Marcada pola abundancia de mosteiros e polas súas belas paisaxes, a Ribeira Sacra, coñecida como a Catedral de Deus, está envorcada coa vendima, ese momento no que o traballo dos viticultores móstrase con toda a súa dureza, ao portar a materia prima por escarpadas ladeiras.
O esforzo na recollida da uva converte aos traballadores nuns auténticos heroes. En Europa, tan só o 5 % da superficie dedicada á viticultura está catalogada como viticultura heroica, un oficio que persiste por pura perseveranza destes viticultores para facer fértil a terra e que, no caso de Galicia, mantense no sur de Lugo e en Ourense.
¿Que é o que permite que teña este selo? "As viñas áchanse en terreos con fortes pendentes, desde o 30 % e poden chegar ao 80 %, as vides cultívanse en terrazas, o que fai a mecanización do traballo practicamente inviable", explica a Efe o presidente do Consello Regulador da denominación de orixe Ribeira Sacra, José Manuel Rodríguez.
Se se valorase o resultado final en función do esforzo, poderiamos estar a falar do auténtico ouro líquido de Galicia. A excepción, o sistema de carriis instalado nalgunhas viñas para transportar as caixas, e que deixa atrás os pesados cestos e os animais de carga, como mulas e cabalos.
O resto do traballo, pura artesanía. Desde as oito da mañá e, nalgúns casos, ata as 18:00 horas, os traballadores non paran de subir e baixar ladeiras rochosas, a pleno sol, cargando decenas de caixas sobre os seus ombreiros, un paso indispensable para elaborar despois veu de primeira calidade. Nalgúns casos, a única forma de acceder ás viñas é en barca, o que lle imprime, se cabe, algo máis especial a este tipo de viticultura.
A pesar da complicada orografía, o propietario dunha das adegas, Régoa, situada na subzona de Amandi, José María Prieto, asegura que o resultado merece a pena. "A calidade do viño, compénsao todo", engade desde o seu viñedo, cuxo acceso está limitado a todoterreo ou o tractor.
Rematada a recollida, a uva prepárase para fermentar, dando paso á maceración, uns 40 días, antes de que pase definitivamente a barrica, onde o viño envellecerá preto de dous anos. Nalgunhas adegas, aínda se pode ver o pisado da uva.
O resultado, un cúmulo de sabores que impregnan aos caldos desta zona aromas "máis doces e afrutados" que os doutras áreas.
Con todo, este oficio non é novo. Hai uns 2.000 anos, os romanos plantaron as primeiras cepas, labor que continuarían os monxes no século X e que viviu os seus momentos máis duros no século XX, coa emigración.
En adegas como Algueira, en Sober, os recolectores explican que aínda se poden ver restos do camiño romano. Familias enteiras e xente nova afánanse en recoller o produto.
A recompensa empeza a chegar en forma de recoñecemento. Os viños da Ribeira Sacra obtiveron varios premios, que comparten con zonas con viticultura heroica como as Illas Canarias, e con denominacións italianas, austríacas, suízas ou francesas, que están integradas na asociación europea Cervim (Centro de ricerche, studi e valorizzazione per a viticoltura Montana).
Á espera de que a maioría de adegas comece a vendima nos próximos días, o presidente do Consello Regulador estima que as perspectivas son boas. Para esta campaña, calcula que a recollida de uva será similar á dos últimos anos, ao redor de 5 millóns de quilos. O resto irá destinado a consumo propio.
En canto aos viños, o Mencía segue conformando o groso da produción, con cerca do 93 %, quedando o restante reservado para variedades como Godello e Merenzao.
Os retos a partir de agora, detalla Rodríguez, pasan por seguir potenciando a súa comercialización para que o negocio sexa rendible, especialmente no exterior. E é que, aínda que se incrementaron as cifras de exportación, lamenta que estas aínda "non superan o 3 ou o 4 %".
Un segundo reto sería ampliar a produción a fin de recuperar esplendores pasados. Moitas ladeiras -antigamente cubertas de viñedo- non teñen produción, por mor da emigración. Iso, xunto coa entrada dos viños máis baratos, provocou que "moitos viñedos desaparecesen".
Os viticultores esfórzanse para recuperar este labor. O obxectivo é converter a Ribeira Sacra en referente con viños de primeira calidade.
