E UNHA excursión a Cudillero canda eles e seus pais, a Toni e Muruzábal pai (José Luís). Meu irmán tomara aquel día o primeiro xeado da súa vida e fora un día especial que quedou gravado nunha vella foto. Os raios do sol, o azul do mar, as manchas do xeado: toda esa luz transformouse en graos de prata impresos nun papel, co seu peso e o seu volume. Os raios do sol, o azul do mar, as manchas do xeado: toda esa luz transformouse en graos de prata impresos nun papel, co seu peso e o seu volume. Aquela fotografía converteuse nunha posesión para nós, a forma máis íntima de relacionármonos coas cousas. Ela tamén sofre o paso do tempo nalgún álbum, pero é esa calidade propia da vida e o seu desgaste a que fai dela un ben prezado. Esperta en nós un afecto intransferíbel que a fai única. Velaí a miña crítica da fotografía dixital.
Atravesamos a ponte a pé e subimos até a Rúa da Amargura, onde non puidemos evitar sentírmonos algo poetas. Rimos ao lembrar as palabras de María Ortega, deputada de memoria histórica: é mellor poeta ca músico! Graves carencias que me aflixen. Antes, a través dunha fiestra que daba a unha cociña, dúas mulleres —nai e filla— explicáronnos o seu proxecto gastronómico, Vía Nai, e convidáronnos a un exquisito doce de limón e café fumegante. Despois sentamos ao sol fronte ao Mar de Fóra, na Praza Alonso de Fonseca.
O día anterior chegaramos a xantar a Pontevedra, na Praza da Leña —seguindo as precisas indicacións do connoisseur Ramón Rozas—, canda Uxía, Sèrgio Tannus, Marina Carracedo, Eladio Santos, Arturo Vaquero, Wöyza, Montse Fajardo e Juanma Lodo. Nesa mesma praza –se mal non lembro- ten lugar o final dunha novela divertidísima de Eduard Velasco, Os días felices de Benvido Seixas (Xerais, 2019). Preto de alí, no 36, os fascistas de Franco desfixéronlle unha man cun martelo ao home da profesora e intelectual republicana Ernestina Otero, o boticario Luís Pereira, por negarse a entregarlles o seu anel.
Camiño do Pazo da Cultura para a proba de son, Serxio (García MC), avezado poeta da rima e o rap, avisábame que viña sen xantar dende Muros. A tarde transcorreu entre os sofás dos camaríns, os recunchos solitarios onde ensaiar e o escenario principal onde tería lugar a actuación. O García falábame do tempo indíxena e de Johnny Cash namentres comía coliflor e mazás e eu tentaba sen éxito ordenar os dedos sobre o mastro da guitarra; Lucía e María, AldaoLado, axustaban a ourivería da súa arte en escena e, canda Pedro Pastor, falamos do festival de Ortigueira e da imposibilidade de volver atrás no tempo, dos fillos... A irrupción do cálculo e a previsión na vida. Con Sheila Patricia e Wöyza souben da súa raíz arxentina e uruguaia. Esta última fixo lembranza do extinto Superfly de Lugo —un coñecido pub de música soul— e da categoría dos músicos lucenses, e Su Garrido axudábanos a memorizar as estrofas dunha das cancións... Anoiteceu ao outro lado do cristal e chegou a hora da Gala. Eladio Santos ensaiou algunhas pezas stone e cantaruxamos Wild Horses e Beast of Burden por facermos tempo e matar os nervios. Ensaiamos as cancións colectivas baixo a dirección amábel pero atenta de Uxía, coas que se pechou despois a Gala e saímos ao escenario.
A Uxía é unha artista singular, especialmente dotada para a arte do encontro, iso no que consiste a vida.
Saín ao palco. Falei da necesidade do humor e dun alcalde do Porriño, falei de Balseiro e da festa do ovo, falei de Pío Cabanillas e de Fraga... Púxenme serio e recitei coa guitarra o mellor que souben, cun público amábel que despois aplaudiu con gana as afortunadas intervencións do resto de compañeiras. Cando me tocou saír co García, opino con modestia que esnaquicei a miña parte da canción. Coido que estiven igualmente inspirado: tanto no meu desarranxo vogal e carencia de timbre coma en facer da guitarra acústica unha motoserra desafinada ou viceversa. Iso, en contraste coa mestría no fraseo e a actitude do García MC, un dos nosos grandes rapeiros, canda a propia Wöyza ou o Jevi. "Lois, o importante é saírmos fortes de corazón".
A Uxía é unha artista singular, especialmente dotada para a arte do encontro, iso no que consiste a vida. Propicia espazos comúns sempre cheos de xente interesante e sabe facelos interactuar con liberdade. Pechamos xuntas a gala con Paxaros que cantan, na memoria das vítimas da ditadura e tamén das madriñas de San Simón. Recollemos e despedímonos ás présas, prometendo vérmonos pronto. Saudamos toda a xente amiga que veu dende distintos lugares do país á Gala e despois saímos ao frío para rematar ceando no estupendo Ultramar.
Baixamos dende a praza de Curros Enríquez até o Mercado Municipal, un verdadeiro fervedoiro de xente, actividade, diálogo e intercambio. Calibramos o tamaño dos lagostinos sen decidírmonos e aínda entramos nunha libraría de vello.
A verdade, coma o paseo, require tempo. Non é casualidade que todo aquilo que ten que ver coa verdade palideza hoxe en contraste coas falsas promesas de redención das non-cousas: as redes sociais, os dispositivos tecnolóxicos, as falsas informacións... Nos tempos da post-verdade, Google Earth e da nube precisamos a verdade dos feitos: esa que acontece entre a terra que pisamos e o ceo sobre as nosas cabezas. A narración da experiencia do mundo, o canto, o encontro cos iguais... Algo que nos axude a preservar a memoria e seguir adiante.
