Admito os prexuízos. A praia en agosto pode traer flashes de Vietnam dun turismo invasivo, ocio charramangueiro e destrución do litoral. Dicía Josemi Rodríguez-Sieiro que para que el pisase unha terían que asfaltala. Tamén que as rapazas o que tiñan que facer era pasar de estudar, casar ben e vivir a vida sen traballar. As augas domesticadas dunha piscina provocan idéntico rexeitamento naqueles que ven nos azuis imposibles unha ofensiva demostración de status e dispendio. Xa saben aquilo de Josep Pla –alguén por outra parte cero dado ao desfrute, pero que tampouco se opuña– de que hai quen nunca está contento nin vai querer estalo. En serio! hai quen non vai querer aprezar un solpor dourado, o meterse na auga cando inda está fría de máis, quen lle pon teimas a todo e inda cre nos cortes de dixestión e que as piscinas son como as Hearst en San Simeón, Jesús Gil en Marbella ou ese paisano de instagram que tal che cae. Como se a ilusión da privacidade e a suxestión do exclusivo fosen pecado e non algo do que hai que beber ata fartar.
O medo é libre e de todo ten que haber nesta vida, pero non se pode vivir como os pais que á beira temen un segundo de despiste e que lles apareza o cativo flotando no auga. Ou o inseguro pavor de que neses espazos hedonistas e voluptuosos pasen cousas que crean incontrolables, como cando en Historias de Filadelfia (George Cuckor, 1940, Prime Video) sabemos que James Stewart e Catherine Hepburn acabaron fodendo na piscina a noite que se emborracharon. Le Corbusier tiña algo máis de consideración polos baños de mar que Josemi, pasábao pirata en Saint-Tropez, pero non tanta polas mulleres. Eileen Gray proxectara sobre as rochas da Costa Azul unha vivenda que obsesionou ao megalómano arquitecto –desculpen a redundancia– ata o punto de ocupala e pintar naquela pulcritude racionalista os seus coloridos e orgánicos debuxiños, como o can que marca terreo. Naquelas augas, nadando cara o sol como soñara, morreu dun infarto. Moitos anos antes pasoulle unha motora por riba.
Foron uns pescadores os que atoparon o corpo. Era o propio das praias, que aparecesen os afogados. Por iso antes de que os ricos franceses inventasen o baño recreativo –son os ricos franceses quenes inventan case todas as maneiras modernas de desfrutar– non se achegaba ninguén a eses lugares de fronteira, perigo e morte. Inda hai en Galicia xente idosa á que non lle cabe na cabeza ir á praia para algo que non sexa traballar, ben na pescantía ou recollendo argazo co que abonar a terra. E antes chegaban por alí as as razzias e as invasións, que llo digan aos de Cangas. Entre que foi non hai moito –catrocentos anos non son nada para a nosa mente céltica– e que non eran loiros viquingos, non están de humor de facerlles unha romeiría como a de Catoira.
Non vou dar cifras porque isto non pode ser a wikipedia, pero hai en Galicia unha chea de quilómetros de praia. E unha cantidade delirante de piscinas: algo así como unha por cada 67 habitantes, chegando en concellos das Rías Baixas a unha por cada dous censados. Así a todo non parecen estar moi presentes no noso canon cultural. En pintura está Lugrís, claro, cando pintaba un areal de Camariñas ou Canido respirábanlle o equilibrio e lánguida mansedume das piscinas de Beverly Hills de Hockney, pero en literatura non se me ocorren demasiados. Temos o bestseller de Domingo Villar (A praia dos afogados, 2009, Xerais) a novela iniciática de Rosalía (La hija del mar, 1859, Akal) e e choque de mundos que é Nus (Manuel Gago, Galaxia, 2021). Cóntame Eva Moreda –que igual hai que contar con ela para ampliar a lonxitude do noso areal literario– que tamén atopamos escenas de sexo praiento en Papaventos (Xavier Queipo, 2001, Xerais) e A lúa da colleita (Anxos Sumai, Galaxia, 2013).
Para vir dunha tradición tan pouco amiga, co poeta Aguirre morrendo, como bo romántico, afogado na praia de Santo Amaro da Coruña (esquecía Santo Amaro, de Antonio M. Fraga, 2021, Xerais!) a temática desfrutona vai ganando á tormentosa. Algúns prebostes do noso sistemiña gábanse de nudistas e cando tal, de fodechíns sobre a area ou entre as rochas. E ás paralelas compañeiras deste conto, as piscinas, agradecémoslle un sacrificio: aquel que deixou a súa luminosa explotación comercial para guiado polo patriotismo e o amor ás letras, facerse crítico e promotor literario. E agardamos polo noso Pasolini, que non teña medo á esa noite na praia de Ostia...
