A solución que atopei foi coller a idea e o método do ramen para adaptalos a produtos galegos. A carne é de porco e as hortalizas son cebolas, porros e allos. Fixen unha concesión á salsa de solla, esa prebe con aspecto aceitoso de automóbil barato e con demasiado sal para os estándares da miña tensión. Había de ceder nalgún elemento.
O ramen máis delicioso que comín na miña vida foi nos Estados Unidos. Bangor é unha vila cuberta de cinza e delimitada por postes telefónicos de madeira cos carteis de Búscase que parecían de películas do Oeste, pero levaban fotos de gatos de angora perfumados entre coxíns que tal vez se perderan ou tal vez foran roubados para sacrificios satánicos. Os norteamericanos son inclinados a ver o Demo detrás de todo mal. Poden atopalo tras un apagón eléctrico durante una misa ou tras as ideas de Karl Marx.
Empecei a ler onte a biografía que lle escribiu Francis Wheen (Karl Marx, Debate). No prólogo cita A resposta á Biblia de Moscova (1976) do reverendo Richard Wurbrand. O sacerdote ten claro que Marx é culpable de todos os crimes perpetrados por Stalin argumentados coas reflexións de O Capital (1867). Asegura que o filósofo foi iniciado por unha secta satánica tan secreta que carecemos de todo indicio da súa existencia. O único fío do que Wurbrand sospeita que pode tirar é de que Marx escribiu unha obra de teatro na súa mocidade co nome de ‘Oulanem’, que vén sendo un anagrama de Enmanuel, o nome bíblico de Xesús.
Faláballes de Bangor, que é unha vila horrenda de 20.000 habitantes pertencente ao estado de Maine. Nin eu nin os milleiros de turistas que van cada ano teríamola visitado de non ser porque alí estaba a mansión de Stephen King, un pastiche vitoriano de tan mal gusto como o resto dos edificios de Bangor. O vello Stephen cansou de quitar o seu gato negro pasear entre neve gris cada mañá e marchou vivir a outro sitio. Non me pregunten onde, non podo saber todo.
O asunto é que fomos ver a casa de King, visitamos a tenda de obxectos relacionados co escritor e se nos fixo tarde para xantar. Eu adoito guiarme polos libros cando chega esa bendita hora do día, pero nas novelas de Stephen cómese mal e a deshora. Como non había alternativa, entramos nun edificio inmenso que parecía un centro comercial abandonado. O baixo era amplísimo. Camiñamos entre o negror dunha discoteca oitentera na que podería terse rodado Febre do sábado á noite antes dun incendio. Xuraría que cheiraba levemente a queimado. Ao fondo había un restaurante decorado en contraste coma unha tenda de Naturhouse. A cociña era xaponesa. O ramen poderían denominalo Nirvana.
Esperen un momento, que vou remexer o caldo na pota e cambiar o mantel. Falando sobre manteis. Paloma Díaz Mas descríbeos como "signo de identidade burguesa". Apunta que nas tabernas comíase sen mantel —en Láncara tíñamolo—, sobre as marcas circulares de viños tinto as manchas irregulares e sombrizas de graxa. "O uso de manteis de cadros vermellos e brancos elevaba a taberna á categoría de resturante modesto. E os restaurantes con pretensións preciábanse de ter manteis e panos de mesa brancos, nos que as manchas resultaban máis evidentes e, polo tanto, obrigaban a cambialos tras cada uso".
Mentres daba voltas á sopa coa culler estiven tratando de lembrar literatura xaponesa na que se cociña ramen. Santiago Martínez recoméndame Los misterios de la taberna Kamogawa (Salamandra, 2023) de Ishashi Kashiwai cada vez que xantamos. Aínda mo recordou hai pouco, cando fomos con Alberte a unha taberna con mantel de Láncara. Poden atopala segundo apartan da Pobra á esquerda cinco ou seis quilómetros. Fun a unha libraría onte. Tiven a obra de Kashiwai na man, pero prefiro meter menos libros na casa a divorciarme. Kashiwai conta sobre un exdetective e a súa filla que teñen un restaurante de lembranzas. Os comensais recordan un prato ao que son incapaces de poñer nome para que eles investiguen e llelo cociñen. A idea é sinxela e bonita.
