Opinión

Malas sementes

Nick Cave é un dos poetas malditos do rock. Nómade e individualista, autor de máis de duascentos temas, é un especialista consumado na canción de amor, a sombra e as nosas zonas máis escuras. Polo camiño, coñeceu o éxito, o exceso e a morte dun dos seus fillos, con só 15 anos. O seu último disco, Ghosteen, é un intento por liberarse da dor e unha sentida homenaxe.

UNHA VIDA excesiva non é o mesmo ca padecer 16 sobredoses. Pero parecer, paréceselle. Se lle preguntamos a alguén que é a dor e nos responde que é a morte do teu fillo de 15 anos, cego de LSD e caendo por un cantil abaixo, talvez deamos por boa a resposta. E se de todos os lugares que hai no mundo para vivir, xusto foches escoller a cidade escocesa de Brighton —onde vivía o poeta místico e ocultista Aleister Crowley—, é probábel que che caia a etiqueta de poeta maldito. Ao protagonista desta historia, fascínao o azul do ceo de Brighton, pero durante anos escribiu un diario do mal tempo: as formas oscilantes da treboada, o ceo cobreado no estrelampo, a chuvieira salvaxe, o temporal sen cesar. Todo perfectamente recollido en centos de follas manuscritas. Dixo: "Teño a impresión de que ao escribir sobre o tempo cheguei a controlalo. Pero non hai nada que poida controlar o meu carácter".
Non é unha mala tarxeta de presentación. Aínda que non sexa o mellor xeito de presentarse.

O protagonista deste historial de boutades non é outro ca Nick Cave —cantante, compositor, músico, novelista e escritor de guións—, nacido en Warracknabeal, en Australia (1957). Foi educado na relixión anglicana. E os libros rodeárono dende pequeno: súa nai era bibliotecaria e o pai, profesor de literatura. Instruíu o seu fillo, prematuramente rebelde, nos costumes dunha tribo do interior, a dos Aranda: os máis vellos ensinábanlles ás crianzas aborixes contos, historias e cancións que lles falaban da vida e da morte, do lugar máis seguro para cruzar o río, de onde se agochaba o dingo, o xeito de evitar as outras tribos. O camiño máis curto para chegar ao mar. Talvez por atallar, axiña o expulsarían da escola.

No ano 73 coñeceu aos membros da que, no 77, sería a súa primeira banda, The Boys Next Door: Mick Harvey (guitarrista), Tracy Pew (baixista) e Phil Calvert (batería). Facían versións de Alice Cooper, Roxy Music, David Bowie ou Lou Reed, dándolle unha pátina de punk: berros, descontrol, distorsión a toda hostia e loucura. Tentou estudar arte, pero deixouno aos dous anos. No 76 viviu a repentina morte de seu pai. O poeta W. H. Auden, idolatrado por Cave, dixo que "a experiencia traumática non é ningún accidente, senón a chamada que o neno agardou pacientemente para que a súa vida se converta nun asunto serio". Publican no 79 o seu primeiro álbum, Door Door, unha merda, pero verdadeiramente prometedora. No centro da xuventude, a forza, a gana de derrubalo todo e unha boa actitude é tan importante como distinguir as teclas brancas das negras nun piano.

  Un pura sangue, un auténtico cabalo bíblico, paradoxos da vida, enganchado ao carallo da heroína

No ano 80 mudáronse a Londres, onde Cave coñeceu a miseria absoluta durante tres anos enteiros. Debía estar de ver: un adramán de metro noventa co pelo cheo de brillantina e glitter, no puto chasis. Un pura sangue, un auténtico cabalo bíblico, paradoxos da vida, enganchado ao carallo da heroína. E ao alcohol. E á súa musa, a compositora e poeta Anita Lane. Posteriormente trasládanse a Berlín por espazo de tres anos. Está fortemente imbuído polos Ramones e o primeiro Iggy Pop, o de Funhouse, que son horríbeis tocando pero posúen a maxia e a actitude necesaria. E entre performances salvaxes, con pelexas riba do escenario, tipos mexando onda o guitarrista para darlle cor ao riff, Cave irá encontrando o seu camiño. 

Elvis, e, sobre todo, Waits, Leonard Cohen, Nina Simone, Johnny Cash. A dor e a canción como remedio. Cave encontrará nas palabras a manta que botar enriba do home invísibel. Dylan, Neil Young, Van Morrison... A saudade é o campo de xogo para un escritor de cancións. Cave quedará fortemente marcado por Lorca, coa súa ‘Teoría e xogo do duende’: "Todo o que ten sons negros, ten duende... Poder misterioso que todos senten e que ningún filósofo explica". Deste xeito, a última época do grupo, antes da súa disolución no 83 e transformación en The Birthday Party, profunda no clasicismo e o conxunto gaña en escuridade, a través de letras que adquiren matices literarios, combinando as referencias da imaxinaría bíblica —pecado, vinganza, mala semente, malditismo— co surrealismo, a violencia ou a literatura americana contemporánea, entre outros. ‘Vivimos nunha caixa de merda’ non é o mellor exemplo disto, pero como letra resume a época do grupo. Bromas aparte, os elementos antes descritos van caracterizar a obra de Cave de aí en diante, facéndose constante a tristeza contida nas súas cancións de amor, das que hoxe é un mestre artesán.

