Blog | O Cabaret Voltaire

Un home que non cansa de sorrir

As nanas, as cancións de amor e as marchas militares explican un país. O Ribadeo dos 80 explícabao Jota, o guitarrista de heavy metal máis virtuoso que deu a vila: "Intenteino coa música clásica. Empezo a escoitala, é agradable; pero sempre me pregunto cando entra a batería", confesaba axitando a melena, agora canosa.

CLAUDIO PATO mirouse unha mañá clara no espello. Viu as engurras que afondaban, as olleiras que agrisaban; sorrir era unha acrobacia. Pensou no vello asunto nórdico: ser ou non ser. Lembrou o seu poema: "Os sentidos foron quedando durmidos e quedei sonámbulo". Foi ao fotógrafo. Ao día seginte pegou unha gran imaxe da súa cara —estable, afable, sorrinte— cubrindo todo o espello. Ao erguerse atópase co Claudio que quere ser. O seu fillo Xacobe Pato ofrécelle apoio argumental en Seré feliz mañana (Espasa): "Mi padre es invulnerable al tiempo —más pelo, menos canas—, a lo estados de ánimo, a la enfermedad. Él se encuentra con su retrato cada día y da igual si se siente bien o mal".
O tempo segue pasando fóra do cuarto de baño de Claudio Pato. O tempo trátanos con crueldade. Un amigo meu —militante, ambicioso e paciente— aconsella:

—Asoma á ventá do teu partido e verás pasar o cadáver político do teu delegado territorial.

O problema dos que tiveron cargos é que non acertan a subir ao último tren. Quedan na estación fantasiando con que conservan a influencia. Pastorean consellos coma ovellas conservadoras disfrazadas do lobo socialista que foron, como Paco Vázquez ou Carlos Príncipe.

Hai amargura nesa nostalxia dos principios da autonomía, de cando as gravatas se reflectían no escaparate do Vilas contra as nécoras nadando a braza. Antonio Rosón levábaa mal anoada. Ramón Piñeiro desprezou a Osorio Tafall por comunista —"Os que estiveron na guerra son marxistas"— e Tafall dixo que non a Suárez cando o chamou canda Tarradellas. A Comisión dos 16 non acordou de Lois Tobío, que debuxara o planos do Consello de Galicia (Xunta) no 1932. Tocoulle a Rosón montar o puzzle 1.000 pezas, unha a unha. Ao deitarse, Rosón tapábase coa saba branca cruzada por unha banda azul país. Pola mañá espertaba cuberto de papel timbrado que lle mandaba a Brunete da UCD.

A outros políticos acontécelles como a Claudio Pato. Perderon a conciencia do real porque miran unha fotografía fixa. Os presidentes de España e Madrid celebraron esta semana un cumio para anunciar que confinaban o persoal de servizo nos barrios do sur capitalino. O Funambulista Coxo escribiu:

—Sánchez e Ayuso acordan fundar o imperio austrohúngaro.

O interese que amosan ambos polo cidadán é o mesmo das persoas sentadas nunha terraza cando lles chega un esmoleiro: dubidan se o pobre conta a verdade ou se aprendeu de memoria un capítulo de Os miserables.
Non lles vou falar máis do burato negro porque deben ir cansos. A sensación descríbea Xacobe Pato.

—Encender la tele en provincias es como irte a vivir un rato a Madrid. Es tan acusado el centralismo de la tele en España que, cuando aparece Galicia, siento una morriña tremenda, como si estuviese a ocho mil kilómetros.

O imperio austrohúngaro foi unha plantilla marcada sobre o mapa de Europa. Acabou por esfumarse velozmente. A súa herdanza son a carreira frustrada de Hitler como pintor e a Marcha Radetzky.

O amor non ten cura, pero el non o sabe. Os mellores cantantes de gregoriano non cren en Deus

Paco Vázquez deixounos unha bandeira de España por legado ideolóxico. Chantouna na Coraza do Orzán coruñés, no rompeondas de todas as Galicias. O exalcalde ten alma de orde. Coleccionaba cómics de El Capitán Trueno, o heroe parapolicial. Cando se decatou de que o  tempo de ser Porlier pasara marchou a Roma para recuperalo baixo a devoción de Ratzinger XVI.

