O ceo azul cobalto de Sargadelos

Quedara outra mañá anubrada na Mariña, metida entre os piñeiros, o cristal e o cemento; esta luz dura e opaca, que tanto sosega aos turistas, fai que á pasarela vermella que une o museo coa planta circular se lle note que a madeira da tarima renxe. Segismundo García, o xefe de todo isto, aventúrase no seu predio: solitario e soñador como o sheriff Bill de Sen perdón.

Leva no corpo o xesto de botar man ao revólver e nos ollos esa mirada desafiante, visionaria e eu imaxino que divertida no íntimo; tantas veces parece encantado de interpretar ese personaxe que el non escolleu, o de vilán oficial da cultura galega. Tamén hai que dicir que o traxe de antiheroe e de nadador a contracorrente vanlle a medida. Como que brille no seu peito de home normal a estrela dourada de quen se meteu nun sarillo por amor á rectitude, ou divague polo complexo futurista coa convición que dá ter pagado por el.

 Pero mirando cara á pasarela vermella acórdame de que todo o que vin uns metros máis arriba non é verdade, que montei a película sobre a foto das últimas desicións do Segismundo. Debo quedar coa frialdade dos datos coñecidos: colleu a empresa cando esta caía a cachos, enfrontouse con moitos, as contas volveron dar, tivo lea cos de antes e con outros novos tamén, e agora pois vai tirando; amarrando o día a día nun proxecto que tivo metas máis elevadas.

Como por exemplo, unha piscina ben grande. Algo que presta a futbolistas e planificadores soviéticos por igual. Isaac Díaz Pardo chantou unha en Sargadelos, entre a estrada e a fábrica, para os traballadores e os veciños. Hoxe está baleira e os tentáculos deseñados por Seoane é o que a salva de parecer os restos dun hotel abandonado en Benidorm. Realmente baleira non está: un cartel ilumínanos que se trata dunha instalación de auga en estado gasoso, e que a nosa mente está moi anquilosada.

Na piscina é o primeiro no que reparan os nenos, e calquera persoa coa cabeza amoblada para o desfrute. Aparecen algunhas familias medio despistadas consultando no móbil se Google os mandou ben á súa consulta de que ver cerca de Ribadeo, tampouco moitas. Eu esperaba ver xente elegante, coreanos ou nórdicos, inda algo peneques da noite anterior, a peregrinar no seu día libre na Coruña ata este lugar de beleza e deseño, pero tampouco.

Díaz Pardo era un home extraordinariamente ben vestido, e iso non se reivindica. Inda non naceu quen levase roupa de traballo coa súa clase. Ao igual que Kiko Rivera medrou xa famoso, avalado pola tráxica morte do pai. Unha das súas mellores fotos é coa planta circular detrás, inda cheirando a fresco o cemento, dende o alto dun monte. Hoxe non a podes repetir porque está inzado de eucaliptos. Mareou moito a Fernández Albalat: que se quero un edificio máis galego e menos racional. Os arquitectos están fartos de tratar con clientes repunantes, pero a teimosía quixotesca e megalómana toleábano. Menos mal que viña Seoane de tempo en tempo con algo de cabeza: "A ver Isaac, é redonda e ten tellado de lousa. Como unha palloza!" e Isaac quedou máis calmado.

Traballar en Sargadelos e facelo tranquilo nunca se levou. Ao marqués matárono a paus os seus veciñose logo por riba fixéronlle unha estatua na casa como escapando e con bandullo, e chamáronlle homenaxe. 

Un vai de visita á fábrica con moito apuro. Loita por fixarse en todo, admirar a coreografía das traballadoras, pero querendo ser transparente, non molestar nadiña e marchar rápido. Os carteis de Díaz Pardo advertindo contra romper cousas e que se eras zoupona buscases outro choio son tremendos. Vese que calquera perda sempre foi un drama.

O museo está deserto, pero aberto polo menos. Se hai que elixir quedo coa cantina, pero a casiña de Isaac é conmovedora. A quen se lle ocorre vivir no choio podendo facelo noutra parte? Dende a recepción ves quen aparca e quen marcha. A vivenda resulta monástica, dun ascetismo que dá pudor, pero cunha beleza que encolle. Hai dúas cociñas, como en toda casa galega de aldea. Outro par de cuartos de invitados con leitos de xoguete, como de seita dos davidianos.  E logo onde vivía el. Unha cama diminuta, escritorio sinxelo, máquina de escribir e unha táboa de lousa cunhas espirais debuxadas que son como albiscar un pesadelo.