Opinión

Ourense, a provincia de Schrödinger

Ser ou non ser ourensán. Non hai dúbida hamletiana posible porque pode ser e non ser ourensán ao mesmo tempo

Yosi. AEP

O LUNS XANTEI cun editor catalán. El vive nun piso máis grande e céntrico que o meu, nunha cidade arrimada ao mar. Leu Ulises en inglés dúas veces e toma cócteles como aperitivo no Speakeasy do Eixample. Nunca me publicou nada nin temo que o faga, pero quixen impresionalo por se acaso.
—Estos días ando con Proust en francés —soltei. É falso, claro.
—Se disfruta más en su idioma original. Recuerdo con cariño aquel verano en L'Empordà el que lo descubrí.

Como o meu comentario sobre Proust lle pasara por diante como un autobús sen parada fixa, busquei outro foguete dialéctico. Joseph Göebels, o experto fascinar que argallou o éxito propagandístico nazi, defendía que hai que contar unha mentira tan incrible que soamente poida ser certa. Volvín atacar:
—Tengo amigos en Ourense.
Abriu os ollos como para botar un colirio.
—No te creo.
Como me amarga facerme fotos, non puiden probarllo. Ter amigos en Ourense é exótico e sofisticado.

O xoves pola tarde o ceo botouse a chover sen ganas porque facía frío. Falei con Adolfo Domínguez, que se protexe do Mundo, de Demo e da Carne cunha cellas como mostachos. Sorrí pouco dende detrás do seu perfil pardo e delgado que envolve nos abrigos de cartuxo que deseña. Ten un falar místico, pausado, sabio. Mesmo conseguiu entender a Shakespeare, a quen leu con atención e desmesura.

—Mire, Adolfo, hai tempo que me pregunto pola mentalidade de Shakespeare. Non comprendo por que un escritor que se fixera rico e triunfara na metrópole, como era Londres, decide comprar as tres casas máis cobizadas da súa aldea e retirarse.
—Polo ruído. Cansara do ruído. A mín tamén me pasou. Vivo a dez quilómetros de Ourense. Os xabaríns e a aguia veñen visitarme. É marabilloso.

A miña teoría é que todos os ourensáns viven en Ourense e, asemade, noutro sitio: sexa Cambre, Marsella ou Kuala Lumpur. Para comprobala recorrín á Física, que me asegurou Adolfo Domínguez que "explica todo". O modisto sabe de Física Cuántica, como todos os ourensáns.
O escritor Manuel de Lorenzo tamén. Consulteille:
—Oes, Manu, os ourensáns estades en dous lugares ao tempo?
—Claro, Jaure, somos unha provincia Schröringer.

O apelido sooume a marca de ascensores, pero pensei en que se refería a ese paradoxo dun gato metido nunha caixa cun veleno que non sabemos se está vivo ou morto ata que a abrimos.

O editor barcelonés co que xantei sentiuse desafiado cando lle presumín de ter amigos ourensáns

Manuel naceu en Ourense, polo que consigue ser licenciado en Dereito, colaborar en prensa, producir licor café, ser xeneroso cos amigos, ter un restaurante, participar como guitarrista en Beast Live Under Your Seat, dirixir programas de televisión, escribir guións, coidar de Julia, e editar e escribir libros. Pero non é que faga unha cousa e despois outra, senón que executa todas de xeito simultáneo.

Nunca entendín o chiste que teñen Los Suaves, nin a súa música sucedánea do rock madrileño. Intento conseguir o teléfono de Yosi, o seu líder e cantante. Padece unha longa doenza: a soedade. O meu contacto descúlpase cando lle pido o número: "Lo siento. Imposible. Tiene prohibido que se lo dé a nadie". Ese rexeitamento condúceme a preguntarme pola existencia de Yosi, ourensán como é.

