Alguén coñecía o premiado co Nóbel?

ESTE ANO volveu repetiuse o proceso. "Quen vai gañar o Nobel, Jaure?" A resposta sempre é a mesma. Non o sei, pero mira a lista de Labrokes para saber os que, seguro, non o van levar. Labrokes é unha casa de apostas deportivas, basicamente. Ten outros apartados; entre eles, o maior galardón mundial de literatura. En contía o Nobel está por baixo do The Millions Poet's, de Abu Dabhi, e do Planeta, de Barcelona; pero o prestixio é inversamente proporcional.

A poxa deste ano situaba en cabeza a escritora chinesa Can Xue e o húngaro László Krasznahorkai. Nos seguintes postos estaba a literatura española, coa mexicana Cristina Rivera Garza e o catalán Enrique Vila-Matas, empatados co australiano Gerald Murnane, o romanés Mircea Cărtărescu e o estadounidense Thomas Pynchon. De todos eles, lera a Matas. Gústame a literatura sobre a vida, non sobre a literatura. Lera tamén a Pynchon, deslumbrante. Do resto, coñecía o nome.

A casa Nicerodds fai un cruce de favoritos nas distintas apostas. Encabezaba o hindú Amitav Ghosh  e seguían o xaponés Murakami, o tamén hindú Salman Rushdie e a poeta canadiana Ann Carson. A Murakami e Rushdie poden atopalos en Tik Tok; o xaponés como autor pop e o hindú como vítima do morbo. Deinos por exlcuídos. Este ano pensara en Anne Carson porque son devoto da súa poesía e na nixeriana Chimamanda Gnozi. Considero que a literatura feminina africana ten que se valorada como necesidade social para liberar ás mulleres dese continente de tanta norma ancestral machista e irracional.

Pero, asumo, volvín equivocarme. Como cada ano. Unha vez andamos cerca do obxectivo. A revista The New Yorker publicara unha longa reportaxe da novelista Olga Tokarczuk sobre as dúas Polonias: a sensata e a retrógrada, diante dunha campaña electoral igualada. Gañou o pasado. María Valcárcel ocupouse de explicarnos quen era Tokarczuk  en Táboa Redonda e, na semana seguinte, levou o Nobel. Non podo presumir máis. Calculo que non hai nada no mundo que me guste máis ca presumir. Ter nacido en Bilbao ten este adorno divino.

O pasado xoves á unha da tarde, como fago cada ano, conectei á páxina onde se dá a coñecer o Nobel. Gústame a cerimonia. Hai unha porta branca con dourados, como de moble de cociña dos anos 90, pola que sae un señor traxeado que fala un cacho en sueco e despois xa fala en normal, é dicir, en inglés, para que lle entendamos.
Dixo o nome de László Krasznahorkai. Iso non o comprendín, pero si que era un señor húngaro que escribía uns libros lentos e tristes.

Foi un disgusto porque ese escritor lideraba a lista de Labrokes da que eu me burlara. Alegreime polos apostantes que xogaban os seus cartos por el, pero sentín vergoña anticipada ao pensar no colorado que me poñería diante dos meus amigos aos que lles asegurara que ninguén nome dos dez primeiros desa lista gañaría o premio. Apaguei o móbil.

Despois, baixei á Biblioteca Provincial, que me queda a unha carreira de can da casa. É un centro soberbio. Ten 50.000 libros. Sorprendeume que unicamente un deles fose de László Krasznahorkai. Por outra banda, sentín o alivio de non telo lido. Pensei en que non podería ser tan importante cando soamente había un exemplar nunha das bibliotecas mellor dotadas de Galicia.

Nunca sentín unha pulsión por acertar o Nobel. Primeiro, porque teño máis fe no cupón da Once, ao que nunca xogo. Segundo, porque ese galardón me permite descubrir autores de extraordinaria calidade. Pasoume hai sete anos con Olga Tokaczurk, de quen lin 'Los libros de Jacob' (Anagrama), e hai dous con Jon Fosse, de quen descubrín 'Septología' (De Conatus). Son dúas novelas monumentais en todos os sentidos. Se dispoñen de dúas semanas libres poden dedicarlle unha a cada libro.

Volvo ao xoves. Collín na biblioteca  'Tango satánico' de Krasznahorkai, publicado en Acantilado, unha editora bela e atenta ás narrativas do Leste. Está ambientada nunha cooperativa agrícola da Hungría afastada de todo na que unha presada de persoas trata de sobrevivir azotados polo vento e empapuzados pola chuvia todo o tempo. Un día alguén ve na estrada un veciño que emigrara e a quen deran por morto. 

Empecei a novela. O estilo é longo, demorado, melancólico e sombrizo. Gústame porque me gusta Thomas Bernhard, como a  László.

Paralela e absurdamente, busquei o nome do premiado co Nobel en The New Yorker. Quería asegurarme de que László Krasznahorkai non publicara unha crónica do éxito, decepcionante, de Viktor Orban nas eleccións de Hungría. Non fixo tal, pero o nome do novelista aparece como recomendación entusiasta do crítico James Wood. "A pesar das aparencias —as frases en espiral, a febre intelectual— non hai nada hermético na obra de Krasznahorkai, que encara de fronte a realidade europea contemporánea e os seus perigos, incluídos os atormentados mecanismos do asentamento, o movemento e a identidade", sinala Wood. “Para quen xa entramos na estraña e marabillosa zona da ficción de Krasznahorkai, a noticia de que gañou o Premio Nobel de Literatura deste ano non resulta unha gran sorpresa. De feito, parece algo simplemente xusto". James Wood asinaba este comentario en 2011, hai 14 anos.