Aínda sabendo que todo cambia para permanecer vaticanamente perseguimos as nosas ambicións. Manuel Portas cóntao en Candencias (Xerais). Un home mediana idade persigue o amor consecutivamente: unha prostituta, unha rapaz novísima, unha ilustradora,... O amor non ten cura, pero el non o sabe. Os mellores cantantes de gregoriano non cren en Deus.

O protagonista de Cadencias ignora que o namoramento ten data de caducidade escrita na tapa do envase que che regalan. "Recoñecín a alegría polo ruído que fixo ao marchar", escribiu Jacques Prévert. Recordei a cita por lela en Seré feliz mañana.

O problema dos debutantes é que nunca sabes se van queimar o biscoito no forno. Seré feliz mañana ten os defectos que perdoamos nunha estrea: impostura, coherencia débil e frases feitas. Pero queda compensado pola ollada, a frescura, o humor e o descaro. Hai un magnífico autor para 2027. Deben cumprirse 40 anos para escribir ben. Soamente se ten estilo canto o alento cínico da morte sopra na caluga.

Cada xeración fai un asalto á Bastilla e sufre un Waterloo, pero esta quedou aturdida e debilitada por unha pandemia. A única oportunidade que lle deron aos contemporáneos de Xacobe Pato foi renderse. Nin abrazarse para quentar o medo poden. O escritor é consciente de que a vida avanza:
—Lo único mala del Playa Club, la discoteca más mítica de A Coruña, es que las generaciones siguientes se hacen fuertes y te van desplazando hasta que, sin darte cuenta, te expulsan.

Mandaba "deportados ás súas casas" os estudantes alborotadores chegados de fóra, mentres que os composteláns eran animados a "enfermar de gripe nese mesmo día"

A mudanza xeracional tamén acontecía hai 90 anos. Carballo Calero conta en A forza pública na Universidade de Santiago (Galaxia) o choque entre republicanos e monárquicos no curso 1930-1931. Daquela os sindicatos non eran portaavións desguazados na loita de clases. Os estudantes tiñan preocupacións que trascendían as colas para coller sitio na biblioteca. Intentaban derrogar o Código Penal de 1870, ese ano que deu a Lei de Indulto aínda florida.

A revolta empezara cunha folgas e con apupos aos profesores e alumnos que asistían a clase. Os dirixentes da sediciosa Federación Universitaria Escolar eran Domingo García Sabell —que tan taimado se volvería— como presidente e Carballo Calero, como secretario.

O alcalde e profesor Felipe Gil Casares manexábase entre o cinismo e o paternalismo. Mandaba "deportados ás súas casas" os estudantes alborotadores chegados de fóra, mentres que os composteláns eran animados a "enfermar de gripe nese mesmo día". Gil Casares preocupábase do aburrimento dos griposos entregándolles "obras do comandante G. de Wally ou de Calderón de la Barca, non sen antes informarse de se o estudantes prefería escritores modernos ou autores clásicos". Na obra de Calderón cabe moita política, está Platón resumido. A cultura sempre foi a Celestina do poder coa esquerda, pero non convén forzar o gusto. Non vai ser que che pase como a Jota, que pretendas que interesarte pola música clásica e acabes desacougado pola falta de batería.

En canto aos líderes estudiantís, Gil Casares foinos chamando ao despacho. Moitos saían cun habano e un sorriso. Carballo Calero non se rendiu, como non se rendeu Lois Tobío. O alcalde refire nas súas memorias "cristales rotos y un alumno agredido en mi presencia",mentres Carballo denuncia que "os gardas lograron abrir a porta da Universidade e, cos sabres desenvaiñados conforme orde do señor Gil, entraron nos claustros, disolvendo os escolares e practicando detencións".

Soamente se daban estudos nas boas familias. O falanxismo reservaba para a alta burguesía "el magisterio de costumbres". Estaba excusada, por tanto, da revolución social que deixara encargada José Antonio. O Opus Dei fíxolle o labor sucio á Falange ao convencer ás señoras do Cantón Grande coruñés para que fosen limpar chabolas a Pena Moa e levar paquetes de garavanzos. Para cando Paco Vázquez chegou á alcaldía o socialismo xa rematara percorrido. Vázquez non tardou en asumir que a xustiza social non existe, que a caridade é máis efectiva porque lava a cara do samaritano e alivia a desesperación do miserable.

Comentarios