LEO A BLANCA Riestra en Aquí comeza o mar (Galaxia). Dá clase de Francés no instituto de Perillo, máis alá da Ponte da Pasaxe. A novela padece unha morriña sólida, dun peso insoportable, que añorar a Coruña dos anos 80 e 90. Dime que non, que é unha nostalxia pola que aínda corre a brisa. "Para min sigue existindo esa cidade. O sustrato é igual. A Coruña é unha cidade sometida a unha autodestrución; unha cidade portuaria, onde todo está agochado". Blanca parece ter marchado da casa vella esquecendo as fotografías chantadas no corcho do dormitorio. Incide en que "agora é máis rica, máis cortés. Todo é máis estético. Pero segue sendo o que é. Hai unha cidade bohemia pola noite que convive coa cidade burguesa e diurna. Son dúas caras: unha Coruña burguesa, españolista, de vida respectable; que vive en paralelo coa Coruña dos bares e as tascas. Fálase pouco do mundo cultural submariño da cidade. A Coruña é esa dicotomía e esa tensión. A xente da cultura e a contracultura son os irmáns e os fillos dos burgueses; ás veces, son os pais".
A autora non quere verse implicada no crime. A burguesía coruñesa parece aburrila. Solventa a atención que lle presta en parágrafos breves: "A burguesía leva barba, gabán e zapatillas Golden Goose, pero segue mandando os fillos a colexios relixiosos e tomando un aperitivo nas terrazas".
Fala de xeito distante, suavemente irónica sobre a burguesía coruñesa, esa etnia peculiar que vive inconsciente nunha esfera hermética ignorando que a humanidade desparecera décadas antes. Penso en Baudelaire, cando levou "a Louise Villedieu, unha puta de a cinco francos" ao Louvre, onde ela nunca estivera. Ao ver as estatuas e cadros espidos empezou a ruborizarse e tapar a cara horrorizada de que "puideran exhibirse publicamente semellantes indecencias".
—En certo modo simpatizo con esa burguesía, esa configuración social que se cría intocable, esa elite da Transición, ese esplendor dos nosos pais e tíos nos anos 80, ese halo de Julio Iglesias,... era encantadora e está en decadencia. A miña nai era a muller máis elegante e guapa da Coruña. Agora ten 95 anos e non é dona da súa cabeza. En certo modo, salvo esa Coruña na miña novela.
O ano coruñés é especial, coa primavera pálida; co verán febril de pan de ouro forneado por San Brandán e co outono conciliador de Santo Amaro
Amancio tamén figura no cadro dramático de Aquí comeza o mar. Blanca Riestra considera que Inditex transfoumou a pel da cidade, "converteuna nun almacén de frustracións e de apariencias". Pero o Amancio da novela quitou a armadura de bronce para sentar no sofá do chalet de Oleiros ao que chegou subindo paso a paso a escaleira social cargando as bolsas do intruso. Déixase atrapar pola néboa da nostalxia. Añora o primeiro piso e a primeira muller. O personaxe recoñece que bota en falta a Rosalía Mera "agora precisamente, tan allea como era ela ao luxo, tan pouco dada a compoñendas, con tal mal humor".
—Todos botamos en fala o pasado. O tempo non perdoa a ninguén, é o concepto medieval de que o tempos nos iguala a todos. A Historia é tráxica para ricos e para pobres. Compensa lograr o éxito? A fortuna?
A min tamén me interesa máis a outra Coruña, a Coruña dos artistas, dos anxo terribles, do Lugrís que lle contaba a Franco que estivera "en el Ferrol de su Excelencia" mentres esperaba a que secase a pintura do Azor; de Lois Pereiro, "cun longo gabán branco, abacelado no Borrazás, que escribe e bota de menos á súa querida noiva á que non ve desde hai tempo e lle envía cartas de amor e poesía". Prefiro, de novo, a Lugrís pintando murais en cada bar da rúa dos Olmos e da Estrela como se fosen paradas dun tren espectral; prefiro, dicía, a Lugrís "acirrando a Mariano Tudela e a Avilés de Taramancos, estudante de Náutica, para que practicasen a sodomía no Papagaio". Cómo non vou escoller a "Lois despedindo indefinidamente o coche que leva a Piti, o amor da súa vida"? Ou a Antón, co apelido estendido a Avilés de Taramancos na mesa redonda do artúrico Novoneyra? Quedo con eles antes que con Paco Vázquez, que moceou como coleccionista atento de cómics e decadeu na diplomacia vaticana coa vergoña cuberta por unha capa española. Se me dan a elexir non optaría polo Fraga que aparentaba falar todas a linguas de Oceanía, cando, en realidade, eran un único e mesmo trampitán con todos os acentos porque non o comprendían non a luz nin os taquígrafos.
