Unha pregunta frecuente dos lectores desta columna —si, a columna de crítica literaria e cultural segue a ter lectores neste mundo 3.0— ao autor é o método de escolla dos libros reseñados. O asunto é sinxelo: hai unha liña editorial e son libros que lle parecen interesantes ao crítico. Pero hai excepcións: son os libros que te asaltan, que chimpan dende unha mesa ou unha balda dereitos ás túas mans e que, despois dunhas poucas páxinas, xa non podes deixar, polo que rematan por meterse eles sós nas páxinas.
Ocorreu coa biografía de Marguerite Duras escrita por Laure Adler, publicada por Anagrama como novidade de feito —levaba anos fóra da circulación— e titulada co mesmo nome da autora. Dende a súa portada verde escuro unha rapaza mira de esguello e con faciana inocente un fotógrafo situado á súa dereita namentres sostén un gato nunha posición un chisco forzada. Non é a imaxe por antonomasia de Duras, a dunha señora anciá, cativa, de cara seria e con lentes grosos. Cando se abre o volume o que nos golpea non son eses ollos senón unha das vidas de escritores máis interesantes do século XX —o que xa é dicir—.
A obra entra de cheo no xénero da biografía literaria, coa voz de Laura Adler presente por todas partes. A autora non só entrevista e pescuda, senón que valora e opina. O resultado, polo tanto, non é un libro técnico e aséptico senón un ensaio sobre a biografada e o seu complexo mundo e, polo tanto, unha biografía atípica. Adler tivo acceso completo a Duras e os seus amigos e achegados durante décadas, froito dunha amizade que se reflicte, sobre todo, nos capítulos dedicados á presenza do alcohol ao final da súa vida, dunha contundencia e humanidade notábeis.
A tarefa da autora non carecía de dificultades polas moitas sombras da axitada vida de Duras. Como foi a súa relación co ‘amante’ da Indochina, a súa terra natal? Ata que punto colaboraron ela e a súa familia nun réxime que tiña prisións como a de Poulo Condor? Como foron as súas relacións cos intelectuais de tantos tempos e lugares distintos? E, sobre todo, foi en verdade colaboracionista do réxime nazi en Francia ou só unha oportunista coma tantos outros franceses? Só esta última pregunta queda sen unha resposta satisfactoria, posto que, a pesares da súa recoñecida e nunca abandonada militancia comunista, as probas do seu traballo para os alemáns —era a encargada de subministrar papel aos escritores no París conquistado— que amosa Adler son abafantes.
Hai lugar tamén para a crítica literaria e cinematográfica —pois non debe esquecerse que Duras foi, por exemplo, a guionista desa obra mestra que é ‘Hiroshima, mon amour’— e non é cativo. É imprescindíbel non só por seres o oficio de Duras, senón porque en non poucas ocasións utilizou a arte para manipular a biografía pública, crear máscaras falsas e realizar confesións inexactas. Xa que logo, o lector interesado ten dúas posibilidades: preparar a lectura da biografía cun paseo pola obra de Duras —axudado no literario pola súa mestría na novela curta, que pode apreciarse, como suxestión, en O amante e Os cabaliños de Tarquinia— ou chimpar por riba destas páxinas, baixo pena de que queden destripadas algunhas das mellores pezas da narrativa francesa do século XX, escritas por unha dona afouta, posuidora dunha prosa moi particular —baseada na destrución dos conceptos, segundo as súas propias verbas— e fonda analista de experiencias universais coma o amor, a amizade e a maternidade.
