Sen peregrinos, non hai Camiño. Os transeúntes comprenderon a mensaxe desde o mesmo momento no que se instaurou a alerta sanitaria e todas as rutas baleiráronse. Incluso a un ritmo acelerado. A catedral da praza do Obradoiro, a meta última, atópase pechada, baixo sete chaves.
Xa ninguén saúda, xa que logo, con iso de "Bo camiño", a alentadora frase que puxo título a un documental, o da cineasta Lydia B. Smith. Unha produción de 84 minutos de duración na que achega unha mirada introspectiva e plural sobre a que é, polo menos aos seus ollos e aos dos seis protagonistas reais, unha aventura de superación, camaradeiría, hospitalidade e de moito sentido do humor.
A Federación de Asociacións de Amigos do Camiño defendeu desde o inicio da crise actual as consignas de "Peregrino, non é o momento", "O Camiño pode esperar" e "Quedo en casa", fiadas cun texto na súa web no que apelaban á sensatez e, polo tanto, a tranquilizar "as ansias" ata que todo retorne á normalidade e se levante o illamento social; un confinamento que é obrigatorio acatar.
Houbo medidas especiais tras o real decreto, pois a Xunta habilitou as instalacións do Monte do Gozo para aqueles que se quedaron bloqueados, na parte final, ata que atopasen unha solución que lles permitise volver aos seus domicilios. Pero ninguén chegou a recorrer a esta vía. Non foi preciso.
As frechas amarelas, un dos símbolos máis internacionais desta histórica ruta de peregrinación, naquel momento a máis antiga, concorrida e celebrada do vello continente, xa non guían a ninguén. Non hai romeiros que porten as vieiras, ou cunchas, nin as mochilas, xa sexa a pé, en bicicleta ou dacabalo. Na chegada, tampouco están os flashes que captan a maxia de calcar cos castigados pés o destino anhelado.
As instantáneas son moi diferentes, das que queiman a retina. Captan o baleiro. E é difícil dixerir que unha tradición secular se esfumara de súpeto, aínda que temporalmente, nun exercicio de responsabilidade cívica.
Tamén parecen difuminarse o Botafumeiro, o enorme incensario, e a tumba do Apóstolo, dado que, aínda que seguen onde sempre, permanecen no templo selado.
A dúbida máis frecuente agora entre aqueles que desexan emprender de cero ou retomar esta fazaña, como reflicten as redes sociais, é hoxe: "Nos albergues, agora sen funcionamento, haberá algúns cambios?". A corrente maioritaria considera que si, no sentido de promover un maior grao de intimidade, en lugar de ter tantas camas por recámara. Algo que non é incompatible con manter unha vida "comunitaria" durante o día, dilucidan.
ANO SANTO DA DISCORDIA. Na véspera do Xacobeo, o primeiro en máis dunha década, pois o anterior foi en 2010, este é o insólito panorama. O Xacobeo 2021, antes da pandemia, ía ademais camiño de converterse, se os que teñen a maior responsabilidade na súa organización non o remediaban, no Ano Santo da discordia polas diferenzas palpables unha e outra vez postas de manifesto entre a Xunta e o Goberno central. Agora, a urxencia que paralizou o país, tamén deixou en barbeito este debate.
Quen deberían unir forzas e empeños para facer do próximo Xacobeo 2021 un evento para recordar por ser os que han de correr cos preparativos -a Xunta (PP) e o Executivo central (PSOE)- parece que se empeñaron en facer de tal acontecemento un dos arietes do que botar man na batalla política para tratar de restar forzas ao adversario.
Agora todo está estancado, a prioridade é conter a propagación do Covid-19, pero unha vez que as eleccións galegas volvan ter data, a recado que continuarán ao descuberto, e probablemente aínda máis, se cabe, as mencionadas discrepancias. Non en balde, a falta de harmonía xa quedara claramente patente ao existir incluso dúas comisións diferenciadas, unha autonómica que se encarga da organización dos eventos propios do Ano Santo, coa participación de varios departamentos, e outra constituída polo Goberno para supervisar as súas actuacións no xacobeo e na que non ten cabida a Xunta.
No que si hai aquiescencia, polo menos, é en que o Xacobeo, cuxo requisito é que o 25 de xullo, Día de Galicia, caia en domingo, ha de ser unha oportunidade para a comundiad nos próximos anos. Sobre todo porque en pouco máis dunha década celebraranse os Anos Santos de 2021, 2027 e 2032.
