Os galegos reproducíronse durante milenios nun radio de 10 quilómetros

O primeiro mapa xenético da península Ibérica revela que os galegos teñen xenes moi diferentes entre eles, o que fai que as enfermidades se limiten a áreas concretas
 

La playa de Silgar, en Sanxenxo. DAVID FREIRE
photo_camera A praia de Silgar, en Sanxenxo. DAVID FREIRE

Á esquerda, os galegos. á dereita, os vascos. Estas dúas comunidades son os extremos xenéticos, é dicir, entre as que máis diferenza hai. Entre ambas se sitúa todo o resto de península Ibérica nun primeiro mapa xenético elaborado por investigadores da Universidade de Santiago e a de Oxford.

A partir de mostras de ADN de 1.400 persoas investigouse o impacto da migración en España. O equipo de investigación, entre o que se atopa o catedrático da USC Ángel Carracedo, atopouse tamén con mutacións xenéticas particulares en Galicia.

A xente de Lugo non casaba coa de Outeiro de Rei. As monfortinas non tiñan fillos cos de Ferreira de Pantón. Os de Burela non se namoraban das de Foz.

Gráfico. EP

Ao longo da historia, os galegos non se mesturaron con poboacións que estivesen a máis de 10 quilómetros da súa. O resultado é que Galicia teña unha subestructura xenética única en España. Este fenómeno, que tamén se atopou en zonas de vales pirenaicos, é a primeira vez que se describe nunha área sen barreiras xeográficas tan pronunciadas.

As mostras proceden de estudos clínicos de cancro tomadas na súa maioría en hospitais de Vigo. é por iso que hai máis resultados do sur de Pontevedra. "Encataríame ter toda Galicia estudada, podería darnos datos dá historia de cada concello", sinala Carracedo.

A consecuencia desta forma de reproducirse é que os xenes dos galegos presentan "diferenzas espectaculares duns a outros", conta Carracedo.

Un dos efectos da existencia de tantas subestructuras é que as mutacións ou enfermidades quedan restrinxidas á súa área xenética.

Un exemplo que presenta Carracedo é a ataxia da Costa da Morte, unha enfermdad que provoca dificultades ao camiñar, falar ou comer. "Que non expándase desta zona é debido á subestruturas xenéticas que hai nesa zona", explica.

As poboacións de Galicia, León e Portugal son as que teñen un maior legado de xenes procedentes do noroeste de África
 

Os investigadores de Oxford sorprendéronse con este resultado inesperado. "Eu xa vía que vos apelidos permiten saber de onde é cada un, polo que tinga a sospeita de que isto podería acontecer, ou que non sabía é que é tan extremo".

As dificultades de comunicación entre lugarse ou razóns de índole social son algúns dos motivos que poden estar detrás desta especificidade galega.

Os cambios das últimas décadas fan que este fenómeno teña os días contados. "Eu imaxino que vai desaparecer e, como agora aínda prodúcese, poderíanos dar pistas moi interesantes do noso pasado antes de que todo se mesture", conclúe Carracedo.

MIGRACIóNS. O objectivo do estudo eran as migracións na Península e ver como no ADN tamén hai restos de historia.

Aínda que os motivos descoñécense, Carracedo explica que "nalgúns artigos especular que pode que a expulsión dúas moriscos foi menos eficaz"

A investigación apunta a unha "agrupación de individuos modernos cuxos límites xeográficos coinciden estreitamente cos de distintos reinos, cos seus respectivos idiomas, presentes fai máis de 500 anos", sinala Clare Bycroft, unha das autoras.

No mapa tamén se recollen as marcas de migración do Sur cara ao Norte. "En Galicia vemos moita continuidade con Portugal", sinala Carracedo. Aínda que nos últimos traballos pódense ver diferenzas derivadas dos últimos séculos, a similitude entre comunidades continúa a ser alta.

Na poboación do noroeste detectouse ata un 10% de ascendencia de África. Nos xenes de galegos, portugueses e  leoneses é onde se atopa un maior legado africano.

Aínda que os motivos descoñécense, Carracedo explica que "nalgúns artigos especular que pode que a expulsión dúas moriscos foi menos eficaz que noutras partes de España, ou mesmo que se refuxiaron aquí".

Comentarios