O éxito de series sobre Chernóbil ou Alcàsser impulsa o "turismo escuro"

Este tipo de turismo pode ter unha motivación espiritual se se busca visitar o escenario dunha traxedia para mostrar empatía coas vítimas ou outras como a curiosidade morbosa
20121103-634875386862059341
photo_camera Monumento en memoria ás vítimas de Alcàsser. EFE

Chernóbil, Alcàsser ou Puerto Hurraco non só son escenarios de series e documentais senón tamén lugares turísticos para os que deciden pasar as súas vacacións en sitios marcados por mortes, catástrofes ou sucesos macabros, un "turismo escuro" que se viu impulsado por estas producións de éxito.

Recrear o drama que viven moitas persoas na fronteira de EEUU e México nun "tour experimental" con actores disfrazados de policías mentres os turistas cruzan a fronteira pola noite, visitar a cova Tham Luang, onde quedaron atrapados doce nenos tailandeses, ou os escenarios dos xenocidios de Ruanda ou Cambodia son algúns dos destinos do chamado "turismo escuro".

A ruta Helter Skelter que percorre en Beverly Hills os lugares dos crimes de Charles Manson e os seus seguidores ou os narco tours que en Medellín recordan a Pablo Escobar convertéronse tamén en lugares de lecer e entretemento.

A palabra tanatoturismo é un oxímoron ou figura retórica que utiliza dous conceptos de significado oposto nunha mesma expresión, neste caso, mestura o turismo concibido como unha actividade relacionada co "pracer e o goce e a dor, o sufrimento e a morte", segundo explica Daniel Liviano, profesor da Universitat Oberta de Catalunya (UOC) e estudioso do tema.

Aínda que nos pareza recente, este fenómeno é "moi antigo" porque ao ser humano "sempre lle atraeu a morte" e xa na Inglaterra do século XVII se preparaban tours para ver execucións públicas con gran éxito de espectadores e, en Francia, as mortes por guillotina tiñan innumerables seguidores.

O gran boom experimentado polo turismo no século XX levou a algúns operadores turísticos a explotar e rendibilizar "o morbo" do ser humano pola morte.

Lonxe de espantar aos turistas, a miniserie Chernobyl, o último éxito de HBO, incrementou o número de persoas que visitan a cidade pantasma de Prípiat e a zona de exclusión establecida tras o accidente da central nuclear, a pesar de que a serie narra o desastre ocorrido alí, a pésima xestión da catástrofe e as consecuencias que se derivaron dela.

As previsións para este ano apuntan a que uns 100.000 turistas visitarán Chernóbil, dobrando as cifras rexistradas no ano 2017.

En internet, pódense atopar anuncios de excursións a Chernóbil que animan aos viaxeiros a ver os "devastadores efectos que tivo o accidente de Chernóbil nos aldeáns" e outros que por 391,95 euros por persoa propoñen mergullarse na zona cun guía experimentado, un traxe contra a radiación e o seu propio contador Geiger, que permite medir a radiación dun lugar.

Liviano asegurou que o tanatoturismo é un fenómeno "complexo e heteroxéneo" no que as motivacións dos turistas son moi diferentes, así como os destinos e actividades realizadas.

Este tipo de turismo, para moitos "macabro", pode ter unha motivación moral ou espiritual, cando se busca visitar o escenario dunha traxedia ou un xenocidio para mostrar empatía coas vítimas, recordalas e honralas.

Sería o caso das visitas aos campos de concentración, como o de Mauthausen, que tamén poden ter unha vertente pedagóxica aínda que se dan casos de persoas máis "frívolas e irrespetuosas" que se fan selfis nos crematorios ou xunto aos carteis.

A fascinación e a curiosidade morbosa é outra motivación que arrastra aos turistas a estes lugares, incluso a "alegría polo sufrimento alleo" ou ir a un sitio para asegurarse que a xente que sufriu alí recibiu "o seu merecido".

A procura de diversión relacionada coa morte é un incentivo para algúns, mentres que outros visitan estes lugares sen unha motivación concreta, só porque está moda ou incluído nun paquete turístico, o que leva a moita xente ao Valle de los Caídos, segundo este estudioso do tema.

A lista de destinos para este turismo "escuro" é interminable e tamén inclúe, segundo Liviano, museos sobre torturas, prisións, como a de Alcatraz en San Francisco, cemiterios ou lugares de catástrofes naturais como Pompeya.

En España, tamén temos os nosos destinos "escuros" como Puerto Hurraco (Badajoz), onde en 1990 unhas rifas familiares cobráronse nove mortes, ou Alcàsser, a poboación valenciana onde tres adolescentes foron macabramente asasinadas, que son visitadas por turistas que queren ver onde ocorreron as traxedias.

Os habitantes de ambas as localidades "están bastante enfadados" con esta situación e "non lles gusta que vaia xente a husmear ou preguntar onde ocorreu a traxedia" e tampouco a fama que se lles quedou "por uns feitos puntuais".

Liviano inclúe no "turismo escuro" nacional as celebracións en Semana Santa, as visitas ao Valle de los Caídos ou a escenarios da Guerra Civil, como Belchite (Zaragoza) ou Corbera d'Ebre (Tarragona).

Comentarios