir cousas como se eu no lese os xornais e non vise as fotos das manifestacións.

Farán como Madame Mühlfel: "Prometéronme cincuenta feridos! Onde están os meus cincuenta feridos?"

Saben que non van conseguir nada rezándolle a San Caetano porque San Caetano está gastando , sensatamente, en mascariñas e respiradores. Como consecuencia, indignaranse e non tardarán en escribir columnas incandescentes. Na esquerda galega a emulación convértese logo nunha furia que empuxa a cada escritor á abnegación. Farán como Madame Mühlfel, a condesa da Cruz Vermella que cita André Gide nos diarios da Primeira Guerra Mundial: "Prometéronme cincuenta feridos! Onde están os meus cincuenta feridos?". Quero dicir que non hai marinettis porque non hai mussolinis.

Perxudicados como os autores por esta peste negra están as prostitutas, os esmoleiros e os sacerdotes. También eles quedaron sen público, pero non se lles sente protestar.

Eu quedei sen a misa en latín na igrexa do Carme que tanto me presta. Para consolarme, en cada lavado de mans rezo un avemaría, como recomendaron en Radio María. A miña tía Charo, irmá tamén do meu pai, estaría orgullosa de min. Como sabía que lle mentía cando me preguntaba pola misa dominical á que asistía, estaba convencida de que lle saíra un sobriño "librepensador". Temía que me cocería nunha pota do Inferno coma un lacón rosado. Non volvín a unha misa que non fose en latín porque as outras teñen unha escenografía demasiado pobre para o meu gusto.

Comentarios