A Axencia Ferroviaria Europea respondeu ao xuíz que instrúe o accidente do tren Alvia ocorrido en xullo de 2013 no barrio compostelán de Angrois que o cambio de proxecto da liña de alta velocidade que conecta Ourense con Santiago e a desconexión do sistema ERTMS foron cambios "significativos" cuxo risco se debía avaliar.
O maxistrado emitiu este xoves unha providencia na que dá conta da recepción do informe, que solicitou en xuño de 2017, aínda que nun primeiro momento o xulgado enviou a petición a unha dirección errónea. A Axencia respondeu en xaneiro deste ano, pero, ante a constatación de que non chegara a sede xudicial, foi a propia asociación de vítimas do sinistro e a eurodiputada do BNG Ana Miranda as que se puxeron en contacto co ente comunitario o pasado luns, feito que motivou un enviou por correo urxente.
No documento, de 12 folios, os expertos deste organismo da Unión Europea determinan que "o risco de descarrilamento causado polo exceso de velocidade dun tren debe formar parte da avaliación do risco tanto da empresa ferroviaria como do administrador da infraestrutura", isto é, Renfe e Adif no caso do Estado español.
Dita avaliación, engaden, "debe ter lugar na fase de deseño e revisarse sempre que se efectúe un cambio na infraestrutura durante o proxecto ou sempre que un cambio das condicións de funcionamento ou un novo material supoñan novos riscos na infraestrutura ou nos servizos".
"IMPACTO NA SEGURIDADE". Respecto diso, foran preguntados en concreto por se deben ser considerados "cambios significativos" a construción dunha nova liña de alta velocidade, a modificación dun proxecto inicial no que un sistema de supervisión continuo (o ERTMS) substituíuse por un sistema de apoio á condución (Asfa dixital) e a desconexión do sistema ERTMS. As tres circunstancias concorreron no caso que investiga o xulgado de instrución número 3 de Santiago.
E a resposta da Axencia é taxativa: "A Axencia considera que, en efecto, trátase de cambios que se cualificarían razoablemente como significativos e cun impacto na seguridade".
A Axencia chama a atención sobre que o ERTMS, un sistema de control constante da velocidade, é "a mellor solución desde a perspectiva da seguridade"
Por iso, determina, os seus "riscos débense avaliar sistematicamente de conformidade cos procedementos de avaliación do risco establecidos no sistema de xestión da seguridade da empresa ferroviaria".
É máis, os expertos da Unión Europea engaden que de todo isto se desprende que "cando un cambio é significativo, ademais da avaliación do risco que ha de efectuar a empresa ferroviaria, tamén se debe designar para o proxecto a un organismo de avaliación independente".
Para a liña en cuestión, a que conecta Ourense con Santiago, foi Ineco o que se encargou de realizar a avaliación independente. Con todo, segundo declararon técnicos desta empresa en sede xudicial, Adif non encargou a Ineco que avaliase o tramo que comprende a curva de Angrois, onde se produciu o sinistro, e tamén o que se viu afectado o cambio de proxecto que levou a supresión do ERTMS na vía.
Xa cara ao final do informe, a Axencia, sobre a "aceptabilidad do risco dun cambio significativo", avisa de que ha de avaliarse "mediante un ou varios dos seguintes principios de aceptación do risco: a aplicación de códigos prácticos, unha comparación con sistemas de referencia similares e unha estimación explícita do risco", e volve traer a colación a necesidade de que un organismo de avaliación independente actúe para "a correcta aplicación do proceso".
Noutro punto, a Axencia chama a atención sobre que o ERTMS, un sistema de control constante da velocidade, é "a mellor solución desde a perspectiva da seguridade".
Na súa opinión, a súa implantación está encamiñada a evitar "(en principio) o tipo de accidente que ocorreu en Santiago de Compostela". Por iso, ve adecuada a súa utilización ante transicións de velocidade importantes (nas inmediacións da estación da capital galega o convoi pasaba duns 200 a uns 80 quilómetros por hora).
É máis, cre que a recomendación efectuada pola CIAF (comisión de investigación de accidentes ferroviarios) tras o accidente "demostra que tamén pensa" que o ERTMS debe aplicarse.
EVALUACIÓN DE RISCO. Outro dos eixos do informe da Axencia Ferroviaria Europea é o relacionado con se a avaliación de riscos era unha práctica común en 2011, cuestión que foi posta en dúbida por Adif ao longo da instrución. A resposta, de novo, é clara: "Si".
Para xustificar esta afirmación, remite a estudos que realizou no seu día e tamén aos talleres que celebrou acerca da aplicación do marco regulador. "España foi visitada o 25-26 de abril de 2012", apunta. O sinistro produciuse o 24 de xullo de 2013.
Así mesmo, agrega que a Axencia lanzou un proxecto piloto "máis adiante" e que "desgraciadamente España non participou" nesta iniciativa.
