Blog | O Cabaret Voltaire

O grupo de Whatsapp para a misa en latín

O sábado anterior a onte asistín a unha misa tridentina. Animoume a curiosidade que alenta todo nacido despois do Concilio Vaticano II.

Truman Capote.TR
photo_camera Truman Capote.TR

VEÑO DE PECHAR un libro para escribir esta páxina. Como se a obriga deste texto estivese nun rango superior na miña vida que ler a Truman Capote. E está, claro; pero evitarei o argumento hipotecario. O volume aparcado é  Tres cuentos. Editouno Anagrama en peto. A portada é tan azul celeste como os tapices que decoran o Limbo dos Xustos.

Aínda non ben empezara o primeiro conto, Un recuerdo navideño. Paréceme un relato de amor, pero non podo pechar a afirmación porque me quedou colgado na atención, interrompido porque debo cubrir este franco na retagarda do Táboa.

No relato hai unha anciá e hai un neno, Buddy. Acaba novembro e empeza «la temporada de las tartas», segundo anuncia a muller. Ambos os dous comezan a cociñar dun xeito tan feliz e improvisado que, para cando rematan ao cabo de catro días, botan contas de 31 tortas.

«¿Para quien son?»

«Para nuestros amigos»

Ese diálogo entre os personaxes dirixiume a pensar que Un recuerdo navideño vai de amor porque cociñar é un acto de cariño. Supón dedicar unhas horas longas para agasallar unhas persoas que han ocupar media hora mal contada a disfrutar os pratos. Como egocéntrico que son nunca concebín consagrar unha mañá a ese acto limitado, devorador e íntimo que se repite cada mediodía. Tardamos catro minutos en namorar e unicamente a cuarta parte en quitarnos a vida. O pracer e a frustración están descompensados.

A vella e Buddy fornean 31 tortas «para sus amigos». O rapaz ten sete anos. Cústalle determinar quen son os tales «amigos». Ela explícalle que o primeiro amigo ao que van regalar unha torta é un indio «gigante, con cicatrices y que no sonríe» que se chama Mr. Jajá. O indio con cara de bacallau ten un colmado «pecaminoso, de pescado frito y baile». «Ha habido muertos en el bar de Jajá. Gente descuartizada». Os reposteiros acudiran ao ultramariños de Mr. Jajá para comprar whisky. El non llelo cobrara; a cambio, pedira unha torta.

A vella explícalle que outros amigos son o presidente Roosvelt, que unha vez lles respondeu cunha carta co selo oficial de Washington; un afiador que pasa pola granxa dúas veces ao ano, e máis o condutor do autobús das seis, que os saúda coa man. O cativo explica que a vella «siente timidez con todo el mundo, excepto con personas con las que apenas trata».

Todo o mundo sabe que aos nos regalan un pasamontañas ao nacermos e temos mellor criterio gastronómico do planeta


Existen dúas ideas estendidas sobre nós os vascos. Todo o mundo sabe que nos regalan un pasamontañas a xeito de bautizo racial ao nacermos e ninguén dubida de que somos a etnia co mellor criterio gastronómico do planeta. Ambas as convicións teñen unha carga certa e unha carga falsa.

Antes, cando eu aínda dependía dos meus pais, era habitual escoitar:

—A túa nai é vasca, cociñará moi ben.

Esa afirmación componse dunha parte verdadeira e outra errada. A miña nai é vasca, pero tamén é guapa e luciu toda a vida unhas costelas elegantes e delgadas. Por iso, nunca lle atraeu comer e, menos, cociñar. Ela, non é parva, sabe que os alimentos acaban por corromperse. Non quere que se lle corrompan dentro. Poderían estragarlle o corpo bonito. A miña nai é católica, polo que intúo unha intención de elevación mística detrás da súa desconfianza a respecto do apetito.

O sábado anterior a onte asistín a unha misa tridentina. Animoume a curiosidade que alenta todo nacido despois do concilio Vaticano II

O meu pai naceu nunha vila baleeira de Bizkaia. Non había Noiteboa na que nos regalase todo o día para prepararnos un xarrete cociñado segundo unha lendaria receita familiar. Todos os Jaureguizar gardámola anotada con devoción amanuense. Xuraría que a receita leva a autoría intelectual da miña tía Natividad, unha muller de nariz inequívoca e unha anchura de cadeiras que facía patente a súa capacidade resolutiva. Licenciárase en Ciencias Químicas durante a República, malia ser ela sensatamente carlista. A cociña é unha disciplina máis da Química.

