O que xa nos pasa menos, e inda así pasa dabondo, é esa insistencia satisfeita na zocada, ese falar de oídas adornándoo de "como vostedes xa saberán" ou "como ninguén ignora deste asunto…". "Dixen distopía e citei a Orwell", debeu de pensar o expresidente cheo de razón.
Se xa dá traballo ser medio convincente cando expoñemos un tema que dominamos, acadar o mesmo resultado falando sen saber ten un mérito extraordinario. Os políticos adoitan explorar a función persuasoria desta bela arte tan incomprendida. A súa teima pola continua relevancia e o control da situación lévaos a esa necesidade. Economizan o monástico "eu, do que non sei, prefiro calar" ou un escolar "eses asuntos lévaos a miña muller" para situacións inconfortables, tipo visita a sede xudicial.
Polo demais, para falar sen saber non son precisas grandes dotes: abonda cunha cara durísima, que non dea reparo botar a lingua a pacer, unha certa habilidade teatral para adornar o conto de naturalidade, e logo xa unha imaxinación ou memoria felices, segundo o intérprete. Eu xuraría ter visto en Londres un libro sobre as técnicas de falar sen saber, inspirada nos manuais dos espías británicos, outro grupo profesional que atopa moi útil este coñecemento. Desgrazadamente non o teño e non me acorda se porque non tiña os cartos ou xa me pensaba instruído dabondo.
Xa o fixo antes Borges, cando citaba libros que non existían e para darlle un viso de credibilidade coaba nas bibliotecas as fichas destas referencias inexistentes.
A certeza que tanto adornou aos libros e que tanto envexou o cine xa está agradablemente superada: unha das infinitas vitorias da sociedade de consumo foi a creación do clixé. 1984 é un clixé, e o mesmo lle serve a un adolescente ao que non lle deixan saír berrar "Intolerable! Isto é orwelliano!", como para advertir de non se sabe moi ben que a un señor que aspira a gobernar España. Un non precisa ter lido a novela para saber remotamente de que vai.
Así a todo hai un xénero, pouco explotado comercialmente, que viría moi ben para os sensaberfalantes en prácticas. E rexeito dicir falabarato, ou charlatán, porque á diferencia deles existe quen bota a lingua a pacer non pola notoriedade, polo ego ou para vender algo, senón como xogo. A intención non é enganar ao interlocutor, senón divertirse con el, respéctao na súa intelixencia e credulidade, e como calquera xogo un pode perder se o collen nunha invención excesiva, pois sempre hai alguén moi cerca que sabe máis ca ti. Falar sen saber consiste en bordar inventadas, cousas inocuas que non son reais pero ben poderían selo e tampouco cambiaría o sentido no que o mundo xira.
O xénero do que falo son os resumos e opinións de obras famosas que sempre adornan unha conversa vernizada de cultura: Por que debe vostede falar en contra do cine de M. Night Shyamalan, Razóns polas que A vida é bela de Begnini é horrible e nada bonita, Os 1.001 segredos de Kubrick ou Como levar a contraria ao discurso tradicional sobre a Lolita de Nabokov. Si, isto xa ha de existir, mesmo como artigos da Wikipedia. Pero a gracia da inventada estaría en que nada terían que ver os supostos resumos ca realidade, co cal o inocente e seica necesitado lector repetirá, cheo de razón e apelando á audiencia, as marcianadas que lle meteron.
Si, isto xa o fixo antes Borges, cando citaba libros que non existían e para darlle un viso de credibilidade coaba nas bibliotecas as fichas destas referencias inexistentes. E cando alguén ía consultalas, o volume aparecía como en préstamo ou estraviado. A idea de Borges estaba máis depurada porque o falabarato de corazón confía demasiado na súa capacidade enganadora, ademais de tanto terlle non ler un resumo como o tal libro. O que peor toleran adoita ser o spoiler, que lles conten o final dunha historia.
É certo que algún conto adquire unha dimensión diferente no seu xiro final, como A esmorga, Psicosis ou Son lenda –e iso que a película acaba diferente que o libro!– e que outros spoilers están tan asumidos que nin se consideran tal: en Star Wars, outro clixé, todos saben quen é o pai de Luke antes de ver a película. A min que me conten que Emma Bovary –era ela?– morre collida polo tren éme igual, é como se me din que para o venres que vén vou comer macarróns: van pasar un millón de cousas alucinantes entrementres. É moito mellor estar confuso que tratar de entendelo todo.
