Opinión

Unha fenda de resistencia

A maridaxe da poesía de Baldo Ramos e a fotografía de Nachok pon nas nosas mans un deses libros que transmiten a emoción do amor polo ben feito, polo coidado por un produto no que a memoria das nosas aldeas aguantará mentres a nosa mirada se pouse nelas.
Baldo

Pasamos as páxinas de As aldeas da memoria dende o estremecemento ante o que se nos conta nel mediante un conxunto de fotografías e de poemas que nos colocan fronte a un afouto diálogo entre imaxe e palabra, unha conversa que, entre o fotógrafo Nachok e o poeta Baldo Ramos, ten a aldea como motivo, e aínda máis, como drama ante o que acontece no noso rural co seu progresivo abandono e desleixo de todo ese substrato do que somos e co que o mundo actual, tan presuntuosamente moderno, non semella levarse moi ben.

O primeiro que chama a atención é o coidado que se puxo na súa edición, a cargo da Deputación de Lugo, Un libro sinxelo, cun fermoso deseño que mima moito o seu contido e no que as emocións que latexan entre os versos de Baldo Ramos teñen o seu extracto visual nas fotografías de Nachok. E é, precisamente ese contexto tan atinado, no que se resume tan ben o que acontece no noso rural, no que na súa pureza, no seu imaxinario mítico, condénsase toda unha poética que é a que acuden os dous creadores para xerar esa fenda de resistencia, a físgoa pola que ollar cara o que estamos destruíndo cos nosos actos que, nun primeiro chanzo, movéronse na súa destrución física, sendo o paso seguinte o desa memoria que se perde agochada neses recintos cos que todos, dun ou doutro xeito, temos algún elo de unión e ao que lle damos as costas, en boa medida, pola inercia do noso tempo que sublima as vilas e os seus servizos por enriba das bondades da vida no medio rural.

A proposta desta ollada contemporánea enriquece esa mirada do lector a través do equilibrio entre o visual e o textual, acadando un fondo lirismo que, como apunta o poeta, "escribimos contra o tempo e a intemperie", ao tempo que Nachok presenta as súas fotografías cunha mestura de motivos do exterior con outros do interior das vivendas, dunha natureza chea de fermosura, de néboas engaiolantes que semellan borrar do seu contexto esa aldea; e cunha serie de obxectos da vida cotiá no rural que non se poden desligar dun fondo significado. Chaves que abren as portas da nosa memoria, reloxos que xa non miden o tempo ou parafusos con ferruxe. Un tempo que comeza a pechalo todo, a facer do seu contido algo que nos leva a un pasado que non respectamos como se merece e que permitiu esa decadencia de diferentes contornas ás que quizais, só en momentos extremos, como os que padecemos nos últimos anos cos efectos da pandemia, sexa o momento de comezar a poñer en valor.

Este tipo de traballos móvense precisamente nesa dirección, na de facer do pequeno xesto que se agocha nun verso un belisco na nosa conciencia e unha emoción na alma. É difícil non sentir algo diso cando les: "A ausencia é unha ruína aínda en pé" ou "Non hai épica nesa derrota/ anestesiada pola morfina do futuro". Palabras que resoan tempo despois da súa lectura polo desfiladeiro da nosa conciencia, en base á consumación do desastre, do drama dunha perda presente que, como unha sorte de pantasma, percorre o noso territorio. Son esas néboas que presenta o fotógrafo o ámbito da súa disolución, o territorio que fumega despois da batalla e que só dende a palabra pode servir para mitigar a dor, ou quizais xa nin iso, pero o que si é quen de facer é converterse nun habitáculo dende o que observar a esperanza, unha esperanza que asoma no último dos poemas do libro, aínda que semella máis como unha intención que como unha posible realidade.

Así "deshabitados pola memoria", escribe Baldo Ramos, percorremos este libro notarial ao mesmo tempo que emocional. Ruínas nas paredes, fotos borrosas dos seus moradores, un tempo que esmorece nun silencio do que todos somos cómplices, pero ao que ambos, poeta e fotógrafo, se asoman dende unha fonda dignidade ou, como apunta Caxigueiro no prólogo: "Hai obras de arte que perduran no tempo; en xeral son froito da honestidade e o talento". Así é.

Comentarios