O cantante foi policía nacional, polo que ten pegado no instinto o valor da discrección. Un curmán do meu amigo editor estivo na mesma comisaría de Barcelona que el.
—Eran los años 70, en pleno franquismo. Yosi se hace rockero. Rockero! En ese tiempo en que los policías tenían que ir con el pelo corto, Se deja melena y barba, y empieza a vestirse con camisas de leñador y cazadoras de cuero.

Yosi deixou o uniforme e a fidelidade ao corpo policial cando triunfou coa banda. O respecto polo seu propio corpo xa o perdera cando era inspector.
Anos máis tarde, nos anos 90, os seus excompañeiros da policía valoraron fichalo como confidente para obter información sobre os rapaces indepedentistas que se citaban nos seus concertos.
—Gústalle ler poesía e ten un carácter ingobernable —argumentou un mando para desbotar radicalmente a proposta.

Yosi, que cumpre 71 o vindeiro mércores, adoita facer o salto do anxo dende o escenario. Tamén adoitan aparecer brazos de auga para recollelo.
Hai dous anos, actuando unha noite no Música en Grande en Santander non fixo de cravadista, pero caeu por un lateral do escenario. Contoullo á revista La Heavy.
—Era el final del concierto. Me encendí un cigarro, tomé un trago y dije: "Adiós, espero veros pronto y gracias por..." y, de repente, la negrura. Había un agujero y me caí.
Caer nun burato negro é unha proba cuántica de que a ourensanía pasa pola válvula aórtica. O líder de Los Suaves leva dous anos de baixa ao coidado dun irmán médico.
—Me rompí la cabeza en dos partes y fui hospitalizado en estado gravísimo. Incluso se temió por mi vida.

Fascíname a xente que expresa sentimentos en terceira persoa, que dá por suposto que "se temió" pola súa vida. Aínda que fai ben en explicarse de modo alleo. Yosi non temeu pola súa vida porque botou uns días combinando a vida e a morte no cóctel perigosísimo do coma; axitado, pero non revolto.

Yosi quéixase de que os compañeiros de banda non se preocupan pola súa saúde. Descoñezo o motivo. Especula un amigo con que se debe a que fixo seu o gato que simboliza o grupo.

Os outros integrantes de Los Suaves contan unha versión inquietante. Aseguran que chaman ao cantante agora que está fóra de tempada, pero que non contesta.

Imaxino o cantante de Los Suaves sentado coa melena canosa e riza de ovella sen esquilar, sentado no sofá coa cazadora da máscara felina nas costas, as pernas abertas e os brazos apoiados nas coxas; escoitando:
—Soy Yosi, deje su mensaje después de oír la señal.
 E, a seguir, rosmándolle ao teléfono:
—Chamade, chamade; que vos vai coller Rita La Cantaora.

Aos tres días devolven a chamada dende o seu teléfono, pero non é Yosi, senón unha voz austral, cun acento porteño, distinto a este ao que estamos atados de por vida os galegos. Sospeito que Yosi é Schrödinger.

O editor barcelonés co que xantei sentiuse desafiado cando lle presumín de ter amigos ourensáns e lanzou sobre a mesa a carta de que el coñeceu a Carlos Casares nunha feira do libro da cidade italiana de Boloña hai vinte e pico anos. Estaba convidado a unha cea con editores galegos. Algúns poderían ser ourensáns por pura estatística, pero non se atreveu a afirmalo. A tradición daquela era que a cea de editores fose un convite da Xunta.
—Al llegar el momento de pagar, el representante del Gobierno gallego sacó una tarjeta de crédito. Casares le hizo ver que los italianos consideraban una vulgaridad abonar una cena con un plástico, que lo elegante era hacerlo con billetes.

Daquela aínda existía a lira. Unha cea dunha vintena de comensais como era podería representar centos de milleiros de lira.
—Y el funcionario metió la mano en un doble fondo de su chaqueta y empezó a sacar fajos y fajos de billetes como si acabase de hacer un butrón en el banco Monte dei Paschi.
—Otro de Ourense —confirmei.

Comentarios