Blog | O Cabaret Voltaire

A voz de Kiko soaba pálida, a réquiem

Sempre fala con ímpetu, desprezando a dición alegremente. Pero a voz de Quico soaba pálida. Éralle un ton impropio, a requiem: "Viches, Jaure? Hai acqua alta asolagando a Serenissima"
Quico Cadaval.
photo_camera Quico Cadaval.

CANDO EN Venecia hai marea viva e chove coma unha masacre soamente Noé mantén a serenidade. Cando diluvia sobre a Serenissima falamos Quico Cadaval e máis eu. Foi el quen me aprendeu a atopar a caricatura e o escarnio na obra de Shakespeare. A clave deuma un día xa borrado. Estabamos en Meira, diante dunha armería na que os aparellos esveltos e marróns de matar lobos brillaban con ganas.

—Venecia era un lugar co que se soñaba a liberación e o fornicio na Inglaterra de Sabela I, como na Britania de Margaret Thatcher se soña co charter e a copa incluída en Magaluf.

Comprendín nesa conversa a Venecia na que Shylock quere vingar a humillación sufrida por ser xudeu —"Se nos cortades non sangramos como os cristiáns? Se nos facedes coxegas non rimos?"— e na mesma Venecia na que dous adolescentes fan a máis sublime das parvadas que se poden perpetrar por amor coa axuda dun freire que trafica con somníferos —"Teño estes velenos, pero as leis de Mantua condean a morte a quen os venda"—. Cadaval axudoume a ver a Serenissima shakespiriá como un paraíso artificial de prestamistas dun protoDown Jones, de empresarios naufragados e  de rapazas en flor proustiá que fan balconing cos seus romeos.

Quico e máis eu comentamos da acqua alta, pero tamén dun artigo que escribira "unha tal Maricarmen", que é un nome tendente ao clandestino e propio das células troskas que se agochaban da Secreta nos murchos  anos 70. Pero tardei en decatarme de que non había vínculo con iso. Un lector improbable dixera a Quico que Maricamen escribira unha columna sobre o pintor de Ribeira —como el— Manuel Ayaso, sobre o dramaturgo anda recompilando biografías. Logo reparei en que a ‘Maricamen’ internacionalista que escribira un artigo era concretamente María do Carme García Negro.

Sospeito que xa lles falei de Ayaso porque é unha persoa fascinante. De vez en cando expón en Lugo, nalgunha galería de Jorge Espiral.  Jorge ten tantas sedes e afáns como o Guggenheim.

O seu repertorio discursivo de Ayaso é limitado e repetitivo como unha encíclica, pero me encanta escoitalo.
—O meu pai era mariñeiro. Emigrara a Estados Unidos en 1934, ao pouco de nacer eu, para poder aforrar e facer unha casa. Cando eu tiña 14 anos reclamounos porque se preguntaba que ía ser de min en Galicia. El traballaba na construción. Sempre me mandaba estudar.Non quería que traballase en nada de pico e pá. "Os amigos dicíanlle: Artista? O teu fillo ha morrer de fame". O meu pai contestaba: "Ha morrer, si; pero ha morrer feliz".

Estivo a morrer antes de ser artista de carnet, con 9 anos. "Botei nove meses na cama, sen poder ver os meus amigos. Lía os libros que me traía don Gregorio, o mestre, e copiaba debuxos de calendarios con cadros de Murillo. Tiña unhas febres moi altas e deliraba, dábame medo morrer. Deses meses nace toda a miña obra".

Laxeiro pintou ata que se viu abismado a morrer, con 96 anos.

As febres altas, as augas altas. Fixo pola vida pintando carteis para o Terceiro Exército. A muller dun xeneral salvouno de acabar enterrado nalgunha selva de Asia. Parecíalle un bo decorador.

Laxeiro tamén pintaba carteis. Para Ballesteros y Cía en La Habana. Cinco dólares por xornada. En Lalín decorou o cine Balado e fixo un mural no Café Moderno. O primeiro perdeuse, o segundo houbo de repetilo. Laxeiro pintou ata que se viu abismado a morrer, con 96 anos. Espiral vén de abrirlle unha mostra cuns cadros coloridos, tan actualísimos de concepción e fartura que son de hai vinte anos e parecen pintados mañá.

