CAMIÑABA POLA rúa de Lugo na que Ánxel Fole quedou convertido en estatua de sal. O escritor pena a súa nostalxia retrógada. Quedou eternizado en bronce coma os romanos de Pompeia quedaron fotografados pola lava do Vesubio.
Foi dobrar a esquina da rúa de San Pedro e comezar a nevar ao xeito profuso da Pequena Idade de Xeo. A rúa estaba estaba espida de xente, coma en A Noiteboa, o conto de Gogol: "Xeaba intensamente e reinaba tal silencio que o renxer da neve baixo as pisadas podía sentirse a distancia". No medio de San Pedro sorprendeume a aparición de Davide Salvado como se fose unha epifanía. O cantante andaba levitante e solemne, tal que se encabezase unha procesión etérea que non tivese obtido o permiso preceptivo do gobernador militar. Salvado vestía un abrigo marrón tan alto coma el. Levaba o colo erguido e case non se lle vían as orellas lobeznas e frías.
Como eu xa estaba ofrecido á devoción mitómana, quixen pedirlle que me tatuase o seu nome no antebrazo dereito. Era o que facían os rapaces soñadores de Ribadeo cos capitáns dos bergantíns que arribaban a porto despois de travesías dende Riga ou Kiev. Pero púxenme colorado ao pensalo. E calei. Sobrecollido.
Cando o músico pasou á miña altura, observei que miraba á fronte con enteireza, desafiando o mesmo futuro que metía medo a Ánxel Fole. Dei a volta para admirarlle o abrigo de poeta ruso, de Limonov de Marín. Quedei mirando a súa silueta marchando cara ao Miño vermellón e fúnebre. Andaba solemne, con ese paso que unicamente sabían acompasar os vaqueiros de John Ford cando atravesaban o Gran Canón en dirección á eternidade vespertina.
Ao volver en min, eu seguía no medio da neve da rúa de San Pedro e Davide Salvado era unicamente unha lembranza fascinada. Mirei para arriba e puiden ver ducias de nenos lanzando papeliños brancos para que esta invernía a neve non fose inédita en Lugo. Eran os querubíns das precipitacións. Nunca soubera deles. Tardei en informarme de que Manuel Fraga creara ese servizo como unha división de MeteoGalicia. Actuara inspirado polo desfile de Neil Armstrong e os outros dous astronautas lunáticos pola multiturinaria Nova York.
Ocultouse a existencia deses cativos nevadores pola lexislación laboral sobre menores, aínda que no noso país é obviada para eles. En Galicia andamos a Historia a contrapé. Acabamos o segundo milenio, que foi masculino, adorando gaiteiras coma a elocuente Cristina Pato ou a cristalina Susana Seivane. Pato levou o talento para desenvolvelo en Nova York e Seivane quedou coa súa beleza na frialdade erma do país. Comezamos o terceiro milenio, que trae feituras femininas, escoitando o intrigante Davide Salvado e o patente Xabier Díaz, que son homes.
Xabier Díaz publica o martes o seu disco Noró, onde se remonta "ao principio de todo dende o século XXI". A música chega á orixe das cousas máis fondamente que a nosa conciencia. A percusión sincroniza co bater arcaico do corazón. Díaz canta no novo álbum que "anque conte nove días/ anque cante sete meses/ ninguén me oirá dicir/ unha copla dúas veces". Noró cumpre esa promesa: desprega todas as posibilidades modernas do elemental e primixenio.
Davide Salvado é nihilista. Constata que "a música tradicional é unha reprodución" que el sitúa no ámbito arqueolóxico. Argumenta que a cadea que garantía o seu coñecemento quedou interrompida ao deshabitarse o campo galego. Gogol descubriunos as "almas mortas". Antes da emancipación rusa de 1861, os terratentes contaban os servos que atendían as súas terras como 'almas'. O protagonista da novela Almas mortas compra nomes de labregos finados para obter préstamos dos bancos.
A cultura galega tamén ten as súas 'almas mortas', que son presidentes de academias crepusculares, novelistas con praza en propiedade e sen graza declarada, mandatarios de 'penesclubes', escritores en español con columna reacia na radio pública e poetisas con máis rímel que obra. Todos eles gozaban de vacacións a gastos pagos por feiras e certames de aí fóra. Cultura suprimiu as viaxes dese Sergas artístico a Boloña, Barcelona, Fráncfort e Guadalaxara —no "México lindo e querido"—. Provocou escándalo en todos os que van ter que pagarse esas vacacións de influencers que financiabamos a escote forzoso de IRPF. Nunca vin un balance dos beneficios que nos reportan esas tournés privadas e felices. Seguro que xeran unhas traducións coidadísimas ao sardo e que espertan unha curiosidade inesgotable en axentes literarios que compran febrilmente dereitos de autor en galego, pero eu non atopei un informe por ningures. A Xunta mantén, sorprendentemente, a viaxe a Bos Aires. Paréceme encomiable porque non podemos deixar que se consoma a ilusión anual dun par de sesentóns.
Menos mal que nos queda o país austral, porque algunhas almas mortas poderán aproveitar unha quincena temperada durante este inverno serodio que asola Galicia con vocación de permanencia.
Todo o que lles queda aos negados nas listas de embarque é escoitar en bucle Noró mentres contemplan polas ventás dos seus despachos e estudos inertes «o frío, a auga, a humidade e a música» que conmoven a Xabier Díaz. E poderán laiarse a esgalla, con bágoas feroces, da horrenda desatención coa que os castiga Cultura mentres soa A danza da Concepción. O coro ditirámbico de Xabier Díaz, As Adufeiras de Salitre, canta en semicírculo nese tema: "Caravel, moito arrecendes./ Pensaba de te comprar/ e sospeito que me vendes".
