Albariño: mellor con lenda

Como todas as cousas cuxo orixe se perde na noite dos tempos, o viño está cheo de lendas; de moi belas lendas, en xeral. O viño... e cada viño. Entre eles, o albariño, ao que Cambados renderá homenaxe por quincuaxésima novena vez o próximo fin de semana, primeiro dos de agosto.

Don Álvaro Cunqueiro, quen se non, foi un decidido impulsor da orixe lendaria do albariño, traído, dicía, polos monxes do Císter alá polo século XII. Era bonito, e daba moito xogo. Pero, como diría Néstor Luján, a ciencia falou, e preciso é calar.

E a ciencia dixo que a uva albariño parece ser autóctona de Galicia. Eu, se por ''autóctono'' entendemos que é algo que leva nun sitio moitísimo tempo, podo estar de acordo; se se refire a que é orixinario do sitio en que está, xa teño as miñas dúbidas.

O curioso é que, en xeral, aos galegos fíxolles ilusión iso de que a albariño sexa autóctona. A min, que queren que lles diga, gustábame máis situar a súa orixe no corazón de Europa, a lenda que o emparentaba, desde o berce, con algúns dos mellores viños da Cristiandade.

Recordemos. A Orde do Císter nace en 1090 na localidade cuxo nomee romano era Cistercium. Hoxe é Citeaux, abadía situada na mismísima Côte d'Or borgoñona, onde se elaboran viños da categoría dos Montrachet ou Meursault, por non saír dos brancos, elaborados coa variedade chardonnay, que tamén ten lenda propia que atribúe a súa introdución en Francia a certo conde de Champagne, Thiébaut IV "Lle Chansonier", que a trouxo de Chipre de volta das Cruzadas.

Son os monxes cistercienses quen se ocupan do coidado do Camiño de Santiago. E parte dese coidado era replantar viñas. Primeiro, nos vales fluviais do Ebro, o Douro, o Sil...

Finalmente, no mismísimo fin do mundo, no Finis Terrae, fronte ao Mar Tenebroso. É bonito imaxinar aos monxes transportando con amor e mimo os gomos das súas variedades preferidas, procedentes nada menos que da Borgoña; hai quen sustenta a opinión de que non se trata de cepas borgoñonas, senón que procederían do Rhin, máis próximas á riesling que á chardonnay.

Todo iso, e máis, había nunha copa de albariño antes de que a ciencia devolvésenos á crúa realidade e fixese que baixásemos da nube dos belos soños. Certamente, non serei eu quen afirme que un albariño é mellor que un gran Montrachet, pero tampouco deixo que mo sitúen moito máis abaixo na escala de valores dos grandes viños brancos do mundo.

Pero supoñamos que si, que a uva leva en Galicia máis tempo, incluso que se trata dunha mutación dalgunha variedade introducida algo máis de mil anos antes da fundación do Císter. Porque ben puideron ser os señores romanos quen introduciron a albariño, ou a súa predecesora, en Galicia.

Quizá non os romanos de César, pero si os que, mandados por Décimo Xuño Bruto, logo chamado "O Galaico", negábanse a cruzar o río Limia, en Ourense, por crer que se trataba do Leteo ou Lete, o río infernal que facía perder a memoria a quen o cruzaban. Os mesmos romanos que se aterrorizaron en Finisterre ao ver como o mar engulía ao sol vermello.

Romanos que levaron consigo o viño, a vide, onde foron. Por que non a Galicia: houbo asentamento romano en Cambados.

Sería gracioso que fose así, cando Cunqueiro nos falou tanto do itinerario inverso, dos viños, sobre todo do Sil, que viaxaban de Galicia a Roma, como o de Amandi, supostamente grato a Tiberio, cousa que non ten moito mérito porque ao sucesor de Augusto gustábanlle todos os viños.

E aínda puido ser antes: os fenicios, comerciantes onde os houber, estiveron zanganeando pola desembocadura do Umia, por aquilo do estaño; se cadra trouxeron unhas cepas, porque se o viño naceu, segundo parece, ao sur do Cáucaso, está claro que esa zona queda moito máis preto de Fenicia que de Galicia, e as uvas, soas, non viñeron: coñecémoslles moitas virtudes, pero non a mobilidade.

Ao final, que máis dá. Cistercienses, romanos, fenicios... Unha cousa teñan clarísima: vostedes, se o desexan, poden beber hoxe uns albariños moitísimo mellores, incomparablemente mellores que os que puidesen beber os comerciantes fenicios, os lexionarios romanos e os monxes benedictinos. E, aínda que aínda queden por aí algúns nostálxicos, beberán hoxe albariños bastante mellores e mellor elaborados que os que bebían os seus pais e os seus avós.

O domingo discernirase cal é o mellor albariño dos presentados a concurso. Serán os 2010, anada que o Consello Regulador do D.O. Rías Baixas cualificou de moi "boa".

Os 2010 que probei ata agora son, en efecto, moi recomendables. O mellor será que abran vostedes unha botella e opinen por si mesmos, brindando por Cunqueiro, que este ano está de centenario, pero tamén por cistercienses, romanos, fenicios e, se non queda máis remedio, científicos revientaleyendas: os amantes do albariño non somos rencorosos.