Viño e ''meigas'' unen a Rosalía de Castro e á heroína castrexa Leive
Nun espazo traseiro do establecemento "Lar das Meigas" de Compostela, escenifícase cada semana dende fai tres, un encontro peculiar entre literatura, historia, música, viño, pan e outros produtos galegos, en presenza dunha trintena de persoas ás que se suma, como fío condutor, un literato ausente, como ocorreu con Rosalía de Castro, falecida fai 125 anos e que, aínda así, protagonizou unha xornada do curso "Cultura do viño, literatura e música".
Rosalía de Castro vista como "milagre cultural"
A sesión comezou coa contextualización a cargo de Xavier Castro que se referiu á escritora como "un milagre cultural" de presenza literaria "insólita" equiparable a Espronceda ou Bécquer pola súa calidade e pola súa capacidade de conectar "coa sensiblidade de Galicia cunha forza dramática e telúrica".
Esa conexión rosaliana traspasou o seu tempo e, segundo Castro, é chamada "naiciña" por xente do pobo e, tanto en América como en Galicia, conta con numerosas prazas, monumentos e rúas ao seu nome.
A cualificación de milagre está xustificada, para o historiador, polas circunstancias especialmente duras da vida de Rosalía, filla dun cura e abandonada primeiro pola súa nai no antigo orfelinato do actual Hostal dos Reis Católicos, logo rescatada e criada en Padrón.
"Esta orfandade acompañaraa sempre e tras casar cun dos maiores intelectuais da época que era Manuel Murguía, tivo simpatías polos movementos rexionalistas da época pero se puña en cuestión a súa autoría literaria e creadora e viviu entre as insinuacións de que era o seu marido o escritor e que ela asinaba porque el permitíallo".
Rosalía foi escritora nun mundo de mulleres analfabetas e no que as que eran ilustradas non eran ben vistas, segundo Castro, e recordou obras da época como "La indigencia espiritual de la mujer" escrita polo eminente catedrático de medicina Roberto Nóvoa Santos, entre outros estudos sobre a suposta minusvalía do sexo feminino.
As semellanzas e paralelismos vitais de Rosalía con outros autores galegos e europeos, como James Joyce, serviron de introdución á primeira música que foi "Negra Sombra" nun disco de Luz Casal e o gaiteiro Carlos Núñez.
Rosalía e o viño
A profesora María Outes leu algúns poemas e parágrafos nos que a autora galega referiuse a hábitos da xente do pobo entre a que tamén hai diferenzas de clases, segundo textos de "Cantares Galegos".
Tras a narración poética dunha festa protagonizada por señores, criados, viño e "ánimas", Castro aludiu á importancia do viño no século XIX en calquera celebración doméstica e campesiña, fronte á presenza dos destilados só para os da clase fidalga.
Aludiu aos tintos "espadeiros" das Rías Baixas, hoxe case extinguidos e aos brancos do Ribeiro, como os da adega "Aurea Lux" cuxo propietario Manuel Docampo, foi o encargado de presentar o viño monovarietal de "treixadura" chamado "Leive", o "Paradigma" elaborado con 50 por cento de "treixadura", 25 por cento de "albariño" e 15 por cento de uva "loureira" e o de gama alta "Reliquia" que é un viño branco de barrica de carballo e con etiqueta metálica que se estrea no mercado nestes días.
Entre os ausentes, tamén unha resistente castrexa
Docampo explicou que o viño "Leive" comezou a elaboralo na súa adega en 2001 cando relevou ao seu pai que a abriu nos anos 70.
No proceso de elaboración, segundo o adegueiro, déixase macerar en frío moito máis que as 24 horas habituais, antes da fermentación e o resultado é un viño de niveis de sulfurosos moi baixos, gradación entre 11 e 11,7 graos, acidez baixa e aroma intenso.
"Leive" conta ademais cunha lenda, impulsada polo propio Docampo tal como confesou logo, na que unha habitante do castro de San Cibrao de Lás (entre os municipios ourensáns de San Amaro, Cenlle e Punxín) co mesmo nome foi a artífice da resistencia ante os romanos.
"Tiña moito carisma e beleza e din que gañaba as batallas coa mirada" ata que decidiu asinar a paz, como xa fixeran outras comunidades castrexas e foi onde hoxe está a cidade de Ourense para entrevistarse co centurión, narrou Docampo.
No encontro, segundo a lenda do Ribeiro, Leive probou a bebida que os romanos lle dixeron que era viño e conseguiu uns exemplares de cepas chegadas de Italia.
"A min gústame contar -engadiu- que estas primeiras cepas plantadas na contorna do castro de Lás son as avoas das miñas, casualmente situadas moi preto, aínda que está claro que isto non é científico".
A historia de Leive tivo como banda sonora final "Amor con vino" do grupo "Celtas Cortos" e continuou a sesión con máis lecturas de Rosalía.
Docampo animou aos asistentes a degustar dous dos seus viños e a sesión terminou con todos cantando a un tempo "Adios ríos adios fontes" e outras músicas con letra de Rosalía como para confirmar a fama do viño Ribeiro como "viño paroleiro ou faladoiro" recollida en varios refráns.
Mais viño e literatura
O curso organizado por Xavier Castro e a "Lareira dás Meigas" segue con historias, textos e músicas sobre Álvaro Cunqueiro, que o día 17 de novembro contará ademais cos viños da adega "Cabaleiro Doval" da asociación de "Bodegas Artesanas" de Rías Baixas e o seu propietario Francisco Dovalo.
En citas case semanais estarán tamén historias e textos de Miguel de Cervantes, Ramón María do Valle Inclán, Emilia Pardo Bazán, Federico García Lorca, Pablo Neruda, Ernest Hemingway e o monxe autor do "Códice Calixtino", Aymeric Picaud.
Entre os viños e os seus autores estarán Iván Gómez, da adega "Regina Viarum" da Ribeira Sacra, Raúl Fernández Santalices da adega "Marqués de Vizhoja" de Rías Baixas (Arbo) e representantes das adegas "Crego e monaguillo" e de "Castro de Leborzán", ambas da denominación de orixe Monterrei, entre outras.