DURANTE OS últimos seis meses, fun opositor. Para estes estraños personaxes todo xira arredor dun exame —en realidade, varios— que dá acceso ao dantesco paraíso da función pública. Todo se pode ler en chave duns temas que non existen, xa que versión oficial non teñen. Eu, por exemplo, para pechar o tema número 26, sobre O texto narrativo tiven que reflexionar sobre que é en realidade a ficción. Existe a propiedade fictiva-narrativa? Hai algunha marca lingüística ou pragmática que diferencie a narración de feitos imaxinarios e o relato dos eventos consuetudinarios que acontecen na rúa?
Eu cheguei á conclusión de que non, aínda que estou disposto a recoñecer o meu erro. Penso que o máis operativo é recorrer ao etéreo pacto ficcional entre escritor e lector —aínda que sexa un chisco tautolóxico dicir que sabemos que algo é invención porque o é— ou á teoría dos mundos posíbeis, formulada polo profesor Tomás Albaladejo.
Vén toda esta reflexión a conto dun delicioso conto longo —aquí estamos ante outro tema con espiñas, a definición dos xéneros segundo a súa lonxitude— publicado por Acantilado, La muerte de Napoleón. Nel o autor, o francés Simon Leys, xoga co recurso de construír unha historia alternativa a través da novela.
A proposta é sinxela. Estamos en 1821 e Napoleón atópase deportado na illa de Santa Helena. Por toda Europa corre unha nova: o Emperador morreu no seu desterro. Pero, en realidade, iso non ocorreu. O sempre enxeñoso corso logrou evadirse e o morto é un impostor que deixou no seu lugar. E, como non, o seu obxectivo é regresar a Francia. Pero xa non son os Cen Días.
Cando fuxiu da Illa de Elba todos agardaban atoparse con el, agora todos o dan por morto.
Con este punto de partida os motivos históricos rematan por mesturarse co tema do dobre, tan produtivo na novela occidental —pénsese no William Wilson, de Poe—. Os mariñeiros que levan a un tal Eugène Lenormand a Francia alcúmano Napoleón para burlarse del sen poder decatarse de que están ante o Emperador. Chegado a Waterloo dá un paseo polo campo de batalla da man dun veterano a quen os seus veciños teñen por un impostor. E os intres de maior comicidade e tensión chegan cando Lenormand atopa ao grupo de bonapartistas que segue pensando na Restauración: xentes grotescas, deformadas ata polo seu nome, pero cun fondo de nobreza e fidelidade que chega ao lector. Non imos desvelar o desenlace da historia... mellor que pescuden vostedes mesmos, na praia ou onde toque.
Vivimos en tempos de conspiración ou conspiranoia, o que Bauman chamaba unha época líquida. Un político calquera pode saír promocionando o leite cru —saúdos de Pasteur—, un futbolista cuestionando a chegada á Lúa —ola, Buzz Aldrin— e un xogador de baloncesto afirmando que a terra é chá. Chegados a este punto, se temos que elixir versións alternativas da nosa historia ou calquera outra materia, mellor facelo a través das obras de arte.
O pasamento de Napoleón sempre estivo envolto en tebras e podémolo considerar a proto-conspiración. Despois veu o de Hitler —hai quen xura que escapou dos rusos—. Pero todo isto non deixa de ser ficción, ese paraíso alternativo no que se agocha todo aquilo que non puido ser, os mundos posíbeis que nos axudan a afastarnos dunha realidade coa que non sempre é sinxelo convivir.