A Noiteboa era singular na miña casa. O meu pai —vasco, xa o dixen— quitaba a guitarra que ocupaba permanentemente o maleteiro do coche, inutilizándoo para o transporte de maletas ou bolsas. Tocaba de oídas, pero nunca escoitei alguén cantar fados con esa concesión emotiva nin entoar o escarnio portugués co seu xiro retranqueiro no sorriso.

Oito anos atrás, o meu pai cociñou e cantou para nós na Noiteboa. Ao rematar o Nadal, visiteino en coidados intensivos do hospital de Burela. Levaba tres días paseando o seu infarto. Non dispuxera de tempo para ir ao centro de saúde porque estaba distraído planificando explotacións mineiras e tomando viños cos amigos. Os médicos de Burela afirmaron que poderían salvalo. «Ha quedar nunha cadeira de rodas», anuncioume un deles, alto e limpo coma un ciprés, coa mesma seriedade coa que me asinaría un certificado. Eu contestei:

—Espero que non.

O doutor quedou perplexo. El non coñecía o meu pai, ignoraba a súa capacidade inesgotable para gozar os días ata na escuma. Vivir sentado non sería vivir.

Ao día seguinte, volvín visitalo no Hospital da Costa. En coidados intensivos había varias moribundos sobre camas dispostas dun xeito aleatoria con cadansúa conexión a unha máquina de luces palpebrantes e sons taimados.

Boteime a falar. Carezo de facilidade para o discurso libre, necesito mastigar as palabras; pero esa mañá atopábame nervioso. Non lembro que lle dixen. Un resultado rancio do seu Athletic ou unha gracia nova do meu Antón, que tiña catro anos na altura. Daquela, entrou un médico. Outro. Este era baixiño e afable coma un cogomelo. Advertiume:

—Vostede pode falarlle se quere, pero el xa non pode escoitalo. Non hai nada que poidamos facer.

Agradecín o efecto do meu rogo pagano contra a cadeira de rodas. Falei co que quedaba do meu pai. Aínda respiraba: «Aita, tiven moita sorte de ter un pai coma ti». Marchei chorando polos corredores do hospital ata que sentín o salitre no nariz. Topei de fronte co faro sobre a rocha na que el arrincaba percebes cando era bravo.

A vella que protagoniza o conto de Capote nunca vai ao cine. Manda a Buddy que vexa as películas e llas conte. Ela prefire conservar a vista: «Cuando me presente ante el Señor, quiero verlo bien». O meu pai era un lector irredento, pero non lle interesaba o cinema. Espero que vise nidiamente ese deus que nunca cuestionou.

A súa morte desconcertou á miña nai. Nos días seguintes quedou á deriva. Faltáballe o sol ao redor do que describir órbita. Camiñaba da cociña ao dormitorio e do dormitorio á cociña soltando frases que deixaba caer á metade. Unha tarde, co sol débil de xaneiro poñéndose na sala, preguntoume:

—¿Suicidarse es pecado, verdad?

Eu confirmeille que si. Sen consideralo sequera. O pecado é unha categoría moral da que carezo por ser ateo, pero decateime de que para a miña nai era unha barreira que lle impedía marchar demasiado lonxe.

Os católicos teñen externalizada a vida. Non depende deles, senón dun ser superior. A decisión sobre cando cesarei eu de ver imaxes é miña, polo que me pesa esa decición.

Como padezo envexa dos crentes, ás veces visito os seus templos. Hai dous sábados fun á igrexa do Carme en Lugo. Era media tarde. O frío voaba mainiño polo xardín de San Froilán. O Carme estaba pechado. Había varias mulleres dunha idade notoria paseando por diante. Achegóuseme unha. Levaba as mans pequenas nos petos e un moño loiro tinxido de seis meses atrás.

—Ola, ¿quieres pasar un buen rato? —interesouse.

—Sí. Nunca asistín a unha misa en latín. Supoño que será divertido.

Sorriu o seu noxo. Deu a volta para regresar onda as compañeiras, que escorrentaban a temperatura miserable pateando a beirarrúa.

A señora quedou sen oportunidade de gañar uns euros. Eu, sen misa en latín. Sabía que cada segundo sábado de mes un cura vén dende Madrid para oficiar unha misa tridentina. Sentía curiosidade. Houben de apagala porque ninguén abriu a porta do templo.

Supuxen que os fieis teñen un grupo de whatsapp no que se avisan das suspensións, pero para eles son un entremetido e non me tiveron en conta. Respéctoos tanto como a anciá sobre a que escribiu Truman Capote, que o día 13 de cada mes botaba o día na cama para escaparlle ás desgrazas.

Comentarios