Blog | O Cabaret Voltaire

Os reloxos de Labajjo soan na mesa de noite

A vida pode poñerse todo o estupenda que queira, pero acaba mal. Rafael Úbeda, o pintor pontevedrés non sabe que vai morrer. E mira que tivo 87 anos para informarse. De neno, xogaba coa morte en Monteporreiro, cos casquiños solleiros das balas que mataran republicanos

UN AMIGO MEU xogaba a facer castelos na area e agora encabeza unha lista de Vox. Somos ao que xogamos de pequenos. Os castelos de area son destino e Goethe considerada que o destino é político. O meu amigo non é mala persoa, pero amargar a vida a maltratadas e homosexuais non quere dicir que sexa o contrario. As demandas de Vox, esa rumba de «acabar con los chiringuitos», non lla desexo nin ao prior de Cuelgamuros. Comprendo que, se destapan ao Caudillo del Ferrol, o labor dos relixiosos que poñen velas para manter a luz da Santa Cruzada quedaría sen sentido. Hai un factor humano de medo ao desamparo que non se está considerando no debate.

Rafael Úbeda viviu morrendo durante décadas. Durante un ano comía de maquillar mortos nun obradoiro do Rastro. Un compañeiro tallaba lanchas fúnebres como as que aparecen no Libro dos Mortos. Facía un cadaleito con forma de hipster embarbado e coas mans cruzadas no peito. Rafael mallaba nel, manchábao de cinza e cuspíalle enriba coa «húmida mensaxe de vida e furia necesaria» que pedía Lois Pereiro como choiva para a súa sepultura. Úbeda, estaba dicindo, avellentaba os sarcófagos falsos para deixalos como recén roubados da pirámide de Gizeh.

—O meu xefe era un xenio. Viñan os americanos e el soltáballes: «Ben, non sabe o que me custou facerme con esta reliquia da cuarta dinastía. Estou regalándolla de prezo porque ten cara de boa persoa». Os oficiais de Torrejón marchaban do taller encantados. Menuda ganga conseguiran en Madrid!

O pintor botou sete anos vivindo do teatro, literalmente. Convenceu a Fraga, un empresario de Ourense en Madrid, de que necesitaba un lugar onde gardar os cadros. Tanta era a desesperación. Logrou que lle cedesen un camerino.

—Aquilo era un fogar! Botaba a miña capa de tuno no chan e cubríame coa cortina granate que abría e pechaba as funcións. Ás seis, de pé! Que viñan as da limpeza!

Rafael é o Lazarillo se este tivese chegado a vello. Rafael chegou. Sendo pobre, gañou un premio de pintura para uns estudos en Roma.  Volveu da capital de Xulio César tan rico como se fose Pluto, o deus grego da riqueza. Na obra de Aristófanes camiña cego polas rúas, repartindo abundancia de xeito aleatorio —random, escoito agora—. Non necesariamente beneficiaba aos honrados. Oscar Wilde explicaba que Estados Unidos é un país rico e estúpido porque confiou a súa fundación a George Washington, «que era incapaz de contar unha mentira».

Poida que Rafael Úbeda non sexa un lince nos negocios, pero cando se puxo rico non se botou a andar ás apalpadas pola rúa Michelena

Pluto é Gurruchaga. Hai cinco anos representou ese papel en Lugo co seu xesto orondo e ampuloso, con esa voz de tenor fracasado que vocea tabaco na estación de tren. Mágoa que Aristófanes morrese sen coñecer o talento de Gurruchaga.

Poida que Rafael Úbeda non sexa un lince nos negocios, pero cando se puxo rico non se botou a andar ás apalpadas pola rúa Michelena.

—Mira, os amigos déronme o consello de que comprase pisos en Pontevedra, así que investín niso.

Pluto é un deus subcontratado. Pode esforzarse en tocar moitas persoas coas súas mans de Midas, pero alcanza poucas. Úbeda, si; Labajjo, non. Os dous se buscaron a vida como pintores. Alfredo Labajjo Grandío perdeu. Era primo de Tino Grandío. Estaba determinado a ser unha figura da arte. Escribiu co sangue a biografía de bohemio necesaria para favorecer os fados do triunfo. Facía pola vida no Madrid dos Austrias e no Madrid dos Borbóns xunto a Carlos Oroza. O poeta de Viveiro cultivaba unha vocación de franciscano de hábito triste e rachado.

