Faltan tres semanas para que, o 12 de maio, conclúa o prazo dado polo Goberno para activar o rexistro da hora de entrada e saída dos traballadores e algunhas compañías e administracións das moitas que non dispoñen dun sistema de control comezan a mover ficha, segundo refiren firmas como Bodet, especializada na implantación deste tipo de ferramentas. Nun país no que en 2018 realizáronse 2,8 millóns de horas extraordinarias á semana sen retribuír e no que unhas 234.000 persoas faltan a diario ao seu posto sen ter unha baixa médica —segundo Randstad—, o sistema previsto no decreto 8/2019 de medidas urxentes para a loita contra a precariedade na xornada de traballo non colmou as expectativas dos sindicatos.
E é que deixa en mans de cada compañía organizar o método de fichaxe —que deberá recoller a hora concreta de inicio e finalización da xornada— tras debatelo no marco da negociación colectiva ou selar un acordo de empresa. Se estas opcións non son posibles, o patrón poderá implantar a vía que decida "previa consulta cos representantes legais dos traballadores".
Unha vez en marcha, será obrigatorio conservar os rexistros catro anos e polos "a disposición" do cadro de persoal, representantes legais e da Inspección de Traballo.
Sobre a mesa hai opcións como unha folla de papel na que o asalariado asina e outras máis tecnolóxicas como o recoñecemento da pegada dactilar e incluso aplicacións para os móbiles.
Unha vez en marcha, será obrigatorio conservar os rexistros catro anos e polos "a disposición" do cadro de persoal, representantes legais e da Inspección de Traballo.
"Algunhas empresas estanse a mover, aínda que non é ou suficiente", constata Pedro Blanco, responsable de asesoría xurídica de UXT-Galicia, quen sinala que algúns centros de traballo xa viñan preparando desde que en decembro de 2015 a Audiencia Nacional ditou unha sentenza na que apuntou ao rexistro de xornada como "o requisito constitutivo para controlar os excesos". Os xuíces admitiron que a ausencia de fiscalización coloca ao empregado "en situación de indefensión".
Chegado 2017, a pesar de non confirmar o fallo, o Supremo instou a impulsar unha reforma lexislativa para clarificar a obrigación de levar un rexistro e facilitar ao asalariado a proba da realización de horas fóra da súa xornada habitual. Nesta liña, o pasado xaneiro o avogado xeral do Tribunal de Xustiza da UE Giovanni Pitruzzella chamou a referendar a obrigación de supervisar as horas de entrada e saída no marco dun conflito que enfronta a CC.OO. e outras centrais con Deutsche Bank. Agora falta o fallo dos xuíces comunitarios.
"Aínda que a reforma puidera quedar curta, ou certo é que ou decreto obriga a establecer un sistema obxectivo para poder acreditar a xornada real cando ata ou de agora para acudir a un xulgado era ou traballador ou que tinga que achegar probas, ou que para moitos resultaba imposible", expón Branco.
Convencido de que só a través do control lograrase que a Inspección de Traballo e a Seguridade Social destapen a fraude ligada ao tempo non cotizado, Roi Fernández, o secretario de acción sindical de CC.OO. apunta á hostalería, a limpeza ou os servizos de axuda a domicilio como os que esconden maiores bolsas de traballo sen retribuír. á semana, da enquisa de poboación activa extráese que os galegos realizan 210.000 horas extra sen compensación e que escapan ao control do fisco, lastrando o maltreito sistema de pensións.
"É de esperar que con este rexistro se reduzan as xornadas abusivas e por riba dá normativa laboral e páguense esas horas", constata o profesor de Economía Aplicada da Universidade de Vigo Alberto Vaquero, quen asume que os resultados dependerán da "exhaustividade" no control e da actuación da Inspección de Traballo. Ao seu xuízo, o decreto ten como punto negativo que deixa ás empresas que negocien as condicións "dependendo dás súas particularidades", sen fixar un procedemento estándar, o que "pode crear situacións desiguais" entre compañías, dependendo do seu poder de negociación.
As empresas que incumpran a obrigación de rexistrar a xornada do seu persoal exporanse a multas ao pasar a considerarse unha irregularidade grave recollida na Lei de infraccións e sancións na orde social. As penalizacións van dun mínimo de 626 euros ata un máximo de 6.250 dependendo do número de traballadores afectados e da cifra de negocios da empresa.
26%
É o cociente de horas extra sen pagar que coparon en 2018 o comercio e a hostalería en España.
Bodet instala sobre todo sistemas de fichaxe mediante pegada dactilar, aínda que xa está a ultimar o recoñecemento facial. Aínda que algúns consultan se é válido levar o rexistro en papel, o certo é que a obrigación de preservar a información catro anos fai practicamente inviable esta solución.
En canto ao custo, un terminal básico co seu software para unha empresa de ata 25 empregados "non chega a 1.000 euros", segundo Cantou, que recalca que a meta é controlar as dúas caras do problema: o absentismo inxustificado e as horas extra non remuneradas. Ao seu xuízo, entre sectores máis atrasados están a hostalería e a sanidade. "é case imposible atopar un hospital cun sistema de control, pois non interesa ao empregado, polo absentismo, nin á dirección, porque hai persoal que dobra xornadas sen que medie o descanso mínimo legal", sinala a directora xeral de Bodet.
