Co fin de aliviar as necesidades de liquidez que atenazarán a moitas familias e empresas, o Goberno incluíu un novo suposto no que, nos próximos seis meses, poderase rescatar unha parte do aforro investido nun plan de pensións. Iso si, restrinxirase aos afectados por un expediente de regulación temporal de emprego (Erte), aos autónomos que tivesen que cesar na súa actividade polas restricións de confinamento e a outros empresarios que tiveron que colgar o cartel de pechado desde o 14 de marzo, coa declaración do estado de alarma.
No caso dos galegos, ¿a canto ascende este colchón? Segundo os últimos datos do Observatorio Inverco ao peche de 2018, o último exercicio do que hai datos, había 3.435 millóns de euros depositados en plans individuais, un 3,3% menos que no ano anterior debido a que o comportamento negativo dos mercados financeiros provocou unha perda de valor dos activos. No conxunto do Estado, as estatísticas da Asociación de Institucións de Investimento Colectivo e Fondos de Pensións (Inverco) indican que, ao termo de 2019 o patrimonio en fondos de pensións individuais, de emprego e asociados creceu un 8,9%, ata os 116.418 millóns. Sete de cada dez euros están investidos en plans persoais.
De media, os galegos tiñan 8.465 euros investidos en plans de pensións individuais en 2018, menos que a media estatal (9.543)
O certo é que, neste convulso inicio de 2020, algúns destes produtos, particularmente os vinculados á renda variable, están a ver castigada a súa rendibilidade anual pola volatilidade que lastra as bolsas en plena tormenta do Covid-19, unha circunstancia que pode penalizar a quen contrate un plan hai poucos anos e teña que recorrer a este diñeiro.
Mentres o Goberno propúxose promover o aforro privado para a xubilación para complementar as prestacións públicas impulsando o atractivo dos plans de empresa á conta de reorientar os incentivos fiscais dos que agora se benefician os individuais, en Galicia, hai dous anos eran 405.726 os partícipes de fondos persoais. ¿Canto tiñan de media? Uns 8.465 euros, menos que a media estatal (9.543) e, desde logo, que os navarros, os que máis apostan por este sistema de previsión (14.212).
O diñeiro que se rescate tributará como rendementos do traballo no IRPF, aumentando a base impoñible ao facer a declaración de 2020 o próximo ano
¿Canto se poderá retirar no caso de que o Covid-19 mine os nosos ingresos? O decreto 11/2020 establece que, no caso dos empregados que queden en paro, o límite será o equivalente aos salarios que se deixen de percibir mentres se manteña en vigor o Erte. Para os autónomos, os ingresos netos estimados que deixen de entrar en caixa durante a crise sanitaria; un tope temporal que se cinguirá ao que dure o estado de alarma para o resto de empresarios.
A nova normativa estipula que, unha vez que o interesado probe documentalmente que cumpre os requisitos, o reembolso deberá realizarse "no prazo máximo de sete días hábiles". Con todo, aínda falta que o Goberno regule de forma máis pormenorizada, a través de strong<> un regulamento, os termos e condicións nos que poderá botarse man destes aforros. En todo caso, esta fiestra de liquidez, que estará dispoñible de aquí a outubro, estenderase aos titulares de plans de previsión asegurados, plans empresariais e mutualidades de previsión social.
¿E cal será o tratamento fiscal? Non haberá exención. O diñeiro que se rescate tributará como rendementos do traballo no IRPF, aumentando a base impoñible ao facer a declaración de 2020 o próximo ano. E é que o atractivo fiscal deste sistema de aforro cínguese ás desgravacións que poden aplicarse anualmente ao facer a declaración da renda en base ás achegas realizadas ata un máximo de 8.000 euros.
A pesar de incidir en que a finalidade principal dos plans de pensións debe ser manter retido ese aforro para conservar o nivel adquisitivo na xubilación, o presidente de Inverco, Ángel Martínez-Aldama, destaca a relevancia de que "tamén poidan contribuír a mitigar as causas de necesidade económica" que ocasionará "a urxencia sanitaria". De feito, actualmente xa se pode recorrer a estas reservas en caso de enfermidade grave, desemprego prolongado, incapacidade temporal, dependencia ou desafiuzamento, ao que se suma a fiestra de liquidez que se abre pasados dez anos da primeira achega, que o exministro Luís de Guindos instaurou desde xaneiro de 2015 para elevar o atractivo destes produtos.
O marcado perfil conservador dos galegos á hora de investir os seus aforros explica que os depósitos en entidades bancarias crecesen un 4,4% en 2019, ata terminar o ano en 63.490,7 millóns de euros en contas correntes e de aforro de fogares e institucións sen ánimo de lucro, segundo os datos do Banco de España.
23.519 €
É o aforro medio por habitante en Galicia en depósitos. Se o cálculo extrapólase ao conxunto de España —con reservas que pasan os 1,2 billóns de euros—, a referencia elévase a 25.880 euros.
Os depósitos a prazo, en mínimos en 20 anos
Ante a nula ou ínfima remuneración que as entidades bancarias abonan polos depósitos a prazo, o investimento dos galegos neste produto atópase no seu nivel máis reducido desde decembro do ano 2000. Teñen 13.053 millóns. En cambio, 50.437 millóns están en contas á vista, co que de precisar o diñeiro o reembolso sería inmediato e sen penalizacións.