Tratei de buscar a comida en Kitchen (Tusquets) de Banana Yoshimoto, pero non puiden con ese pop xaponés sen sal. Volvín ao orixinal, Haruki Murakami. Nas súas novelas atoparán unha carta longa de cociña xaponesa. Estiven rememorando ‘Norwegian wood’, que eu lin en portugués e saíu anos máis tarde en español co nome de Tokio blues. Ignoro o criterio do cambio de título porque o orixinal é unha referencia á canción dos Beatles. A letra fala dun rapaz que visita a unha rapaza no seu pequeno apartamento co chan de madeira noreguesa. Cean e beben viño ata as dúas da madrugada. Ela invítao deitárense xuntos. El está confuso. Covardemente, marcha durmir na bañeira. "E cando espertei/ estaba so/ ese paxaro voara".
Na novela de Murakami, o protagonista, Watanabe, namora de Midori pola habilidade que ten ela cociñando "xarda marinada en sopa de miso ao estilo de Kioto" ou "arroz salteado con setas shimeshi". Ao final do libro, se non lembro mal porque o lin hai quince anos, Watanabe acaba regresando con Midori, á quen abandonara, porque se dá conta de que o afecto é un sentimento máis duradeiro que o amor. Sentimos afecto pola comida e amor por praceres fugaces coma o sexo.
Alexandre Dumas pai sostén no seu Dicionario de cociña (1873) que Francia é superior a todas as outras nacións grazas ao pot au feu, a pota que se pon ao lume durante sete horas. O escritor, fillo dun maître do duque de Orleans, asegura que non hai ave que surque os ceos que non se salve con esa cocción prolongada. A única condición que lle pon ao animal é que sexa vello. Recomenda "un pombo ou unha perdiz, mesmo un corvo en decembro e xaneiro; previamente asados".
A súa receita para a carne de vaca inclúe "cenouras, nabos, allo, apio, cebola, cravo da India, tuétano de óso de boi e vinte francos a un pinche para teña conta do lume manso" durante as longuísimas sete horas. Eu, como carezo de axudante, alterno a escrita desta páxina e a atención ao ramen. Vén a conto o refrán sobre "comida do fidalgo: pouco pan e manteis brancos". O único luxo que me permito é que, como comprei o piso nun edificio de militares, a cociña é espaciosa. Podo usar o ordenador con comodidade mentres cociño.
Paloma Díaz Mas conta en El pan que como (Anagrama, 2023) que se sorprendeu polo tamaño das cociñas cando foi dar clase a Vitoria e alugou un piso. Ela, madrileña, estaba afeita a esas cociñas que teñen as dimensións dunha cabina telefónica, tan propias da capital española porque as deseñaron arquitectos que non amaban comer.
Vivín toda a infancia na cociña dun chalet inmenso de Ribadeo. Fóra construído polo Ministerio de Educación nos anos 60 con toda a influencia pragmática da Bauhaus e coa nostalxia rural de meterlle unha cociña económica encastrada.Nesta altura fría do ano, a miña prendía lume nese caixón negra de ferro e nós faciamos os deberes. A miña nai é de Bilbao, de piso comprado por un empregado de banca e unha mestra, polo que vir residir en Galicia deulle dous descubrimentos marabillosos: a cociña económica e o caldo galego. Descubriu que se podía quentar unha única dependencia para que a familia fixese vida e que podía poñer unha pota ao lume durante un par de horas, desentenderse dela, e centrarse en limpar a casa, que era o seu interese maior despois dos fillos.
En Galicia deberiamos homenaxear ás cociñas económicas porque salvaron o idioma, asusente das escolas, os xulgados e os impresos.
Fóra de casa, o consello infalilble é o que regala o periodista americano Abott Joseph Liebling en Fame de Paris (1926): "Se atopa unha taberna con curas xantando con curas e prostitutas xantando con prostitutas, non dubide en entrar".
