Opinión

Lisboa ou Cardoso Pires

JOSÉ CARDOSO Pires finou tal día coma hoxe en 1998. Un ano antes fixera pública a que poderiamos clasificar como guía literaria de Lisboa, a lectura da súa cidade de adopción. Nacera en São João do Peso, no municipio de Vila do Rei, distrito de Castelo Branco. Á capital portuguesa trasladouse para estudar matemáticas, carreira que abandonou para enrolarse na mariña mercante da que foi expulso por indisciplina. Pouco despois dedicouse plenamente á escrita. Un breve espazo de tempo impartiu aulas de literatura portuguesa e brasileira no " King"s College de Londres".

Por que o traio hoxe aquí? Á marxe de cadrar a data co XX aniversario da súa morte, tráioo porque se trata dun dos mellores autores portugueses que puiden ler. Multixenérico, escribiu artigos, relatos breves, sátiras políticas, novelas e obras teatrais que, certamente, non envelleceron. E, desde logo, quen quixer ser viaxeiro e non turista non deberá acudir á cidade de Fernando Pessoa sen ter lido de vagar ou levar consigo a devandita guía: Lisboa. Livro de Bordo (hai unha boa tradución ao español de Xabier Rodríguez Baixeras editada por Anagrama, Lisboa, diario de a bordo) porque, se non lles parece hipérbole, direi que nos mostrará a alma dos lugares.

Coñecín persoalmente ao escritor, ao tempo que a Lobo Antunes, nas xornadas que a Deputación da Coruña organizaba arredor do premio Torrente Ballester. Xa padecera a primeira das isquemias cerebrais, polo tanto, foi despois de 1995. A segunda cerrou tras si a porta e apagou as luces. Porén, non recordo se tiña dificultades para falar. Sabía -sabíamos- que estaba mal e que talvez aquela sería a primeira e derradeira vez en velo. Derradeira tamén a súa novela De Profundis, Valsa Lenta, dada a coñecer en 1997. É unha viaxe -explicou- á memoria da non memoria, un relato autobiográfico do accidente vascular.

Unha das cousas que fan máis atractivas a súa obra é quizais a que o expulsou da mariña: o seu desexo de navegar sen rumbo fixo, coma un nauta disposto a descubrir un mundo novo en cada obra, lonxe de modas. Non é desleixo, senón todo o contrario. Fuxir de camiños trillados, facer camiño ao andar. Así, declara: «escrever é duro, é muito trabalho, mas o que se escreve sem esforço ninguém lerá com gosto».

A súa é unha escrita cinematográfica, imaxes sen adxectivos, semellante á fin que para si soñou: «A última vista da cidade será umha cortina de gaivotas enfurecidas a levantarem-se entre mim e o Tejo (...) não quero outra coisa: barcos que chegam, barcos que partem, gente de entrar e sair a servir-se ao balcão e eu sentado em cima do Tejo».

Comentarios