UNHA PENA, porque nin queda tan lonxe nin debe ser mal sitio. Wisconsin. Cando pensamos nun lugar onde pasen cousas moi americanas sempre vén ese nome á cabeza. Ti logo ves unha película rodada alí e dis: pois parece talmente Cospeito. Esa terra deitada sobre o amplo ceo, esas estradas longas e silenciosas. Aparcas ao lado dun John Deere e abres a porta do bar. Haberá señores xogando ás cartas, e detrás da barra fotos esvaídas das semifinais do concurso de rodeos, ou do Madrid das catro Champions. Cabezas disecadas de porcos bravos. O calendario cunha cachonda xa o quitaron porque non facía tanta gracia e ao final tampouco ninguén o bota de menos. O mundo parécese entre si máis do pensamos e a el nos adaptamos máis do que nos gustaría aceptar.
Que ata en Auschwitz había vodas e outras simulacións da vida normal. Non hai grandes dramas en Ninguén queda (Euseino?, 2022) e si historias en Cospeito. A xente que deixou a aldea e a trasplantaron nos poboados de colonización ,e mais a dun rapaz que anda a estudalos en Nova York. Outro sitio ao que ao final, e porque tampouco paga a pena vivir amargado, se lle colle cariño. Brais Lamela escribe moi elegante e moi cariñoso. O pequeno drama está na capa do libro, que tan branca e de cartón duro que é acaba por fatigarse antes do que debe. O último de Pedro Feijoo non ten ese problema: a capa é fantástica, bo e novo costume que ten Xerais. Unha ilustración da ponte de Rande entre a néboa, a tope suxestiva. Pedro Feijoo escribe como un divorciado que intenta ligar cunha rapaza de vinte anos á saída dun after.
Unha historia verdadeira —David Lynch, 1999, dispoñible en Filmin— parece unha peza longa do Galicia Noticias da TVG, e non se me ocorre maior aspiración para unha obra de arte. Vailles soar o conto: a un vello de aldea que está para morrer cóntalle que a seu irmán, que vive noutra provincia e hai como vinte anos que non falan, deulle un infarto. Como tren non hai, o Calpita pasa cada seis días e o coche llo quitaron, colle o cortacéspede a arrinca onde o irmán. Pensaba que podería chegar polas secundarias, como cando vai pola parroquia, pero ten que meterse pola nacional a vinte por hora e alí os camións pítanlle, pásanlle cerca, levantan un aire do demo e andan seguido a tirarlle o sombreiro. Recolle a unha hippy, saúdanlle moteiros. Nunha costa a fállanlle os freos e aló vai o pobre cortacéspede; no taller dos tractores polos cartos que trae déixanlle un chimpín que está novo: só ten cincuenta anos. En fin, un conto de vento, gasoil e liñas discontinuas, camisas de cadros, poucas palabras e non deixar nada a deber.
Cando as autoridades soviéticas proxectaron As uvas da ira —John Ford, 1940, está en Prime Video— pensaban que daquela maneira ilustrarían ás masas na crueldade do capitalismo americano. Eses coitados campesiños buscando o choio onde puidesen. Pero logo a xente flipou con que ata os miserables tivesen coches de seu. O vello da aldea que fixo mil quilómetros na Bertolina por ver o irmán chamábase Alvin na película, e foi de Wisconsin a Ohio. Para o actor Richard Fansworth foi a segunda candidatura aos Oscar e derradeiro traballo. Estaba enfermo de cancro e finou pouco despois. Pegándose un tiro, iso si. Non puido desfrutar dos cartiños que lle haberían de chover facendo anuncios de maquinaria agrícola.
Ao que non podería chegar —porque nacera en 1920— era a influencer de tractores ou motoserras. Diso encárgase Laura Vallejo, operaria forestal de Meira. Foi imaxe de Husqvarna e tamén estivo no Luar contándolle a Gayoso como é iso de facerse fotos e vídeos xeitosos cortando nos pinos, que deben ser dúas máximas aspiracións vitais para calquera galego. Ter un fillo dá choio, escribir un libro tamén o fai calquera, plantar unha árbore vale tanto como quitala. Saír no Luar enlázanos moito mellor coa eternidade e o continuum histórico do noso pobo, e ten máis mérito e un boato menos pailán ca uns Premios Princesa de Asturias. Xeralmente conta movidas de tronzas, ángulos e ciencia dos alcolitos, pero non hai día que a Laura non lle rosmen por facerse fotos guapa no descanso do choio, baixando a máscara e a cremalleira do mono, coa palpitante motoserra posando, polo día propio pintada de Halloween. Din que así non é realista traballar. E que seguro que nin sabe cambiar a cadea. Porque o de parar cinco minutos no choio e que non sexa para queixarse seguro que é cousa de película en Wisconsin.
