"Foise moi novo, quedáballe moito por dar", "era un xenio", "un sabio", "un home xusto" , "xeneroso" e "non tiña empacho en pedir perdón". Todas estas frases, dixéronas este mércores os seus amigos para despedirse de José Luis Cuerda, un home bo que, en efecto, morreu moi pronto, e ademais "sabía facer un cine estupendo, cando facía películas serias, tamén".
Esta última frase pronunciouna o que era, probablemente, o gran amigo de José Luis Cuerda. Fernando Méndez Leite, que non acababa de despedirse. "Perdoádeme, pero é que José Luis é toda a miña vida", dixo o escritor, crítico e director de cine-, sacou forzas do "cansazo físico" que lle produciu a noticia da morte do seu amigo, e logrou provocar a risa "a risa que veneraba Cuerda"- ante un auditorio triste, reunido nunha capela, pero sen connotacións relixiosas.
Rodeado de flores, coroas dos seus amigos de Pez Austral, que lle presentaron a Faulkner, do Círculo de Belas Artes, da SGAE, de Joaquín Sabina e das súas fillas Irene e Elena, José Luis Cuerda dixo adeus, e foise para sempre, xusto cando empezaba a anoitecer.
Desde as dez da mañá que se abriu a capela ardente, decenas de xornalistas agardaron a chegada de famosos que resumisen coas súas palabras o sentimento de orfandade dos espectadores. E apareceu o vicepresidente do Goberno, e o ministro de Cultura. Unha sorpresa para as súas fillas, que pensaban despedilo na intimidade, porque "de verdade que non o esperaban", confiou a Efe unha amiga da familia. Imposible facer unha despedida discreta a un xenio tan grande.
E con acompañamento extra, pois os familiares doutros falecidos este mércores lamentábanse tamén da desaparición de José Luis e facían piña nos corredores do tanatorio da Paz, en Tres Cantos (Madrid), coma se fose un morto propio.
Tamén un velorio estraño, porque moitos dos actores e actrices, viticultores, veciños, libreiros, compañeiros de estudos, produtores e sobriños intercambiaban frases surrealistas escritas pola súa man e que xa integran unha linguaxe propia, que probablemente habería que chamalo "amanecista", aínda que estaba xa na cinta Total, que, como recordou Mendez Leite, non tivo ningún éxito. "Nin Amanece tampouco. Ese ano creo que o levou todo Garci", recordou o seu amigo.
Anécdotas dunha vida plena que aplaudiron entre sorrisos, cando non risas abertas, os que despedían ao director manchego. Bueno, un manchego que se deixou "unha pasta" en ser galego. "O fácil é ser galego se naciches en Galicia, o difícil é que un de Albacete sexa galego", contaba o seu amigo, alcalde de Carballiño cando Cuerda foi a rodar ao berce do Ribeiro unha curta sobre un texto de Manuel Rivas.
O mesmo que desvelou que as súas cinzas -ou parte delas– iranse a esa terra que tanto amou. E que Nicole Kidman é a culpable de que quixese ter unha adega.
ANÉCDOTAS. Algún como Daniel Pérez Prada, actor en Tempo después, a súa última película- contaba que lle gustou ir despedirse do mestre acompañado de Miguel Rellán, a súa "parella" na cinta, os dous vestidos de gardacivís. Pero Rellán non estaba nin para contestar whatsapp.
O seu "afillado" Alejandro Amenábar di que a frase "Alcalde, todos somos continxentes, pero ti es necesario" resume a súa vida e a súa obra. á súa familia e amigos, o director de Tesis e Los otros, as dúas producidas por Cuerda, regaloulles un consello que herdou de Cuerda: "Aprecia o que realmente vale a pena e ri de todo o demais". Co ben que sabía el facer iso.
