Galicia é a rexión europea que máis lume sufriu durante a última década

Un estudo da USC sostén que aproveitar o monte é "a única" receita para que non arda
Un incendio en Ribeira. XOÁN REY (EFE)
photo_camera Un incendio en Ribeira. XOÁN REY (EFE)

O monte que se traballa non arde. Esta afirmación, ben coñecida na sabedoría popular, corrobórase a través de estudos científicos como o cofirmado por Rosa Mosquera, catedrática da Escola Politécnica Superior de Enxeñaría do Campus de Lugo da Universidade de Santiago, que ve no impulso da economía agroforestal "a única receita" capaz de contrarrestar o dato de que Galicia "é a rexión europea cunha maior densidade de incendios e con máis hectáreas arrasadas" polas chamas na última década.

A análise, publicada na revista científica Agroforestry Systems e froito do traballo colectivo de investigadores de universidades e centros de España, Italia, Grecia, Portugal ou Reino Unido, entre outros, sostén que as prácticas silvopastorais e agroforestais constitúen "unha das alternativas máis adecuadas para favorecer un uso sostible da terra, ao mesmo tempo que contribúen a mitigar, ou canto menos a reducir, os riscos de incendios forestais na Europa mediterránea".

Un problema, o do lume, que é especialmente grave na comunidade galega. "Cada dez anos, máis ou menos, temos incendios que queiman 100.000 hectáreas en dous ou tres días", explica Mosquera. Son os chamados grandes incendios, dos cales Galicia é "de lonxe" onde ocorren con maior frecuencia en todo o continente.

O "principal factor" desta situación, indica a profesora, é que se trata dunha "das zonas máis produtivas desde un punto de vista forestal de Europa", sobre todo debido a que goza dun nivel de temperatura e humidade similar aos países do norte, o que "dispara" a vexetación do sotobosque. "Iso sería bo, o que ocorre é que non usamos o que se produce e dáse esa situación de abandono", incide Mosquera. Por iso, cando no verán sobe o mercurio, o tempo é máis seco e o vento sopra, todo arde. E arde máis que en comunidades máis cálidas, por exemplo, porque nestas a produción forestal foi menor durante a primavera. "En Estremadura poden producirse 200 quilos de pasto por hectárea e ano, e Galicia pasa, sen facer nada, de 8 toneladas. é vexetación que se acumula e, se non hai coidado dela, arde", expón.

O mesmo ocorre no norte de Portugal, que nos últimos anos está a igualarse con Galicia en superficie arrasada, segundo os datos da catedrática da USC. As razóns apuntan a un contexto que parece común a ambos os dous lados da Raia. "Portugal estaba a utilizar sistemas agroforestais, pero se produciu un abandono no uso do territorio e plantáronse eucaliptos en toda a zona". Unha polvoreira que estalou en incendios como o de Pedrógão Grande de xuño de 2017, con polo menos 64 mortos e 135 feridos. E se en Galicia non hai un custo humano tan elevado é porque, polo menos, a súa rede viaria é máis moderna, sostén Mosquera, só antes de advertir que non é así en toda a comunidade: A Mariña, onde as estradas son "moito peores", sálvase porque as condicións climáticas permiten que o índice de humidade non baixe do 30%. Por agora. "Temos o cambio climático chamando ás portas" e "ante un gran incendio vai haber problemas", avisa.

De aí a súa insistencia nas virtudes de apostar por un sistema silvopastorais, xa que, "onde os montes están pastados, o risco de incendios baixa moitísimo".

'Comerse' o campo como remedio
Mosquera explica cunha imaxe a relación entre economía e prevención do lume: hai que  "comerse" o campo. é dicir, encher a cesta da compra "cos recursos que hai nas zonas contiguas á nosa poboación".

O quilómetro cero. Así, chama a mellorar a xestión do rural, cun "aumento dos produtos que saen do monte e pódense vender", como a biomasa ou a gandería extensiva, que ademais proporciona unha carne "de máis calidade e máis saudable". "En Galicia hai 1,7 millóns de hectáreas destinadas a produción vexetal e diría que menos dun 5% están pastadas. Pódese producir moito gañado e en cambio consómese carne de granxas intensivas" ou importada.

ALDEAS MODELO. Mosquera referenda así a súa tese de que a loita contra o lume pasa "por integrar á poboación na prevención a través da dinamización". Aquí destaca medidas impulsadas pola Xunta como as aldeas modelo e as franxas secundarias, onde se pretende "limpar ese exceso de vexetación e pola en valor" empregando a poboación nova que explote economicamente estas áreas.

Comentarios