—Oroza era un inconsciente, Jaure. Cando lograbamos dar un sabrazo para poder comer, pedíamos unha sopa para quentar o estómago. Carlos botábase a falar e falar, e non calaba, e a sopa quedaba fría, intragable.

Labajjo tiña corenta reloxos e unicamente dous coches. Vivía só, afastado de todos, entre Friol e Palas, cun veciño nada veciño porque estaba a tres quilómetros.

—Teño dous coches porque, se non arranca un, arranca o outro.

—E os reloxos, Alfredo?

—Os amigos están preocupados de que viva só no quinto carallo. Regálanme reloxos para que non me perda no espazo e no tempo. Sabes o que fago con eles? Metelos na mesa de noite. Hai madrugadas nas que soan acompasados: tic, tac; tic, tac,.. como o coro dunha traxedia grega que anuncia ao protagonista que morrerá nunhas horas.

O meu amigo pintor finou sen coro, en soidade; como morreremos todos, pero tamén dramaticamente abandonado. Estaba na súa illa de náufrago no medio da Terra Chá e esvaeceuse  á porta da casa.

Nesa terra chá sen cobertura vai convivir cunhas corenta persoas para rodar Ons, a próxima película de Zarauza


A actriz Melania Cruz cóntame que vai pasar cinco semanas en Ons. Na illa pontevedresa vive unha parella que se resiste a abandonala porque semellaría un val dos caídos. Nesa terra chá sen cobertura vai convivir cunhas corenta persoas para rodar Ons, a próxima película de Zarauza. Para combater o frío Melania vai armada de forros polares coma osos, e botas á par quentes e elegantes como as de Gabriel D’Annunzio.

—E que vas facer, Melania?

—Levo un ukelele para aprender.

—Sairás de Ons sendo unha virtuosa.

Oroza era soberano do seu apetito. Ninguén pasaba fame con tanta sobriedade. Como din Los Chikos del Maíz: «En mi hambre mando yo, no Florentino». Rafael Úbeda manda nos pisos que se comprou grazas o cromatismo e o seu esforzo. Shakespeare triunfou como autor teatral, malia querer ser poeta. Volveu á súa vila, e comprou tres casas e máis un título nobiliario para o pai.

Mentres lembro a Labajjo, Marcos Saavedra cóntame que en Galicia houbo moitos defensores do esperanto. A obsesión por comunicarnos é moi nosa. Tal vez porque sempre nos custou. Labajjo vivía nunha casa siberiana. Marcos, bibliotecario de ollos azulísimos y de barbísima de santo preclaro, mándame un texto de Totora (María Victoria Fernández España) sobre o estilo de Prisciliano. «Como escritor adolecía de ciertos en los que caemos fácilmente los gallegos: falta de rigor y claridad en la exposición, abuso de los párrafos largos y oscuros, una carga excesiva de citas, un exceso de palabras superfluas y abstractas, una sintaxis anárquica,...» Totora asegura que Prisciliano se expresaba mellor falando que por escrito, pero esa suposición ten mala fundamentación.

Escoito Comanchería,o novo disco de Los Chikos del Maíz. Seguen en forma e segue sen gustarlles a prensa: "Más Belén Gopegui e menos Susanna Griso". Sospeito que Labajjo tampouco tería fotos de xornalistas no seu templo de culto. Apreciábamonos, pero unha vez regaloume un debuxo cheo de simbolismo ácedo. Pintara cun rotulador vermello sobre un artigo meu deste xornal. Unha galiña camiñaba sobre o meu texto soltando polo cú uns circuliños vermellos.

Se cadra Xurxo Lobato está preparando un libro de fotografías sobre o Camiño de Prisciliano que fixo Ramón Chao cunha liña de Tréveris a Compostela. Lobato, o meu académico de Belas Artes favorito, é floretino no senso astuto da palabra. Cando o atopo trato de furarlle a blindaxe de discrección para que me conte proxectos. Cadrounos no San Froilán.

—Dáme unha noticia, Xurxo.

Eu falaba co seu subconsciente. El seguía a conversa, pero logo me tiña collido polo brazo para buscar o encadre e andaba erguendo os ollos para fixar a iluminación.

—A luz de Lugo é a mesma que alumeaba a Baudelaire, unha luz parisina —dixo.

A Baudelaire gustáballe contratar prostitutas para pasealas polo Louvre. Levábaas ante Venus y el amor (1550), o lenzo de  Lambert Sustris no que hai unha vedette espida e dúas pombas practicando a arte da concupiscencia. Divertíalle ver como as meretrices tapaban os ollos.

Comentarios