Blog | O Cabaret Voltaire

Montar en bicicleta sen darse aires

Rimbaud rezaba ante pinturas rupestres coa mesma fe nos deuses primixenios coa que Ramiro montaba en bicicleta. Houbo unha noite en que Verlaine disparou de amor contra Rimbaud e un camión atropelou a Ramiro
a

A NOITE NA que a infancia de Ramiro quedou tirada nunha estrada perdemos a fe que sentíamos a granel. Cando eres cativo "unha bicicleta vale o que toda unha primavera". Daniel Salgado ten toda a razón.

Os cinco irmáns compartiamos unha BH, branca coma o cabalo branco de Santiago. Eu atáballe unha corda nos extremos do manillar para cabalgala coma Juan Carlos Mestre cando dice que "el panadero endereza el manillar de la bicicleta", pero "la oscuridad de la noche queda sin resolver".

A leiteira de medio Ribadeo era Emilia. Levaba cincuenta cántaros de metal. Eran recipientes de medio litro feitos en aleación dura da Segunda Guerra Mundial. Colgábaos da bicicleta por todos os francos, como neses espectáculos nos que 37 chineses suben sobre dúas rodas. Os acróbatas orientais saben que, se non respiran, non pesan. Ás veces aguantan tanto a respiración que se desmaian e caen, pero logo hai outro compañeiro ocupa o seu lugar. Prosodia comunista. Cada ano morren asfixiados uns 60 chineses nese número.

Emilia repartía polo centro de Ribadeo, na contorna das Catro Calles; nunca chegaba ao meu barrio. Estabamos nas aforas, entre gatos que se lambían presumidamente e sapos que arroutaban obscenos.

—Emilia, como fas para manter o equilibrio na bici cando vas entregando cántaros?
—Sei sumar e restar, Jaure. Recoloco.

Ramiro tiña oito anos. Volvía para a casa en bicicleta. A noite xa estaba resolta naquel verán moribundo. "A noite é un suspiro de big bang", leo ao estupendo Xabier Cid de As bicis (Espiral Maior). O camioneiro non viu o cativo. Non apurei ese poemario de Cid porque publica cada vinte anos, así que poida que, para a vindeira obra, eu xa estea descansando en paz.

Vivimos a traxedia do noso amigo ao xeito infantil: horrorizados polo inmediato, pero envexando a súa eternidade.

O poeta de As bicis teme que un camión o esmague, como se fose a perna de Ramiro, que —espanto— era soamente un neno. "¿Virá durmindo e serei o morno espertar dun golpiño contra a chapa?".

Vivimos a traxedia do noso amigo ao xeito infantil: horrorizados polo inmediato, pero envexando a súa eternidade. Ramiro volveu ao barrio tres meses despois. Eu estaba lendo enesimanente A illa do tesouro, Ramiro recollía a perneira ata a metade da coxa e nos amosaba o breve muñon —abrigado por unha redeciña negra— e a longa perna de plástico. Era Long John Silver, eu quería ser Long John Silver.

Faise sorprendente como percibimos as dificultades alleas como vantaxes. Ser homosexual na Francia ou na Inglaterra de principios do século XX era un estigma. En España non habería gais ata a República.

Mesmo Henry Miller, o libertino carente de moral, escribe unha carta a Anaïs Nin datada na francesa Dijon en 1932  na que recoñece a angustia porque lle contaron que Marcel Proust é "un grande invertido". As probas de cargo son "a excesiva ornamentación da súa obra, as lerias e as maldades que definen certos personaxes; todo en conxunto son claramente manifestacións dunha actitude homosexual". Non logra sobrepoñerse: "No fondo da miña mente non podo crelo" porque "sabemos que Proust está casado; con alguén da familia de Bergson, verdade?", apunta, para remachar: "Wilde también estaba casado e tiña nenos". Claro, Henry. De feito, dedicoulles a balada do cárcere de Reading.

Socavaron a carreira literaria de Wilde, pero a penas rabuñaron a súa estima. Ramiro soubo adaptarse. Tivo que deixar as pelexas contra as pandas dos barrios veciños porque non daba corrido sen que o atrapasen para mallar nel. Como era fillo de carpinteiro, empezou a ocuparse de facernos os tiracoios para loitar contra os centos de rapaces que vivían no cuartel da Garda Civil. Desputábanos o control do Mare Nostrum, a charca cos sapos máis tenores da zona.

