Freixanes, sobre Fraguas: "A súa vida é unha viaxe que percorre un século intenso e difícil"

Inaugura, xunto á conselleira de Educación, Carmen Pomar, a Semana Cultural do IES Antonio Fraguas de Compostela 

Carmen Pomar xunto aos alumnos do instituto compostelano Antón Fraguas durante a plantación dun carballo. XOÁN REY (EFE)
photo_camera Carmen Pomar xunto aos alumnos do instituto compostelano Antón Fraguas durante a plantación dun carballo. XOÁN REY (EFE)

A elección de Antonio Fraguas como homenaxeado neste 17 de maio suporá a súa disposición como figura central de numerosos actos e eventos en toda a xeografía galega. Un deles, a 'Semana Cultural' que organiza o IES que leva o seu nome, no barrio de Fontiñas de Santiago, e que deu o pistoletazo de saída este luns cunha conferencia a cargo de Víctor Freixanes, presidente da Real Academia Galega, que animou aos mozos presentes a ver "máis aló" e coñecer as raíces da cultura popular a través dos seus maiores e, en concreto, de 'San Fraguas'. 

"A súa biografía é o século XX. É unha viaxe que percorre todos os acontecementos dun século intenso, difícil e complexo", destacou o académico, lembrando ao mozo de aldea, ao docente, ao galeguista e ao estudioso das raíces que deron forma á cultura popular galega e á realidade presente da comunidade. 

Fraguas era fillo de solteira, algo que naquela época era "aparentemente tráxico", aínda que a súa nai sempre o viu como "un investimento que facían na súa vida para o futuro". O pai, que era canteiro, traballaba en Brasil e enviaba diñeiro para axudar no coidado do rapaz. 

O consello dun profesor levou a que Fraguas transitase por unha vida académica, en lugar de condutor de máquina de tren (como nun principio quería o seu pai), e terminou estudando nun instituto de Pontevedra, onde estaban outras figuras como Antón Losada Diéguez, Alfredo de la Iglesia ou Castelao. 

Nesta época, Fraguas gañouse o apelativo de 'Antonio o da aldea', que el esgrimía "con orgullo" e empezou un período de defensa da lingua galega a través dunha sociedade creada por el mesmo, recollendo 'cantigas', refráns e historias da cultura do país.

RESISTENCIA "PRUDENTE". Xa en Santiago, o homenaxeado entrou en contacto co Seminario de Estudos Galegos nunha "etapa feliz", destacou Freixanes, que coincidía nunha época de ilusión por cambiar as cousas co espírito da II República, e que Fraguas exerceu a través do Partido Galeguista e o seu desexo dun Estatuto para a comunidade galega. 

Tamén estivo presente na aparición da radiodifusión, "unha nova tecnoloxía de comunicación", e dunha gran importancia nun momento no que "a maioría da poboación non sabía ler". "E o primeiro locutor da radio en Galicia que usou o galego foi Antonio Fraguas", destacou. 

Toda este traballo a favor de cambiar a realidade das cousas foi paralizado polo estalido da Guerra Civil, onde moitos se viron obrigados a vivir no exilio exterior, interior ou asasinados. Fraguas representa a esa "resistencia moi discreta, silenciosa, e prudente" que permaneceu esperando "a ver se pasaba a tormenta", e empezou a reorganizarse. 

Pero foi á súa chegada á docencia de secundaria-bacharelato onde 'Antonio o da aldea' pasou a ser chamado 'San Fraguas' polos seus alumnos, a quenes o escritor e estudioso "entregábase" para tentar "prender a curiosidade" e espertar "os valores" do futuro, facendo entender que "a través do coñecemento pódese transformar a realidade". 

Freixanes destacou que pola súa vida, o seu "compromiso co galeguismo, a liberdade e a democracia" e o seu estudo das raíces da cultura popular, o mestre da aldea de Cotobade, ao que "un día alguén prendeu nel a curiosidade" e que despois quixo facer o mesmo polas novas xeracións, foi escollido como protagonista das Letras Galegas. 

"Somos na medida de que somos conscientes do que pasou antes que nós", insistiu, animando aos mozos a "asimilar, comprender e criticar" o que había antes deles "para melloralo".

UN "REFERENTE". Tamén presente na inauguración da Semana Cultural Antonio Fraguas, a conselleira de Educación, Universidade e Formación Profesional, Carmen Pomar, destacou que "proxectos como este danlle sentido" ao seu traballo á fronte do departamento autonómico, pois reflicten o sentir e "o compromiso" da comunidade educativa co estudo e o coñecemento. 

De Fraguas, incidiu na súa vocación á fronte das aulas e polo seu "profundo respecto e sentimento de amor a Galicia". "Unha persona boa e xenerosa, un mestre cunha verdadeira entrega e vocación ao ensino", sinalou. 

Unha vez concluídas as intervencións, o acto de inauguración terminou coa plantación dun carballo de Cotobade, terra natal de Antonio Fraguas. 
 

Comentarios