Opinión

Del Riego, como Spiderman

Tivo que ser amor, debeu ser amor, que a señora collese o coche para ir ver a orquestra. Seu home, coitado, xa pola idade non lle deixan conducir; ela terá o carné como quen ten unha etiqueta de Anís del Mono.
Spiderman. EP

Así a todo agarrou volante e veña ao torreiro da festa. Algúns vellos miran o escenario sen baixar do coche, como se fose un autocine americano. Pero nunca están certa dabondo. Seica hai unhas cintas indicando que dun punto a esta parte só se pode entrar a pé. Pero apártanas co bastón, que aos vellos ninguén lles di nunca nada, total o coche é pequeno e non molesta apenas, e sentados e ao quente criticamos o show. Entón pasa algo. Un mareo, un despiste, un nonseiqué: e o cochiño dispárase e vai contra o público. Unha vaqueirada, vamos. No primeiro instante un dramático pensaría nos yihadistas inimigos da diversión, máis habendo orquestras como Israel e Jerusalén, pero non. Só uns vellos nun Smart.

Saber retirarse a tempo dásenos marabillosamente cando llo aplicamos aos demais. O conto é facelo con un mesmo. Paco del Riego sabía de moitas cousas, e era destemido para aprendelas novas, pero conducir non sabía. Polo menos a mediados dos anos 60, cando el e mais Xosé Manuel Beiras collen un taxi para ir a Madrid a unha reunión da clandestinidade. Nunha destas que paran comer vaille mal ao chófer e claro, teñen que continuar a viaxe como sexa. Só Beiras ten carné, pero a mesma práctica que a señora do Smart. Van tan amodiño, nunha das escasas ocasións nas que un político galego non lle pisa, que acaban chegando cando todo rematara. 

Cóntao Malores Villanueva en Francisco Fernández del Riego, un loitador pola idea de Galicia (Galaxia), un pequeno milagre que xa vai pola terceira fornada. Sae o protagonista do Días das Letras 2023 de noviño, vestido de branco ao xeito Roland Garros. Sempre en prol de lembrar que os vellos, especialmente os que o forson durante unha chea de anos, tamén foron novos. Quen lle dera ese acerto estético á campaña institucional. No enorme cartel de A festa de toda a nosa cultura chántalle unha foto cas gafas grosas no que semella o Honeker da Lourenzá e un cuño por riba (17 de maio, 60º aniversario) que parece todo dunha ficha policial. Unha broma. No fondo da composición (un pouco básico todo: pon aquí unha portada da Grial, mételle o retrato dos fundadores de Galaxia, un solpor random como de anuncio de cervexa mediterránea, a palabra agarimo, que está no top de palabras bonitas del gaiego. Xa saben vostedes que hai palabras más bonitas que as outras porque son moi gaiegas

Segundo esa lóxica, o siñificado metafísico da saudade non ha de ser gran cousa. Ese artigo de Ramón Piñeiro no exemplar inaugural da Grial deu para que un señor retrucase que "en Galicia, algún pedantón traduce la filosofía alemana a ritmo de gaita". Era 1951 e estaba todo por facer. E moito fíxoo Del Riego, que como Donato nas conmemoracións do Deportivo ou Lolita cando cambalea o presuposto no Sálvame, sempre estaba dispoñible. Que había que recibir a un vello galeguista que viña da Arxentina? Aí temos a Don Paco a pé de peirao. Ah, que Castelao está para morrer en Buenos Aires e hai que enviarlle terra galega para que lla boten enriba? Pois xa vemos a Paco cunha pá a rabuñar na praia de Canido. Temos unha chea de manuscritos a mecanografar en Galaxia? Agárrame a Olivetti e mais o cubata, que nunha sentada paso a limpo este armatoste de Otero. E de paso e para axilizar, quítolle acentos circunflexos, guións e invento sen querer a ortografía moderna do galego.

Malores Villanueva tivo a sorte de coñecer a Del Riego. Di que malia ser un home que vivía entre libros era simpático e festeiro, e tamén maniático e escrupuloso. Cando se enfadaba botaba demos pola boca, "mastodonte, mameluco, jenízaro!" como se fose o Capitán Haddock, e axiña calmaba. É un tempero admirable para alguén brillante, que con vintepoucos xa era profesor univeresario, pero que a guerra desfaille a vida. Púrgano por galeguista, pasa fame. Até pasados os 50 non saberá o que é ter unha nómina. Non será un heroe épico, non diría nada memorable diante do pelotón de execución. Non o celebramos lendo algo seu porque aquí lemos para desfrutar, e el ben sabía que escribía por patriotismo e porque era o que tocaba. E que nin falta lle facía. Estaba en todas partes, facéndoo todo. Un superheroe de xornada completa un Spiderman, non como Batman que se pon o traxe. Paseando pola area de Praia América, botando un cigarro, bebendo un cubata. Detense un momento. Nos seus lentes de sol refléxase o solpor. Ogallá que, un pouco, tamén nós.

Comentarios