O ano coruñés é especial, coa primavera pálida; co verán febril de pan de ouro forneado por San Brandán e co outono conciliador de Santo Amaro. O inverno vívese a control remoto. Na Coruña ninguén é forasteiro, todos son locais. Os coruñeses de pasantía son expulsados da esfera. A Coruña é unha capital soberana e ensimismada.Quedou atrapada a potencia branca nuclear de artistas e músicos. Aconteceu con Radio Océano, que non deron espallado o Atlantismo, e, sobre todo, con Viuda de Gómez e Hijos, un interesante grupo de punk atrapado na Cidade Vella.
—Hai o dito de "Vou de viaxe, paso a Ponte da Pasaxe". Esa ponte separa A Coruña de Santa Cristina. A xente non sae da Coruña, non hai relacion con outras cidades. A maior manifestacion da historia fíxose para reclamar a capitalidade, Paco Vázquez non aceptaba o estatuto de autonomía, quería unha cidade independente de Galicia.
O seu pelo, aceitoso, brillaba nos púlpitos. Conéctabao telepaticamente coa cabeza de Hércules que serviu de base para a Torre na que se fundou a cidade.
O excalcalde é un personaxe da Comedia del Arte, Il Dottore, un político que ensancha a voz para dotar de solemnidade os longos discursos que enche de suficiencia e augusta severidade.Paco Vázquez amosaba unha elocuencia que buscaba unha galantería sensual e egoísta. O seu pelo, aceitoso, brillaba nos púlpitos. Conéctabao telepaticamente coa cabeza de Hércules que serviu de base para a Torre na que se fundou a cidade. O seu discurso hispanocoruñés, afrancesado e xacobino era impostado.
—Quero pensar que cría no que dicía —especula Blanca Riestra.
A protagonista de Aquí comeza o mar tamén procede da burguesía. Ela é un dos rapaces fascinados por Montealto, o barrio das mellores tascas e os ventos máis intratables.
—No meu entorno había atracción polos barrios, parecíanos lugares excitantes fóra do noso entorno acomodado. Con Xurxo Souto tiven unha relacion esporádica ata que lle preguntei sobre Coruña para o libro. Sabe todo. Encantame o que fai, a súa enerxía e o seu coñecemento. É un sabio.
Luísa Villalta, a poeta que finou aos 44 anos por un virus sinistro, "ten un poemario, En concreto, no que describe a mitoloxía da Coruña, que é unha cidade de tolos, de andareiros que falan sós, de borrachos... A propia historia de Luísa é unha traxedia". As mortes do rock acontecen cando es novo, cando o teu álbum de fotos está cheo de imaxes nas que saes guapo.
—Os poetas eran as miñas estrelas do rock. Vivimos cousas emocionantes.Lembro na adolescencia o grupo De Amor e Desamor, con Lois Pereiro, Pilar Pallarés ou Manuel Rivas. Eu non ía a concertos, ía escoitar a Miguel Anxo Fernán Vello; que me parecía o home máis guapo. Eran as miñas estrelas do rock.
Blanca fala por Rilke: "Todo os anxos son horribles"
Lois Pereiro tiña 17 anos. Estaba no instituto de Monforte. Preguntoulle á profesora de Francés por poetas a ler. Ela recitou os nomes Panteón dos Inválidos da vida: Rimbaud, Verlaine, Baudelaire... "Xa o lin, xa o lin, xa o lin,...". Lembro os seus versos: "Se a morte é un incidente necesario/ que me penetre calada e sen furia".
—Lois levou a vida dos malditos. Lía a Peter Handke. Era lector dos xermanos,pero eu tamén vexo a pegada dos malditos franceses. Tiña unha relación especial coas linguas, aprendíaas para ler na versión orixinal.
Blanca fala por Rilke: "Todo os anxos son horribles". Acaba a conversa contándome que comparte "con Lois a obsesión pola pervivencia contra o esquecemento desta xente que saen na novela". A cita que abre o libro é:"Somentes/ intentaba conseguir/ deixar na terra/ algo de min que me sobrevivise".
