Poesía graxa
NAS ÚLTIMAS semanas correron como pólvora pola rede pequenos extractos do concerto de Ca7riel e Paco Amoroso no Tiny Desk, ese formato particular que a National Public Radio asentou en YouTube. O número de reproducións, superando a estrelas globais como Chappel Roan, dá conta do fenómeno. O dúo de músicos arxentinos publicou este ano o seu debut, Baño María, de corte trap experimental. A viralidad do seu concerto débese ao chocante da súa estética e a disonancia entre o disco en estudo e como trasladaron ese son ao Tiny Desk, ao estilo big band de jazz.
Este tipo de pequenos milagres poden coller a pé cambiado ás persoas que non diferencian ritmos nin tesituras, tampouco calidades, cando se expoñen a certos acentos e estilos musicais. Na reducción perigosa consecuencia do odio ao reguetón quedan fóra xoias e traballos excelentes. Por exemplo, se se realiza unha pesquisa entre as candidaturas dos Grammy, publicadas esta semana, pódense atopar dous nomes: Mon Laferte e Nathy Peluso.
Ambas mulleres aspiran a gañar o galardón a Mellor Älbum Latino rock ou Alternativo, unha categoría na que a dominancia acostumaba ser de bandas como Maná e rapeiros como Residente. Os pequenos oasis de diversidade corrían a cargo de Shakira, Julieta Venegas, Ana Tijoux e, máis posterior e con mellor sorte, Natalia Lafourcade. Pero no caso de Mon Laferte, con Autopoiética, e Nathy Peluso, con Grasa, tanto o son como seu recoñecemento deben interpretarse na era musical latina posMotomami, o disco de Rosalía ao que outra xente débelle pegada e calado.
Seguindo unha orde cronolóxica, o disco de Mon Laferte xa se situaba entre os mellores do pasado 2023, aínda que concorre aos premios Grammy nesta edición. Comezando polo título, Autopoiética é case un manifesto musical que concentra todas as manías e imaxinería da obra de Laferte ata o momento. Sexo, violencia, revolución social, incendios, paixón visceral, rebelión; os substantivos adscritos á obra de Laferte non se poden resumir.
A creación da artista chilena, vencellada fondamente a México, explora as identidades musicais presentes na súa vida e como combinar pasado e presente. Logo de conquistar o son máis clásico, o seu brinco ao máis audaz saíulle excepcional. De todos os traballos de Mon Laferte, quizais Autopoiética sexa o máis completo, incluso logo do fenomenal Norma ou 1940 Carmen. Proba diso son cancións como Tenochtitlán, Pornocracia ou a súa versión de Casta Diva.
“Somos seres autopoiéticos, eu son autopoiética, e teño a capacidade de recrearme todo o tempo, de crear este universo, a miña mitoloxía persoal”, explica a artista sobre o título e o concepto detrás do seu último álbum. Logo dunha reinvención tanto estética como musical, Mon Laferte afronta un ciclo de catarse como a máis sénior dunha xeración musical rompedora.
“Todos queremos la revolución, pero, ¿quién le dedica un momento?”, lamenta Nathy Peluso cara o final de Aprender a amar, o single do seu último disco. A cantante arxentina presentou un dos traballos musicais máis compactos, interesantes e variopintos de 2024, Grasa é un condensado de todos os sons que triunfan no Cono Sur pero pasados ao universo propio de Peluso, coa súa pronuncia e vocalización particulares.
Un romanticismo letal
Sen perder esa querencia polas rúas máis mafiosas que a levaron á gloria, nas novas letras de Nathy Peluso queda oco para un romanticismo letal e un existencialismo fresco, como nos temas Escalera ou El día que perdí mi juventud.
Logo dunha carreira construída a base de colaboracións e un gran número de singles exitosos, Peluso publicou o seu debut en 2020, Calambre. Entón, a visión sobre a súa arte sufriu unha viraxe radical. Xa non era algo sen valor e comercial, existía unha perspectiva e moi clara, como en Arrorró ou Buenos Aires. Logo de catro anos de silencio, as dúbidas asomaban de novo sobre a súa carreira. Segundo a propia artista, Grasa non existía como tal e naceu para substituír outro disco que xa estaba rematado, pero que deixou de sentir como propio.
En presente, Nathy Peluso afronta incerteza. As cifras detrás do seu novo álbum non rematan de certificar a calidade que si ten, polo que quizais perda certo control creativo a futuro. Semella inxusto para un traballo que vén acompañado dun pequeno filme, fácil de atopar en YouTube, e unha forte estética que recorda ás películas de serie B sobre mafiosos, aos anos 60 e ao mundo do Technicolor. O traballo de Peluso presume de plasticidade no visual e de contigo no sonoro.
Cando entreguen os premios Grammy na súa próxima gala o 2 de febreiro de 2025, resolveráse só unha categoría máis e quizais algunhas das dúbidas queden resoltas. Con todo, a cuestión palpitante de fondo continuará para quen teña gana de atender. Daló, dalí ao lonxe, están chegando os discursos máis interesantes. A ver se desde aquí logramos escoitar.