Para a familia da emigración galega. Estas son as palabras que a modo de dedicatoria nos reciben cando collemos nas mans a publicación, a xeito de catálogo, feita pola Sociedade Galega Sementeira, poñendo en marcha un interesante proxecto cultural para darlle visibilidade ás emocións, sentimentos e achegas que se agochan dentro do proceso da emigración, centrado, desta vez, na cidade suíza de Basilea.
Agora que estamos a vivir tempos nos que a emigración se converte nunha molestia para os que durante tanto tempo fomos protagonistas desa situación á que a vida nos obrigou, facéndoo aínda hoxe en non poucos casos, este tipo de propostas acadan forza renovada. Se a idea que xorde do bo tino do fotógrafo Manuel Álvarez, ao que se lle suma o compromiso -sempre afoutado e agarimoso- do escritor Manuel Rivas, ten de seu unha enorme enerxía, ao poñer rostro a varios dos compoñenentes dese colectivo da emigración en Suíza fronte á situación actual que está tendo lugar en Europa. Concédeselle así un plus a esta colección de memorias, voces e almas que un día marcharon de Galicia e á que agora semellan ollar en fite grazas a uns retratos frontais, sen distraccións, que nos sitúan fronte á persoa que os anos e a distancia coa terra nai foron convertendo no que son agora. Homes e mulleres de Carballo, de Mazaricos, de Fisterra, de Paradela de Sarria, de Cerdedo, de Samos... establecen un ronsel de procedencias que xeran toda unha xeografía humana chea de coraxe. Persoas que se constituíron en irmandade nese lugar de acollida ao fundar en 1981 a Sociedade Galega Sementeira e que se converten en murmurios permanentes do que nós mesmos somos nese corazón de Europa.
Corenta e dous retratos de emigrantes que en diferentes anos chegaron a construír unha nova vida, pero sempre cun fío de tensión coa súa orixe. Un "inventario de soños", como escribe Manuel Álvarez no texto deste catálogo, ao que el mesmo soubo poñer a precisa escenografía para amosarnos esas persoas que representan os milleiros e milleiros de galegos que marcharon en diferentes direccións, alén do océano ou cara a diferentes puntos de Europa. Un territorio da dignidade e o orgullo ao que había que poñerlle palabra, e así foi como Manuel Álvarez tirou do seguro cómplice nestas causas humanas, Manuel Rivas, para establecer esas ringleiras de palabras: «Agarimamos/ vagalumes que bulen./A sementeira», que a modo de haikus acompañan cada un deses retratos. Convértense así nos pés precisos para cada un deses corpos, a raíz que nos fala dende a boca da terra para ter, dende a palabra, alumeando o estoupido das emocións, nunha simbiose chea de lucidez por cómo o escritor soubo vencellar cada texto ás imaxes que previamente lle amosara o fotógrafo.
«Días da soidade/ alindan gando bravo./ Coser as sombras», son as palabras de Manuel Rivas fronte o retrato de Reyes. «Esa maleta/ nunca veu baleira./ Secreta fala», que son as que provocou a imaxe de Fidel no autor de Os libros arden mal. Palabras que nos fan esculcar no interior da fotografía, no abismo deses ollos nos que se pode percorrer toda a nosa xeografía. Un pasaporte cara a memoria e a dignidade, cara o desexo de manter afouto o vencello coa terra, co que un é. Unha sementeira de retratos que son a nosa mellor bandeira para axitar alá onde o vento nos leve, alá onde a vida se converta nun itinerario do ser humano, como tantos outros que hoxe se presentan ante nós como un desafío ao que non sabemos nin queremos dar resposta.
A Sociedade Galega Sementeira, sementou, e sementou ben. Todos estes retratos son o mellor xeito de facer iso tan dificil para calquera sociedade que é entenderse a si mesma. Nesas facianas, dun ou doutro xeito, estamos contidos cada un de nós, os que sabemos que a nosa terra se construíu dende os sacrificios e as renuncias de moitos, pero sempre nun camiñar común. Ou como anota Manuel Rivas: «Pousará o sal da terra nos nosos ombreiros/ e camiñaremos./ Á espreita, camiñaremos./ Mentres durmimos, camiñaremos».
