Opinión

A vinganza

A HUMANIDADE pódese dividir de moitas formas —por raza, sexo, relixión ou clase social, como un exemplo das máis frecuentes—, pero para min hai unha separación máis inmediata e ás veces importante: as persoas ás que pican os mosquitos e as que non. Eu estou no primeiro grupo e os veráns son unha tortura se esquezo ou, por calquera circunstancia, non podo usar un repelente. Cando me enganchan fóra da casa, sen mosquiteira nin produtos químicos a man, o resultado son unhas pernas tumefactas e, nos casos máis graves, un paseíño polas urxencias.
A mosca

Pero agora é o momento dunha fugaz vinganza, polo menos crítica e literaria. Esta é posíbel grazas a El mosquito, de Timothy Winegard, unha das grandes obras do outono ensaístico, editada en España por Ediciones B, na que o autor tenta realizar unha historia da loita da humanidade contra o seu depredador máis letal.


Porque si, a pesares de todo son un home afortunado. Vivo en España e máis en concreto na Galiza e as picadas das femias deste insecto quedan para min nunha reacción alérxica e pouco máis. Se, co meu historial, tivese vivido en África, Asia ou determinadas partes de América probábelmente non lles estaría contando todo isto senón que sería unha vítima máis entre o arredor do millón que o Anófeles e a malaria levan por diante cada ano. Ou tería sucumbido ao dengue, a febre amarela, o chikunguya ou a febre do Nilo Occidental, todas elas enfermidades mortais que teñen como vector ao bicho en cuestión.

A tese de Winegard é arriscada e desmitificadora: Segundo a súa investigación unha boa parte dos grandes triunfos militares e acontecementos de grande relevancia que atribuímos a unha serie de heroes de entre os humanos teñen como responsábel ao mosquito e as enfermidades por el transmitidas. Pensen por exemplo nas fazañas de Blas de Lezo, ese almirante torto, manco e coxo ao que os fascistas españois colleron tanto amor nos últimos meses. A súa grande heroicidade foi, segundo din os libros de historia tradicional -e tan tradicional-, defender Cartaxena de Indias do asedio dos británicos en 1741.

O caso é os británicos xa tentaran facerse coa cidade en 1727 e fracasaran cando 4.000 dos 4.750 soldados morreran de febre amarela sen chegar a disparar un só tiro. Tres lustros despois a forza ascendía a uns 29.000 soldados. Aos tres días de desembarcar, máis de 3.500 era cadáver xa. En só un mes máis a forza contaba só cuns 7.000 homes: os outros 22.000 estaban en furados improvisados ou fogueiras despois de sufrir o vómito negro, de trousar parte do seu interior en medio de dores terríbeis. O tan gabado Lezo só tivo que despachar aos que quedaban antes de morrer el mesmo de tifo, neste caso contaxiado polos piollos.

Non saen mellor parados no libro de Winegard outros heroes doutros períodos históricos nin tampouco determinados imperios. Roma sempre utilizou como arma perigosa a malaria que se agochaba nas marismas das proximidades da cidade; a Revolución Americana e a Guerra de Secesión deberon boa parte do seu resultado á incidencia das epidemias no Sur por comparación ao frío Norte; os revolucionarios haitianos derrotaron ás grandes potencias da época napoleónica.

Comentarios