 Ron Carter segue tocando o contrabaixo. Ten 82  e dous netos orfos de pai. A Carter morreulle o fillo e non lle queda outra que tirar pola familia de aeroporto en aeroporto arrastrando o seu contrabaixo móbil. O xoves estivo no Festival de Jazz de Lugo abofeteando a desgraza a base de vestir con elegancia e de erguer o queixo.
A Ayaso tamén lle faleceu un fillo. Un coche, en marzo. "Joy sempre me dicía: ‘Máis cor, tes que pintar con máis cor, papá’". Esforzouse, pero o negro resúltalle invencible.

A morta ronda. Literalmente, ás veces. Antonio Murado, o pintor, contoume mentres faciamos un café na cafetería España,  que é agradable para facer cafés, unha historia do seu avó que era médico en Meira.

Nun inverno volvía por entre medias da serra tras atender un paciente. A neve e a noite xuntaran montes de frío. Ergueráse cedo na maña anterior, o corpo pesáballe coma un saco de piñas. Os ollos caíanlle polas meixelas abaixo. Pechounos para darlles descanso eterno. Quedou durmido. Caeu da montura e partiu unha perna.

Sen cabalo nada podía salvalo agás encomendarse ao Deus dos Lobos para que tivese misericordia e agardar a que o destino cruzase algún veciño naquela ruta situada estratexicamente a contramán. O médico, quebrado, atendeu a durmir por conservar forzas para arrastrarse ao amencer e alixeirar a dor pesada na perna.

O sol saiu como ten por costume. O doutor estaba adormentado. Non resistira a vixilia que se impuxera para que os lobos non lle devorasen aquela perna xa disposta ao sacrificio. Sentía fame e frío no estómago; sentía pouca esperanza de alivio e menos de auxilio.

Incorporouse por tratar de buscar un socorro naquel naufraxio. Reparou en que estaba rodeado por un círculo irregular de pegadas na neve. O seu cabalo botara a noite camiñando na ruta dunha noria para que os lobos non se achegasen.

Era unha escena esperable de caza, pero eu sempre imaxinaba aquel gallardo xinete como o condottiero Fanto Fantini della Gherardesca, que serviu á República de Venecia como capitán.

Murado anda traballando en tapices, que son murais móbiles, segundo definición de Le Corbusier. De sabelo, Laxeiro tería pintado cartóns para o Café Moderno de Lalín e se evitaría repetir o xa pintado e perdido.
No salón da miña casa de Ribadeo había un tapiz que encargara o meu bisavó. Si, oh! Xa lles falara del. O profesor de Náutica en Bilbao. Era unha escena esperable de caza, pero eu sempre imaxinaba aquel gallardo xinete como o condottiero Fanto Fantini della Gherardesca, que serviu á República de Venecia como capitán.

O senador  Ludovico Brabantio xa tratara de vedar o acceso de Fantini á metrópole renacencista porque non quedaría varón "que non pasase a conudo, ou perdese unha filla ou unha sobriña nos brazos do condottiero". Por onde cabalgaba Fanto non quedaba unha margarida. Na Serenissima non foi menor o seu afán amoroso. Acabou imputado diante do Senado en tan altas acusacións que unicamente a oratoria de Liofante, bilingüe en etrusco e grego, deulle evitado que lle separasen a cabeza do corpo.

Nunca falei de cabalos con Andrés Goteira. El é de Meira. Director de cine; como de Doghs, por exemplo. Anda a voltas con Welcome to ma maison, que traduce singularmente como Benvidos á miña cabeza. O documental fala do actor e investigador Igor Fernández, de 24 anos e natural de Lugo. Escribiu unha tese sobre o director danés Nicolas Winding Ref. "El está nun momento de búsqueda, de atopar o camiño. Son idades complexas con respecto á química do cerebro, queres moitas cousas e non sabes o que queres. Un momento confuso pero súper enérxico", contaba Goteira á revista Inorantes, agora defunta.

Hei de visitalo en Meira e, no camiño, entrar na igrexa de Santa María para poñerlle cara ao cura vello de Baltar. Foi condeado a arder por pleitear contra o abade e intentar asasinar cun sacho ao anano abacial por burlarse del mentres defendía os seus dereitos como vinculeiro de Baltar. Seica ocupa o segundo lugar na ringleira de ardentes no lume do Inferno segundo se mira pola porta que dá á serra, onda os lobos.