O SAXOFONISTA alto Charlie Parker (Kansas City, 1920) foi o impulso creativo individual máis importante do que se deu en chamar como bebop e bop. Preguntáronlle nunha ocasión ao escritor e activista negro Langston Hughes que significaba o bebop e respondeu: "É a porra dun policía sobre o cráneo dun negro". Mais outras voces afirman que vén do scat singing, a emisión de sílabas sen sentido aparente ao cantar.
Parker ou Bird —como foi bautizado no ambiente porque quixo recoller unha galiña atropelada para cociñala na casa—, representaba sen pretendelo a reencarnación do último romántico, producindo as improvisacións máis asombrosas que se viran nunca no jazz. Artista dunha avasaladora técnica, un velocísimo lector de música e un xenio compositor malia carecer de formación académica ningunha, levaba ao tempo un estilo de vida disoluto propio do hipster.
Era fillo único e idolatrado por súa nai. Comezou a tocar o saxo alto aos once anos e tamén tocou o barítono dos anos despois na banda do instituto, pero abandonou os estudos aos catorce e comezou a buscar traballo como músico en Kansas City, onde chamou a atención de Lester Young, Buster Smith e Herschel Evans, entre outros, nos clubes e bares da cidade.
Despois de sufrir as mofas da vella comunidade do jazz, Parker traballou de forma estábel cunha serie de directores, Buster Smith incluído, e puíu a súa técnica. Antes de que acabara a década, tamén se fixo adicto á heroína.
A comezos dos anos 40 uniuse á banda de Jay McShann, un grupo modelado á imaxe e semellanza de Count Basie, para quen Parker xa traballara brevemente en 1938, antes de pasar un ano pola súa conta en New York e Chicago. Malia a súa conduta pouco fiábel e obstinada na xiringa, Parker converteuse nunha das estrelas desta banda viaxeira. No 1941 gravou os seus primeiros discos con McShann, interpretando un solo en Hootie’s Blues que puxo en estado de alerta os entendidos de Estados Unidos sobre o seu potencial.
Nunca tocaba demasiado nin se estendía moito, sempre deixaba a xente con gana de volver e escoitalo máis
Por aquel entón abandonou a banda de McShannon en 1942 para establecerse en New York, onde traballou con numerosas formacións, entre elas as de Noble Sissle e Earl Hines —onde tocou co seu novo amigo Dizzy Gillespie durante algúns meses— e tamén tomou parte nas jam sessions que se celebraban na zona norte da cidade en clubes emblemáticos como o Monroe’s ou o Minton’s. Nunca tocaba demasiado nin se estendía moito, sempre deixaba a xente con gana de volver e escoitalo máis. Non se movía practicamente nada, pero o suor viña das ideas que el expresaba tocando, unha clase diferente de enerxía. Sempre escoitaba na casa a Lester Young, pero sempre negou a súa influencia.
En 1944 uniuse á banda de Billy Eckstine, pero un ano máis tarde tanto Gillespie como el dirixían bandas na 52nd Street; en ocasións xuntos, outras veces por separado. En Gillespie encontrou case unha alma xemelga no musical. "Eramos como o pan e a manteiga, todo o que eu escribía el tocábao e ao revés", afirmou seu amigo nalgunha ocasión. Parker realizou a súa primeira gravación como director en novembro do 45, nunha sesión para Savoy Records que incluíu futuros clásicos como Billies’s Bounce, Now’s The Time e Ko-Ko.
No período 1946-1947, na Costa Oeste, fixo unha serie de gravacións de temas clásicos para o selo Dial, pero tamén sufriu un colapso que o mantivo ingresado no Camarillo State Hospital durante seis meses. Antes, incendiara a habitación do hotel. No 1947 regresou a New York e dirixiu un quinteto composto por Max Roach, Duke Jordan e Tommy Potter, transmitindo as súas actuacións habitualmente a través da radio dende o Royal Roost cunha sucesión de trompetistas, entre eles Miles Davis ou Kenny Dorham. Os dous afirmaron que precisaban ensaiar moito durante varias horas para poder tocar con el.
