O Estado paga a cotización a 957 galegos que coidan de familiares dependentes

Os expertos cifran o valor do labor dos coidadores non profesionais en ata 3.196 millóns de euros, o 5% do PIB galego

Una mujer cuida a una persona dependiente.EP
photo_camera Unha muller coida a unha persoa dependente.EP

O Estado volveu a custear desde o 1 de abril a cotización dos coidadores non profesionais de dependentes, un incentivo incluído na Lei de Dependencia de 2007 que o Goberno de Mariano Rajoy suspendeu en xaneiro de 2013 no marco dos recortes para atallar o déficit público. A 15 de abril, en Galicia 957 persoas beneficiábanse desta medida, das cales 185 fóronse dando de alta no convenio especial da Seguridade Social inicios do mes co fin de que o tempo que dediquen ao coidado dos seus familiares intégrense á súa vida laboral e así xerar dereito a prestacións como a de xubilación ou de incapacidade permanente. 

Os outros 772 que xa estaban rexistrados no instituto público viñan cubrindo pola súa conta a cota mensual. 

¿Cotizan todos os coidadores?
Os que están dados de alta son só unha mínima parte dos que se dedican a estas tarefas, pois en Galicia a peche de marzo había 12.810 persoas que percibían unha axuda por atender a familiares, unha prestación que oscila entre 168 e 426 euros ao mes en función do grao de dependencia recoñecido, a capacidade económica e as horas de dedicación. En todo o Estado son 409.514, aínda que só 9.910 cotizan a través do convenio especial. 

Pero o Goberno non cubrirá a todos. No proxecto de orzamentos xerais para 2019 que fracasou na súa tramitación prevíase abarcar a 180.000 persoas cun impacto de 315 millóns de euros.

¿Que requisitos se esixen?
Esta medida —consignada no decreto de medidas urxentes para a igualdade de oportunidades entre mulleres e homes no emprego publicado o pasado 1 de marzo— está pensada para cubrir aos familiares, maioritariamente mulleres, que se ocupan de persoas coa prestación económica de dependencia recoñecida. Para que poidan subscribir o mencionado convenio especial, o coidador non pode estar a cotizar en ningún outro réxime a tempo completo, en desemprego ou percibir determinadas prestacións como a de xubilación, incapacidade permanente ou de viuvez. A solicitude debe cursarse nas oficinas da Seguridade Social ou a través de internet. En ambos os casos hai que achegar a resolución da prestación de dependencia. Se se opta pola base de cotización equivalente ao mínimo do réxime xeral, a cota será cuberta pola Administración. En cambio, se o coidador quere unha base superior, pagará a diferenza do seu peto. 

É previsible que moitos se animen agora a darse de alta. Basta con botar a vista atrás e comprobar que, cando o Executivo de Rajoy retirou a cobertura das cotas, Galicia pasou de ter máis de 8.100 coidadores informais inscritos a uns 2.100 en xaneiro de 2013. 

¿Cal sería o valor económico destas tarefas?
Ante un labor que dista de gozar do recoñecemento social que se merece, estudiosos como o profesor da Universidade de Castela-A Mancha Juan Oliva realizaron aproximacións ao custo económico destes coidados informais. Nun informe publicado hai catro anos os autores calcularon que o valor oscilaría entre o 1,7 e o 4,9% do PIB español, unhas cifras que en Galicia se elevarían a entre o 4 e o 5%, debido a que a atención de maiores por parte da familia ten maior peso. "Rolda entre o 75 e o 80% dos coidados totais", como indica Oliva. Tomando as cifras do PIB de 2018, estes labores estarían a aforrar entre 2.557 e os 3.197 millóns ao ano ao Estado só en Galicia.

Juan Oliva, Profesor de Fundamentos de Análise Económica da UCLM:
"É necesaria unha maior dotación dos servizos de respiro e formación"
Coautor de estudos que abordan a relevancia dos coidados informais de dependentes en España, o presidente da Asociación de Economía da Saúde e profesor de Fundamentos de Análise Económica da Universidade de Castela-A Mancha (UCLM), Juan Oliva, sostén que a recuperación da cotización dos coidadores non profesionais con cargo ao Estado é unha medida positiva, aínda que "insuficiente".

Nun país no que por tradición o recoñecemento social deste tipo de labores "foi moi escaso", ao asumirse que velar polas persoas con autonomía limitada "era obrigación familiar" —de modo que o Estado só interviría no caso de que os achegados "claudicasen" ou ao non poder custearse a atención privada—, este experto ve necesario "un plan estratéxico xeral" que aborde a formación e o apoio a estes coidadores "de xeito holística". 
Juan Oliva Moreno.EP
Ademais da cobertura da cotización, Oliva enmarca nesta abordaxe integral a mellora das condicións fiscais; "unha maior dotación de servizos de respiro" para quen atenden a un dependente; programas formativos adaptados e cambios na normativa laboral. "Sería un primeiro paso, necesario, pero non suficiente, posto que o recoñecemento debe ser social, o cal involucra tamén ao sector privado", constata este investigador.

Coa vista posta nos cambios na estrutura demográfica que está a experimentar España —e que en Galicia se traducen en que a comunidade ten agora o número máis reducido de habitantes dos últimos 47 anos—, o docente constata que apenas hai proxeccións sobre as dotacións previstas de coidado informal nun horizonte de 20 a 30 anos. "Nas poucas existentes, a demanda supera claramente a oferta", nun país no que se están operando cambios no modelo de familia cara a unidades con menos "membros, moitas máis persoas que residen soas" e mudanzas nos roles femininos e masculinos.

Comentarios