Daquela se desculpan co cantante. Convídano a unha barra americana. A seguir, rouban un coche, montan e lle piden que lles dedique unha canción

Hai prestixios ben singulares. Unha rapaza coruñesa que asina como Malcriada respondía a un desafío de Twitter. Un usuario chamaba a contar unha historia que parecese falsa, pero que fose real. "Mi padre, mi tío y un amigo atracaron a Joaquín Sabina y luego les dedicó la canción Pacto entre caballeros El Bizco que nombra la canción es mi tío".

O tema vai de que o narrador sufre un atraco duns ionquis menores de 20 anos. "Pero El Bizco se dio cuenta y me dijo: Oye, colega, te pareces al Sabina; ese que canta". Daquela se desculpan co cantante. Convídano a unha barra americana. A seguir, rouban un coche, montan e lle piden que lles dedique unha canción. Na despedida devólvenlle o reloxo e os cartos que lle roubaran. A cambio, Sabina cumpre o pacto e lles fai un tema.

Para certificar a súa historia, Malcriada reproduce unha conversa de wathsapp co seu pai na que este confirma a anécdota. O pai sinala: "Eran cuco, papon y el jose el chukel". Cuco é o alcume real de El Bizco. O pai prosegue: "Pork me preguntas lo del cuco. Es berdad y fue en Santiago". Cando lin que tres delicuentes galegos inspiraran unha narración tan ben pechada como Pacto entre caballeros dubidei se sentirme orgulloso ou indignarme de que Galicia e Droga parezan sinónimos.

Esa confusión vén de que "o costume borra a paisaxe", leo a Xabier Cid. O hábito normaliza todo. Por exemplo, os abusos inmobiliarios en Barcelona. Un poeta, protagonista da novela Diario dun enterro (Galaxia) de Gonzalo Hermo, protesta ao seu mozo, Blai, polos prezos e a xentrificación. Deben abandonar o piso no que viven porque a propietaria lles vai subir o aluguer. Blai comprende a expulsión. A maiores, busca outro refuxio nun proceso no que o poeta no participa a causa de que regresara a Galicia para o enterro dun avó.

Hai persoas que nacen co sentido da culpa atrofiado. Maruja Mallo escolleu o día de Todos os Santos de 1933 para rodar en bicicleta na  igrexa de Arévalo.

O protagonista de Hermo está en choque co mundo rural, onde mesmo a homosexualidade é algo exótico, cando non rexeitable. Na súa aldea, Eiradona, aplícanlle o mesmo rigor co que a Biblia condena a sodomia porque, co pobo elixido atravesando o deserto, non podía haber pinga de seme que non se destinase á procreación.

O poeta ten establecidos os prazos: desexa volver a Eiradona para ver a nai, pero logo quere marchar. Non o fai "ao segundo día de chegar" porque se sente culpable. A angustia non desaparece ata que pasa unha semana. "Daquela volvo atopar algún resorte que me fai regresar ao estado orixinal: vontade de fuxir sen culpa", recoñece.

Hai persoas que nacen co sentido da culpa atrofiado. Maruja Mallo escolleu o día de Todos os Santos de 1933 para rodar en bicicleta na  igrexa de Arévalo. Avanza a través do corredor central ata o altar. Pedaleando polos campos horizontais de Castela xurde o seu cadro La sorpresa del trigo". Para a xeración do 27 a bicicleta era un arma fascinante de perturbación.

Ao outro lado do Inferno estaba o ciclismo moderado e familiar de Leopoldo Panero, que se guiaba pola estética fascista: "Yo he sido transparente viajando en bicicleta, con brisa en los pedales y trigo en la chaqueta", como ripiaba o pai de escritores talentosos e versificador de xenerais golpistas de Ferrol.

O personaxe de Diario dun enterro está atrapado entre a precariedade e a vocación. Non se atreve a ser poeta. Compárase con Rimbaud na evolución da idade. "Serei un poeta lembrado polos seus poemas de mocidade, un poeta que non soubo envellecer".

Durante a estadía en Eiradona, o seu espazo natal no que se sente viaxeiro, semella desesperar por non lograr "acadar a velocidade necesaria para borrarme", como en As bicis.

O secreto coñéceo o propio Xabier Cid: "Escribirei uns poemas que non falen de nada" porque, para ser feliz, abonda con aceptar todo. "Amo a quen quero/ da forma máis anodina posible". Hai que vivir igual: do xeito máis anodino posible.

Comentarios