No 1949 marchou de xira por Europa e tocou en Escandinavia e no Festival de Jazz de París daquel ano, onde coñeceu a Sidney Bechet. A acollida foi espectacular. As innovacións e o estilo de Parker xa se converteran nunha referencia para os músicos máis novos; o seu estilo de tocar o saxofón influíu non só os intérpretes deste instrumento, senón todos os da súa xeración. Parker combinou o cerebral e o intuitivo dun xeito que practicamente ningún outro puido igualar.
Nos anos 50 tentou realizar xiras e gravacións de forma habitual cunha sección de cordas, pero moitos dos arranxos escollidos eran absolutamente previsíbeis. Aquilo non lle agradaba moito, pero lle permitiu vivir algo mellor. O seu estilo de vida caótico e indisciplinado era con frecuencia a causa dos seus problemas musicais. A pulsión autodestrutiva e caótica convivía coa súa natureza sensíbel e intelixente. Chegou a confesar que estaba canso de que todos quixesen tocar coma el e planeaba avanzar na exploración de novos terreos musicais que o fixeron frecuentar a Edgar Varèse, posteriormente un dos precursores da electrónica.
Os seus mananciais creativos sufriron cada vez máis os efectos da desorde
Ao tempo que avanzaba a década, Parker sufriu tamén varios fracasos matrimoniais (Doris, Geraldine e Chan), traxedias familiares —morreu unha das súas fillas— e varios arrestos por consumo de drogas. Chan, súa última muller foi o máis sólido apoio para Parker.
Ansiaba unha vida normal que nunca puido ter polos problemas coas drogas. Probabelmente estes feitos acelerasen o seu fin. Os seus mananciais creativos sufriron cada vez máis os efectos da desorde. Nos últimos tempos desenvolveu un crecente interese pola pintura e acumulou varios cadros que se perderon logo dun roubo a man de ionquis. Un dos poucos cadros que se conserva é o da súa filla morta prematuramente. Finalmente, morreu por complicacións hepáticas en marzo de 1955 no piso dunha amiga, a baronesa Nica de Koenigswater.
Machuca as pílulas nun pratiño e o mínimo de auga até ter o puré. Fino, fino... Pero non abondo como para eliminar todas as impurezas. Que culpa tivo el de non ter diñeiro abondo para o tratamento de súa filla? Ela morreu. A tristeza pasará a duras penas pola agulla. Agora vén o duro, Bird: achegarás a xiringa de 5 cc e mollarás unha boa bola de algodón e introducirala até o fondo. Verter o puré e finalmente o émbolo. O rei da improvisación. Quince horas diarias de ensaio durante anos. Premes o émbolo loitando contra a resistencia do algodón e o pastiche. Velaí está a melodía. Gota a gota, mansa na culler. A tristeza é diamantina. A Última Gota.
Houbo un tempo no que algúns poetas recibían o bautismo no jazz de Parker lendo, ao tempo que escoitaban os seus discos, o conto de Cortázar, El Perseguidor, baseado no saxofonista. Nel, suspéndese a sucesión ordenada do tempo coma nunha improvisación. Do mesmo xeito, cómpre ler os primeiros versos do Ouveo de Ginsberg, escritos anos despois e traducidos marabillosamente ao galego por Daniel Salgado (Edicións Positivas): "Vin as mellores mentes da miña xeración/ destruídas pola tolemia/ famentas histéricas espidas/ arrastrándose polas rúas dos negros ao amencer/ en busca dunha colérica picada/ hipsters con cabezas de anxo/ ardendo pola antiga conexión celestial co estrelado dínamo da maquinaria nocturna/ flotando sobre as cimas das cidades contemplando jazz/ que espiron os seus cerebros ante o ceo".