Logo da súa disolución, forman The Bad Seeds, a banda máis estábel da carreira de Nick Cave. No 84 asinan un dos seus mellores discos ‘From her to eternity’, que inclúe versións de Elvis ou de Leonard Cohen. Este é un dos grandes referentes de Cave, que sempre se interesou pola progresión narrativa das cancións no directo. E Cohen, sen ser o ‘frontman’ ao uso, é protagonista dun episodio especialmente interesante para Cave: nun directo en Israel, rebéntalle o ácido no medio dunha canción e aí sucédese unha improvisación de trece minutos do cantautor canadiano, que clama, reza, axeónllase, chora e pide perdón, facendo variacións reiteradas dos versos da canción, coma un desesperado facedor de pregarias. Unha sorte de milagre espiritual en directo, que algunhas veces Cave é quen de poñer en escena. Cos Bad Seeds gravará 13 discos máis até a actualidade, onde foi afondando cada vez máis na súa faceta como escritor e o son foi acomodándose a esta mirada introspectiva, da man de virtuosos da música experimental e electrónica, nomeadamente Warren Ellis, o fiel escudeiro —atravesou tamén o deserto da heroína—, malia que xa non conten con dous dos seus puntais a día de hoxe: Blixa Bargeld e Mick Harvey.

Pero moito antes, colabora no cine con Wim Wenders, no 86 aparece Kicking against the pricks, onde se fixan outras das súas influenzas, con versións de John Lee Hooker, Cash, a Velvet Underground ou os espirituais do folk americano. E no 89, aparece a súa primeira novela, Cando o asno encontrou o anxo, a vida dunha pequena comunidade pechada no medio da selva, que cultiva a caña de azucre. No 90 múdase a Brasil e, coincidindo coa súa desintoxicación, no 91 coñece a paternidade. Anos máis tarde terá breves relacións con PJ Harvey —con ela grava Henry Lee, un dos fitos da súa obra para algunha xente— ou con Kilie Minogue, antes de coñecer a Susie Bick, a súa parella até a actualidade e coa que tivo mellizos xa vivindo en Brighton.

Un traballador incansábel e disciplinado, con horario de nove a cinco, e que alternaba a vida familiar cos ensaios, as gravacións, a obsesión da escrita e as xiras de concertos,

O documental sobre a súa vida, 20.000 días na terra, ilustraba moi ben a súa rutina na segunda década do novo século. Un traballador incansábel e disciplinado, con horario de nove a cinco, e que alternaba a vida familiar cos ensaios, as gravacións, a obsesión da escrita e as xiras de concertos, a revisión sistemática do seu arquivo persoal de pertenzas e recordos e unha visión profunda e transcendental da vida, afastada aparentemente das épocas máis turbias e perigosas. Aínda que chamaba poderosamente a atención a escena en que vía na televisión cos seus dous fillos de 12 anos El precio del poder, con Al Pacino metralleta en man defendéndose dos colombianos, tamén había fermosas baladas escuras. É probábel que a música de Cave non sempre enganche, porque os baixóns non son para todo o mundo e cada un xa ten os seus.

Pero a desgraza aconteceu en 2016. Un dos mellizos, Artur, de só 15 anos, logo de inxerir LSD por primeira vez, caeu por un cantil abaixo nas inmediacións de Brighton. Un documental rodado pouco despois do suceso, One more time with feeling, reflicte este momento e agora, o seu novo disco, Ghosteen, que parece exorcizar as desgrazas da vida do artista, especialmente este suceso. É discutíbel a produción musical de Cave, pero non parece admitir moita dúbida de que estamos diante dun artista que segue a estirpe de rockers que emprenderon un camiño difícil cheo de sombra, pero entregado ao que motas veces el mesmo definiu como a súa misión neste mundo: escribir.

A nosa alma e a razón de vivir teñen a súa raíz na memoria. Cave construíu a través da súa escrita, un mundo feito de cancións. O aniña nos nosos recordos máis prezados, os da infancia, os que definen as nosas vidas e que perseguimos unha e outra vez ata o final. Alí onde cambian as engrenaxes do corazón e velos é descubrir unha forma secreta de arte. Volver á aquela historia e facela mito. Cando un neno caeu polo verso de Auden. Para o seu fillo, Cave escribiu o seu verso máis triste e curto: "Era o noso neno, fermoso, feliz e amado".

Comentarios