Opinión

Filosofía da canción moderna

Tiñamos dúbidas de que Bob Dylan publicase ningún libro máis dende a aparición do Volume I de Chronicles (2004), onde o Premio Nobel de Literatura traza con ambigüidade e intencionalidade críptica unha sorte de memorias non lineais.
Bob Dylan

Son episodios ateigados de anécdotas, reflexións filosóficas e literarias e situacións de todo tipo, rodeado dalgúns dos protagonistas absolutos da cultura do século XX.

Logo de 17 anos e un milleiro de concertos despois, aparece o agardado La filosofía de la canción moderna (Anagrama), nunha coidada edición a toda cor que non aforra en fotografías de cantantes, filmes, actrices, actores, discos e imaxes. Todas elas configuran unha sorte de universo particular do songwriter máis importante dos últimos cen anos.

No volume, Dylan conságrase en varios niveis: o impenitente contador de historias, o fabulador imaxinativo e camaleónico que pon a súa inventiva ao servizo das cancións ou o espectador privilexiado da realidade e fino teórico do canon da canción moderna. Chaman a atención tanto a súa profundidade na análise dos motivos, como unha escrita irónica que desconcerta na despreocupación libre polo rigor de estilo, introducindo pasaxes que laceran pola súa lucidez.

Ao longo do estudo de sesenta e seis cancións —inclúese jazz, blues, folk, country, hillbilly, soul e as súas diferentes variacións—, Bob Dylan fai un exercicio metamórfico onde percorre os motivos argumentais recorrentes da canción, tal e como el a concibe: amores imposíbeis, abandonos, desexo, bebida, inferno, sexo, tristeza, relixión, estrada, soidade, viaxes, sedución, violencia, perdición, política, foraxidos, morte, redención, parvos, drogas, guerra, pasado, fe, reencarnación, patria, falsidade, diñeiro, noite... Os grandes clásicos da literatura universal.

Dunha banda, mergúllase na canción en si e escribe dende cada un deses lugares; por exemplo, falando de Take me from this garden of Evil (Lévame deste xardín do demo), de Jimmy Wages, di: "Queres arredarte deste viciado cu do mundo, o máis lonxe posíbel desta ignominia. Queres conducir un carro por entre os piares de luz, tes fe, es intrépido, nada che asusta, termas firme e estás farto de que che fodan...". Doutra, Dylan profunda na intrahistoria de cada unha das gravacións e aí están a meirande parte de achados desta obra que o confirman, non só como un xenio, senón como unha auténtica enciclopedia musical. Agasállasenos coa historia, por exemplo, do xastre ucraíno Nuta Kotlyarenko que acabará sendo Nuddy. Este personaxe comeza traballando a lencería artística para coristas e rematará engalanando os grandes do country con traxes de luces, de Porter Wagoner a Elvis, de Webb Pierce a Gram Parsons, pasando por dous papas.

Hai lugar para as curiosidades de todo tipo, incluída unha selección de vinte cancións onde os seus intérpretes choran ao cantalas; Dylan búrlase tamén dos que presumen de latinorios técnicos, ligaduras ascendentes ou a alternancia entre polirritmos húngaros e latinos e quen lea poñerase firme ao escoitalo razoar sobre as estadas musicais que terman das cancións. Trátase dun libro que transpira erudición musical, saber literario e cinematográfico pero, sobre todo, o coñecemento do oficio de facer cancións nun sentido profundo, a través dunha vida enteira entregada á música e en constante movemento. O libro pode contrarrestar —cousa que calquera pode comprobar escoitando os episodios monumentais de Theme Time Radio Hour, o seu espazo radiofónico— a fama de xenio inaccesíbel que el mesmo promove na meirande parte das súas comparecencias públicas ou actuacións.

Chaman a atención moitas cousas, como quedou dito, pero talvez dúas sobresaen neste libro por motivos distintos: Dylan agasállanos coa historia de Leigh Brakett, escritora e guionista até certo punto descoñecida para o gran público, que Howard Hawks contratou para que a participación de Faulkner en O soño eterno, de Raymond Chandler. A mesma muller é a responsábel de Río Bravo ou autora da primeira versión de O imperio contraataca, a secuela de A Guerra das Galaxias. Pero un episodio namais valería por todo o libro xunto: o que lle adica a Doesn’t hurt anymore, unha declamación do poeta iconoclasta, o indio Santee Dakota, John Trudell. É a canción dos desterrados deste mundo. É unha historia de sufrimento e loita. É a reivindicación de Dylan do Movementos polos Dereitos Civís. Nesa pasaxe, Dylan conclúe: "A dicir verdade, o único que nos une en realidade é o sufrimento, o único. Todos coñecemos a perda, ricos e pobres. Non se trata de riqueza ou privilexios, senón de alma e corazón, e algunha xente non o ten. Non hai fito para eles no río que lles amose o rápido que van ou onde. E o máis triste é que nunca poderán escoitar a John Trudell".

É o máis preto que nunca estaremos de ver a Bob Dylan sen máscara. Non é pouco.

Comentarios